KANSER TEDAVİSİNDE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM

Kısaca hücrelerin kontrolsüz olarak çoğalması ve vücuda yayılması olarak tanımlanan kanser hastalığının hemen hemen her organda görülebildiği bilinmektedir. Bu nedenle tek başlık altında toplanmasına rağmen kanser hastalığının bulunduğu organa ve yayılmışlık durumuna göre belirtileri, tanı konması, tedavisi ve takibi çok farklılıklar gösterir. Sonuç olarak kanser hastalığının tek bir doktor veya uzmanlık dalıyla tedavisi ve takibi mümkün değildir. Onkoloji bilimi, birçok bilim dalını içeren multidisipliner bir yapıya sahiptir ve kanser hastalığı mutlaka multidisipliner yapı gösteren merkezlerde tedavi ve takip edilmelidir.

Tüm dünyada ölüm nedenleri arasında ikinci sırayı alan kanser hastalığının tanısı ve tedavisi ile ilgili olarak çok çeşitli bilimsel araştırmalar yapılmakta ve bilgiler sürekli güncellenmektedir. Bu yoğunluktaki bir bilgi artışının izlenmesi ve gerektiğinde hastaya uygulanabilmesi, kanserle mücadelede çok önemli bir unsurdur. Günümüzde kanserle mücadele, kombine tedaviler ile yapılmaktadır. Önceden kanserli hasta ameliyat edilebiliyorsa ameliyat edilir, edilemiyorsa kemoterapi veya radyoterapiye gönderilirdi. Ameliyat edildikten sonra nüks eden vakalarında kemoterapi ve radyoterapiden başka şansı yoktu. Oysa günümüzde, ilerlediği için ameliyat şansını kaybetmiş vakalar, kemoterapi ve radyoterapi ile ameliyat olabilecek hale getiriliyor. Ameliyat sonrasında radyoterapi ve kemoterapi birlikte verilerek tedavi etkinliği artırılıyor. Ameliyat öncesinde kemoterapi veya radyoterapi yapılarak ameliyat kapsamı küçültülüp organ kayıpları önlenebiliyor. Örneğin meme kanseri, hastanın memesi alınmadan ameliyatla tedavi edilecek duruma geriletiliyor veya rektum tümörlerinde hasta ameliyat öncesinde neoadjuvan tedaviler alarak ömür boyu kolostomi taşımaktan kurtulabiliyor.

Kanserin tanı aşamasında radyoloji ve patoloji, tedavi aşamasında cerrahi, radyasyon onkolojisi ve tıbbi onkoloji, takip ve destek aşamasında nükleer tıp, psikoloji, beslenme, ağrı, fizik tedavi gibi uzmanlık alanları, kendi konularıyla ilgili gelişmeleri takip etmeli ve kanser hastası değerlendirilirken bu bilgiler paylaşılmalıdır. Gerçek anlamda multidisipliner yapıdan söz edebilmek için, bu uzmanların bir masa etrafında toplanarak vakayı birlikte tartışmaları ve birlikte karar vermeleri gerekir. Aynı çatı altında olsalar bile, bu uzmanların hastayı ayrı ayrı değerlendirerek bir araya gelmeden kendi başlarına karar vermeleri, çağdaş anlamda multidisipliner bir yaklaşım sayılmaz.

Multidisipliner yapı, herhangi bir yakınma ile başvuran hastada, ilgili doktorun olası bir tümörden kuşkulanması ile işlemeye başlar. Doktor, hastalığın tanısını koyabilmek için bir takım tetkikler ister. Bu aşamada yapılan tetkiklere göre radyoloji, patoloji, biyokimya, nükleer tıp gibi laboratuar bilimleri devreye girer. Tetkik sonuçlarını ilgili birimler ayrı ayrı değerlendirdikten sonra, eğer tümör tanısı konursa, hasta onkoloji konseyine alınır. Daha önce ilgili doktorların ayrı ayrı değerlendirdiği hasta onkoloji konseyinde hep birlikte değerlendirilir ve tedavisi için hep birlikte karar verilir. Cerrahi, radyoterapi veya kemoterapi tedavi seçeneklerinden hastaya en uygun olana karar verilir ve ilk olarak uygulanacak tedavi ile ilgili doktor hastayı devralır. İlgili tedavi aşaması, örneğin ameliyat, tamamlandığında hasta yeniden konseyde görüşülür. Uygulanan tedavinin etkisi, hastanın tedaviye cevabı değerlendirilir ve gerekiyorsa yine hep birlikte karar verilerek bir sonraki tedavi basamağına geçilir, hasta ilgili tedavi basamağının doktoru tarafından devralınır ve bu böylece devam eder. Türkiye’de gerçek anlamda multidisipliner prensiplere uyarak çalışan merkezler olduğu gibi, hastaların bir tedavi aşaması (örneğin ameliyatı) sonuçlandıktan sonra, başka bir kliniğe veya doktora “yollanması” ve orada tedavisinin devam ettirilmesi şeklinde bir uygulama yapılmaktadır ki, bu gerçek anlamda bir multidisipliner uygulama değildir. Hastanın tedavisinin ve takibinin her aşamasında ilgili doktorların bir araya gelip hep birlikte karar vermeleri gerçek multidsipliner prensiplere uyar. Multidisipliner yapıdaki merkezlerde tedavi edilen kanser hastalarının tedavilerinin daha iyi sonuçlar verdiği gözlenmektedir.