Kabul ve Kararlılık Terapisi(ACT)

Kabul ve Kararlılık Terapisi(ACT) ,üçüncü dalga olarak adlandırılan, kendindelik (mindfulness) ve kabul temelli müdahaleleri içeren bilişsel-davranışçı terapiler arasında yer alır. Steven Hayes, Kelly Wilson ve Kirk Strosahl tarafından geliştirilen ACT, sağlıklı insan zihninin olağan düşünme süreçlerinin doğal olarak ruhsal acı çekmeye yol açtığını söyler. Bu kurama göre, ruhsal acı çeken insanlar kusurlu insanlar değildirler, çünkü zihinleri evrimleşmelerine göre ne yapmaları gerekiyorsa onu yapmaktadır.

ACT, kişinin zihnini nasıl daha etkili bir biçimde kullanabileceğini öğretir. İnsanın davranışlarını kendi değerleri doğrultusunda planlaması üzerine odaklanır ve istenmeyen içsel yaşantıların azaltılması çabalarının buna engel olduğunu ileri sürer. Terapiye gelen danışanın, hayattaki kontrolü kendi dışında olan bitenlerle (örneğin; sevgilisinin değersiz hissettiren davranışları), iç dünyasındaki kontrolü dışında olan bitenlerden (sevgilisinin davranışları sonucunda oluşan kötü hisler, kötü düşünceler gibi…) kurtulmak için yaptığı eylemlerine farklı bir gözle bakmasını sağlanır.

ACT klinik bir yaklaşımdır, çünkü insanların neredeyse her sorununda ruhsal katılığın söz konusu olduğu düşüncesindedir.“Psikolojik esneklik” kazanması hedeflenir. Bir noktada semptomlarla ilişkisinin değiştirilmesi ile köklü bir değişimin gelmesi beklenir. ACT’nin amacı: danışanla beraber gelen acıyı kabul etmesi sağlanarak, zengin, dolu ve anlamlı bir yaşam oluşturmasıdır. gösterilen tepkilerde daha esnek olmayı ve yapılan eylemin işe yararlığı konusunda daha duyarlı olmayı amaçlar.

Kabullenme, hoşa gitmeyen duyguları ve duyumları bastırmaya ya da bunları uzaklaştırmaya çalışmak yerine, bunlar için bir yer açmak demektir. Katlanma ya da boyun eğmekle karıştırılmamalıdır. Kabullenme, herhangi bir yargılamada bulunmadan ayırt edicilik konumunda olmak demektir. Düşünce, duygu ve bedensel duyum yaşantılarını, bunlar ortaya çıktıkça, etkin bir biçimde benimsemeyi kapsar. Bu tür duygulara bir yer açınca, bunların daha az rahatsız ettiği, daha hızlı ortadan kalktığı görülür.

Kabullenme becerileri kazandırmak için yaşantısal terapilerden mindfulness geleneklerinden, gestalt terapiden ve diğer birtakım alanlardan elde edilen başka birtakım yöntemlerden yararlanılır. Dolayısıyla danışanlar, aşamalı alıştırmalarla, yoğun birtakım duygularını ya da yoğun birtakım bedensel duyumlarını, bunların herhangi bir kötülüğünü görmeksizin yaşayabilmenin olanaklı olduğunu öğrenirler.

Kabul ve kararlılık terapisinin uygulandığı alanları şu şekilde sıralayabiliriz; depresyon,anksiyete, stres yönetimi, yeme bozuklukları, kendine zarar verme, okb, şizofreni, sigara bırakma, şeker hastalığının kontrol altına alınması, kronik ağrı, travma sonrası stres bozukluğu madde bağımlılığı vb. durumlarda kabul ve kararlılık terapisinin etkili olduğu ve başarılı sonuçlar alındığı kanıtlanmıştır.