Kalp Damar Ameliyatları Sonrası Günlük Yaşam

Günümüzde gerek dünyada gerekse ülkemizde ölüm nedenlerinin başında kalp ve damar hastalıkları geliyor. Bu sebeple bu hastalıkların tedavisinde her ne kadar modern tedavi yöntemleri geliştirilmekte olsada cerrahi tedavi yöntemleri başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Her ne şekilde olursa olsun kalp damar hastalıkları nedeniyle endovasküler girişim yada standard cerrahi girişim uygulanan hastaların girişim sonrası günlük yaşamları değişmektedir. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Op.Dr.Ülkü Yıldız konu hakkında bilgi verdi.

Özellikle erken dönemde karşılaşılabilecek bazı sorunlar ve sıkıntılar bazen kolayca giderilebilirken bazende tekrar hastaneye başvurulmasını gerektirebilmektedir. Burada vermeye çalıştığımız bilgiler bu sorunlara ışık tutacaktır. Her bir hastanın bireysel olarak değerlendirilmesi gerektiği için ihtiyaç duyulduğunda hastalarımızın hekimleri ile irtabata geçmeleri çok daha faydalı olacaktır.

Her bir hastayı bireysel değerlendirmek gerektiği gibi her bir girişim ve ameliyatıda bireysel değerlendirmek gerekmektedir. Uygulanan girişim ve yapılan ameliyatlar, kişinin yapısına göre iyileşme sürecinde farklılıklar gösterir.

Kalp ameliyatlarından sonra sıkça karşılaşılan sorunlar ve sık sorulan sorulara cevaplar şu şekilde sıralanabilir.

-Solunum sıkıntısı ve öksürük: Ameliyattan sonra erken dönemde görülebilir. Solunum egzersizleri rahatlamanızı sağlar. İstirahat ile geçmiyorsa veya beraberinde çarpıntı, göğüs ağrısı, soğuk terleme, bulantı, kusma gibi bulgular eşlik ediyorsa hekiminiz ile bilgi alış verişinde bulunmak gerekir. Öksürük vücudun savunma mekanizması olup başka bulgular olmadığı sürece ve hastaya rahatsızlık vermediği sürece faydalıdır.

-İştahsızlık,kabızlık: İştahınızın tam olarak geriye dönmesi uzun sürebilir. Bu tamamen geçici durumdur bir iki haftada düzelir.

Özellikle posalı gıdaların tercih edilmesi kabızlığı önleyecektir. Kabızlık için daha önceden kullandığınız ilaçlar varsa kullanınız. Yoksa kabızlık giderici ilaçlar verilebilir veya diyetiniz düzenlenir.

    -Şişlik:Özellikle şişlikler damar alınan bacağınızda veya kolunuzda olabilir Şişlik olan kolunuzu veya bacağınızı kalp seviyesinden yukarıda tutunuz. Önerilen elastik bandaj veya çorapları kullanınız.

    -Uykusuzluk,ruhsal değişiklik: Uykuya dalmakta güçlük ya da uyuduktan sonra gece yarısı uyanıp bir daha uykuya dalamamak sık görülür. Gündüz uykuları gece uykusu kalitesi olsun. Geçici  olarak kendini kötü, bunalımda hissetme görülebilmektedir.

    -Terleme: Ameliyat sonrası dönemde fazla terleme olabilir. Pamuklu kıyafetler tercih ediniz.

    -Göğüs yarasının üst ucundaki şişlik: Cerrahi tekniğin sonucu ortaya çıkan bu şişliğin görsellik dışında bir sakıncası olmamaktadır. Bu durum yara iyileştikten bir süre sonra kendiliğinden düzelecektir.

    -Omuz, sırt ve göğüs bölgesinde cerrahi alanlara özellikle kas iskelet sistemine bağlı travmalardan dolayı ağrılar sıkça  görülmektedir. Buna yönelik olarak taburculuk reçetelerinde genellikle basit ağrı kesici ilaçlar yer almaktadır. Her hastada farklı olmakla birlikte ğğrıların tamamen kaybolması 4- 6 hafta alabilir.

    -Koroner baypas ameliyatlarında kullanılan greftlerin alındığı göğüs duvarı, kol ve bacaklarda cerrahi alanlarda uyuşma, karıncalanma, hissizlik, iğne batması yada dokundurmama gibi bir takım yara iyileşmesine bağlı bulgular zaman içerisinde kaybolacaktır.

    Kalp ameliyatı olan kişilerin uzun süre hastanede kalması sanıldığının aksine hastalar için en huzurlu ortamı sağlamamaktadır.Çünkü hastane ne kadar temiz olursa olsun mikroorganizmaların bulunduğu insanların yoğun olduğu ve her türlü önleme rağmen gürültünün çok olduğu ortamdır.Hastanede kalma süresinin artmasıyla birlikte enfeksiyon ve uyku bozukluklarında ciddi artışlar olur.

    Taburculuk sonrası ziyaretçi sayısını kısıtlanması düşünülebilir ve yorulduğunuzda misafirlerinizden özür dileyerek istirahat etmeniz önerilir.

     YARA BAKIMI

    Cerahi alanların belirli aralıklarla kontrol edilmesi ve yara yerinde aşırı hassasiyet, kızarıklık, şişlik, akıntı ve ateş olup olmadığının takip edilmesi önemlidir.Yara yerlerinizi kese veya sabun beziyle ovalamayınız.Hekiminiz önerilmediği sürece yara yerlerine krem, losyon veya benzeri maddeler sürmeyiniz. Genellikle cilt dikişleri absorbe olabilen dikişler olmaktadır. Daha sonradan alınması gereken dikişler kontrollerde hekiminiz tarafından alınmalıdır.Yara yerlerinizi direk güneş ışığından koruyunuz. Güneş ışığına maruz kalması yara yerlerinin daha koyulaşmasına yol açar.

    Göğüs kemiğinin tamamen açıldığı kalp ameliyatlarından sonraki dönemde bu kemik tamamen kaynayıp iyilşene kadar sırt üstü yatmak en önemli durumlardan biridir. Yan yatma ve asimetrik ters hareketler göğüs kemiğinizi kaynamamasına, yanlış kaynamasına, akciğer fonksiyonlarının bozulmasına neden olabildiği gibi dışarıdan, cilt üzerinden gelebilecek enfeksiyon ajanlarına engel olan en önemli kemik bütünlüğü engelinin ortdan kalkmasına neden olacaktır.

    Uzun süre aynı pozisyonda durmaktan kaçınılmalı, oturduğunuzda bacaklarınızı yüksekçe bir tabure veya sehpaya uzatarak venöz dönüşü rahatlatacaktır.Bacaklarınızda şişlik varsa daha yukarı kaldırın, eğer bacaklardaki şişlik buna rağmen azalmazsa veya beklenenden daha fazla ise doktorunuza danışın. Koroner baypas ameliyatalarında kullanılan toplayıcı damarların alındığı bacakta şişlik olması beklenmektedir. Elastik çorapları hekiminizin önerdiği süre boyunca giymeye devam edin. Çoraplarınızı akşam yatarken çıkartın ve sabahları yataktan inmeden giyiniz. Gün içinde giyerseniz bacağınızı yükseltin 20 dakika bekledikten sonra giyiniz.Çoraplarınızı sabun ve ılık su ile yıkayın ve sıkmadan bir havlu içinde kurumaya bırakın.

    NE ZAMAN HASTANEYE BAŞVURULMALI?

    Taburcu olduğunuz gün belirlenen ve size bildirilen kontrol gün ve saatinde ilk kontrol yapılacaktır. Bu taburculuk işlemi sırasında yapılan taburculuk eğitimi hem hasta hemde hasta yakını açısından çok önemli bilgilerin kazanıldığı, bireysel özel sorulara cevap alınabildiği bir eğitimdir. Hasta yakını can kulağı ile bu bilgileri kazanmalı ve hastalara teslim edilen rehberleri incelemelidir. Hastaneden ayrılmadan cevap bulamadığı soruları hekimene danışmalıdır. Olduğunuz  ameliyat ve hastanede yatmış olduğunuz süre boyunca yapılan tetkik ve tedaviler hakkında bilgi veren epikriz raporunu mutlaka okuyunuz ve kontrollerde yanınızda bulundurunuz.

    Programlanmış kontrol tarihinden önce;

    Ameliyat öncesi ağrılara benzeyen ciddi göğüs ağrısı, nefes darlığı ile birlikte olan çarpıntı, dinlenmekle geçmeyen nefes darlığı, yüksek ateşle birlikte titreme, öksürükle taze kırmızı kan gelmesi, bacak ve kollarda ani his ve hareket kaybı, bayılma, yeni gelişen bulantı kusma ve ishal, katran kıvamında büyük tuvalete çıkma, kahve telvesi şeklinde kusma, yara yerinde kızarıklık, şişlik, sıcaklık, devamlı kanama ve akıntı, deri döküntüleri, aşırı yorgunluk, idrara çıkarken yanma, sık idrara çıkma idrarda kan görülmesi gibi durumlarda hastaneye tekrar başvurulmalıdır.

    ARAÇ KULLANMA

    Ameliyattan 8 hafta sonra araba kullanmanıza izin verilebilir. Daha önce bu işe kalkışırsanız, direksiyonu hareket ettirirken kollarınız ve omuzlarınızda ağrı olabileceği gibi henüz gereği kadar seri hareket edememeniz sorun yaratabilir.

    EV İŞLERİ

    Kendinizi zinde ve yapabilecek gibi hissettiğinizde (yaklaşık 3-4 hafta), hafif olmak üzere ev işlerinize başlayabilir hafif bahçe işleri de yapabilirsiniz. Ameliyatınızı takip eden 2 ay boyunca ağır kaldırmaktan kaçınmalısınız.Günlük yaşama hızlı dönmenizi sağlayacak egzersiz, diyet ve rehabilitasyon programlarını uygulayınız.

    CİNSEL YAŞAM

     Çoğunlukla ameliyattan sonra 4 hafta beklemeniz önerilmektedir. Ruhen kendinizi hazır hissettiğinizde, kendiniz ve çiftinize baskı oluşturmadan denenmelidir. Nefes almanızı ve göğsünüzü zorlamayan, sıkıntıya yol açmayan, en uygun pozisyonun belirlenmesi gerekli olacaktır. Erken girişimlerin başarısız veya zorlayıcı olması sizi üzmemelidir.Bir kalp uzmanı tarafından değerlendirilmek koşulu ile kalp ameliyatı olan hastalarda performans arttırıcı ilaçlar kullanabilir. Yakın zamanda kalp krizi geçiren kişiler bundan kaçınmalıdır.

    BANYO

    Normal banyonuzu alabilirsiniz, yaralarınızın etrafındaki ince kabuklar yumuşayarak kendilerinden düşecektir. Yaralarınıza sabunlu su değmesinin sakıncası yoktur. İlk zamanlarda banyo yaparken oturur şekilde duş almanız size kolaylık sağlayacaktır.

    BESLENME

    Ameliyattan sonraki günlerde iyileşmenizin hızlı olabilmesi için aşırı miktarda kaloriye ihtiyacınız olacaktır. Bu nedenle bir ay süre ile hiçbir diyet yapmayınız.Az tuzlu olmak şartı ile ne istiyorsanız yiyiniz. Fakat bilmeniz gerekir ki ameliyat sonrası uzun dönemde, kan yağlarınızın düşük olması kesinlikle gereklidir. Bu ancak ömür boyu sağlıklı beslenme ile sağlanabilir. Bu nedenle kesinlikle hayvani yağlar (tereyağı, iç yağı) yağlı peynirden uzak durunuz.
Yemeklerde kesinlikle sıvı yağlar (ayçiçeği, mısır özü, soya yağı ve zeytin yağı) kullanınız. Kırmızı etten (özellikle kuzu eti) uzak durunuz. Bol balık, tavuk ve hindi eti yiyiniz. Yumurtanın beyazı yenebileceği gibi haftada 1-2 adet tam yumurta yiyebilirsiniz. Beslenmenin ana temelinin bol sebze ve meyve olması gereklidir. Bu tür beslenme ile kan yağlarınız düzene gireceği gibi, kilo sorununuza da bir çözüm getirecektir.

    ALKOL

    Eve döndükten sonra az miktarlarda, örneğin bir bardak kırmızı şarap veya bir duble damıtık içki almanızda sakınca yoktur. Tüm hayatınız boyunca aşırı alkol almaktan kaçınmalısınız. Eğer uyku ilacı, sakinleştirici veya herhangi bir ağrı kesici ilaç alıyorsanız, ilaçların etkisi alkol ile birleşince artabilir. Alkol, antikoagülan (Warfarin) gibi ciddi kan sulandırıcı ilaçların karaciğer üzerindeki metabolizmalarını etkileyeceği için bu ilaçları kullanan hastaların özellikle kapak hastalarının alkol konusunda daha dikkatli olmaları tavsiye edilmektedir.

    SİGARAYI BIRAKINIZ

    Kardiyovasküler hastalıklarda sigara içimi, en önemli risk faktörlerinde biridir. Solunum sistemini direkt olarak etkilediği için ameliyat sonrasında ciddi istenmeyen olaylara neden olmakta ve yara iyileşmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Kesin olarak sigara içmemelerini istiyoruz. Sigara içen hastalar, sigara içmeyenlere göre daha çok akciğer problemleri yaşıyor. Günde bir paket sigara içen bir hastanın hiç sigara içmeyen hastaya göre ameliyat sonrasında yoğun bakımda kalma süresi 3 kat artmaktadır. Bu kişilerde akciğer enfeksiyonu gelişme riski çok yüksek ve göğüs yaralarının ve göğüs kemiğinin iyileşmesi de ciddi şekilde sıkıntılı olmaktadır. Sigara içerken kalp ameliyatı olan hastalarda ameliyat sonrası sigaraya tekrar başlama söz konusu olmaktadır. Erken dönemdeki ameliyat endişeleri kaybolduktan sonra tekrar sigaraya başlayabiliyorlar.Bu asla yapılmasını istemediğimiz ve tolerensımızın olmadığı bir durumdur.

    Sigara kadınlara, erkeklerden  çok daha fazla zarar veriyor. Östrojen hormonunu parçalayarak erken menopoza, kardiyovasküler hastalıkların erken ve daha yoğun ortaya çıkmasına neden oluyor. Kadınlar erkeklerden daha zorlukla sigarayı bırakabiliyorlar. Sigara içen kadınlarda ameliyat sonrası problemleri de erkeklere göre 2 – 2.5 kat daha fazla oluyor. Yara problemi, kemik iyileşmeleri geç oluyor, akciğer problemleri çok fazla oluyor.