İyot

Vücuda besinlerle aldığımız iyot, tiroid bezinde hormon yapımında kullanılır. Tiroid bezi, T4 ve T3 adında iki hormon yapar ve bu hormonların vücutta tepeden tırnağa çok önemli vazifeleri vardır. İşte T4 hormonu dediğimiz hormon içinde dört tane, T3 hormonu dediğimiz hormonun içinde üç tane iyot vardır ve bu isimlendirme içerdiği iyot sayısından gelmektedir. Yani iyot, tiroid hormonlarının hammaddesidir. İyot olmazsa, hormon yapımı da olmaz. İyot azalınca, hormon yapımı azalabilir ve tiroid tembelliği dediğimiz durum ortaya çıkar.

Tiroid tembelliğinin en sık nedeni, gelişmiş ülkelerde Hashimoto hastalığı iken, diğer bölgelerde iyot eksikliğidir. İyot eksikliği hem tiroid tembelliğine neden olur hem de tiroid bezinizi büyüterek guatr ve nodüle neden olabilir. Ayrıca zihinsel fonksiyonlarda yavaşlama, beyin sisi, konsantrasyon ve hafıza sorunlarına yol açabilir. Ciddi iyot eksikliğinin en dramatik sonuçları gebelikte ortaya çıkar. Gebeliğin ciddi iyot eksikliğinde en ağır tablo, “kretenizm” denilen büyüme gelişme geriliği ve ağır zeka geriliğinin görüldüğü durumdur. Bu ağır tablo dışında farklı derecelerde beyin gelişim sorunları, bebeklikte ve çocukluk çağında zeka geriliği görülebilir. Bazen bu gerilik fark edilmeyecek düzeyde olup, IQ düşüklüğü görülebilir. Bazı araştırmalarda iyot eksikliği olan bölgelerde büyüyen çocukların okul başarıları daha düşük bulunmuştur. Düşükler, ölü doğum, doğumsal anormallikler, yeni doğanın tiroid tembelliği de yol açabileceği diğer sorunlardır. Özellikle beyin gelişiminin çok önemli olduğu anne karnındaki dönemden, 2 yaşına kadar geçen sürede iyot ihtiyacının yeterli düzeyde karşılanması elzemdir. Bu periyotta iyot ihtiyacının tamamı ve büyük bir kısmı anne tarafından karşılanır. Anne karnındayken ve doğumdan sonraki ilk 6 ay, yani emzirme döneminde, çocuğun ihtiyacının tamamı anne tarafından karşılanır. Ek gıdaya geçilen 6 aydan sonra ki dönemde de emzirme devam ettiği sürece kısmen anne tarafından karşılanır. Bu nedenlerle bu dönemlerde, annenin besinlerle aldığı iyot daha büyük önem arz etmektedir.

Günlük iyot alımı, gebe ve emziren kadınlar için en az 250 mcg olmalıdır. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi için iyotlu tuz kullanılması, sağlıklı beslenme ve bunların yanında özellikle ülkemiz gibi iyot eksikliği olan bölgelerde, günlük ek olarak 150 mcg iyot takviyesi alınması önerilmektedir. Halihazırda gebelik ve emziren anneler için folik asit de içeren, multivitamin ilaçların birçoğunda, bu miktarda iyot bulunmaktadır. Ancak iyot içermeyen bir multivitamin kullanıyorsanız, ayrıca takviye alınması faydalı olacaktır. Genelde vitamin kutusu üzerinde yazan vitamin-mineral içeriğine bakıp, iyot olup olmadığını görebilirsiniz. İyot yoksa şayet, tek başın 100-150 mcg iyot içeren, iyot tabletleri veya damlaları mevcuttur. Eğer folik asit içeren multivitamin içerisinde iyot varsa, başka takviye kullanmaya gerek yoktur. Ancak özellikle belirtmekte fayda görüyorum. Burada bahsettiğimiz iyot damlaları kesinlikle lügol değildir. Lügol ihtiyacımızdan çok daha yüksek doz iyot içermektedir. Lügolün içeriğine göre değişmekle birlikte, bir damlası bile, ihtiyacımızın 10 katı hatta 25 katı iyot almanıza yol açabilir. Bu kadar yüksek doz iyotun, tiroidinize faydası olmayacağı gibi zarar bile verebilir. Gebe olan birinde bu kadar yüksek iyot almak hiç de hoşumuza gitmeyecek sonuçlara yol açabilir.