Karbonhidrat Sayımı Neden Önemli?

Eğer diyabetiniz varsa, bir diyetisyenden, özellikle de diyabet konusunda deneyimli bir diyetisyenden beslenme eğitimi almak kan şekeri kontrolünüzü oldukça kolaylaştırır. Çoğu zaman ihtiyaç duyduğunuz ilaç/insülin miktarını da azaltır. Sağlıklı beslenme önerileri, diyabetli olsun, olmasın herkes için ortaktır.

Şekerinizi dengede tutabilmek için ihtiyaç duyduğunuz tek şey eğitimdir. Ne sihirli tariflere ihtiyaç duyarsanız, ne de hayatınızın sonuna kadar bazı yiyeceklerden vazgeçmeniz gerekir. Sadece kan şekerini hangi yiyeceklerin yükselttiğini, bu yiyecekleri ne miktarda tüketmeniz gerektiğini ve bu beslenme planının sizin tedavinizle(ilaç/insülin) ve fiziksel aktivite programınızla nasıl eşleşeceğini öğrenmelisiniz.

Kişiye özgü düzenlenen tıbbi beslenme tedavisi, Hba1c düzeylerinde %1-2 (yeni tanı konmuş diyabetli bireylerde ise %3’e yakın) azalma sağlamaktadır.

Kan şekerini dengede tutmak için kullanılabilecek pek çok öğün planlama yöntemi vardır. Değişim listeleri, el porsiyon yöntemi, karbonhidrat sayımı, tabak modeli, glisemik indeks yöntemi bireye uygun olmak şartıyla tercih edilebilir. Karbonhidrat sayımı, özellikle Tip 1 diyabetli bireylerde, metabolik kontrol üzerinde oldukça etkili bir yöntemdir.

Seçilen yöntem ne olursa olsun, diyabet tedavisinin başarılı olması ancak diyabetli bireyin merkezde olduğu, deneyimli bir diyabet ekibi ile çalışarak mümkün olacaktır.

Karbonhidrat sayımı nedir?

Karbonhidrat sayımı, kan şekerinizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olacak bir öğün planlama yöntemidir. Besinler, karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral, su gibi çeşitli besin öğeleri içerir. Karbonhidratlar; proteinler ve yağlar gibi diğer besin öğeleri ile kıyaslandığında, kan şekerinizi daha fazla yükseltir. Yani kan şekeri düzeyleriniz ve öğündeki insülin ihtiyacınız tüketilen karbonhidrat miktarı ile ilişkilidir.

Karbonhidrat sayımı yöntemi ile öğünlerde tüketilen karbonhidrat miktarını hesaplayabilirsiniz. Öğün öncesi hedef kan şekerine ve tüketilecek karbonhidrat miktarına uygun olacak şekilde insülin dozunda ve/veya karbonhidrat miktarında ayarlama yapabilirsiniz. Yani tüketilen karbonhidrat ile ihtiyaç duyulan insülini eşleştirmeyi öğrenebilirsiniz.

Kimler için uygundur?

Karbonhidrat sayımı yöntemi, 3 basamaktan oluşur.

1. ve 2. basamak yani başlangıç ve orta düzey, Tip 1 diyabetliler, Tip 2 diyabetliler, gestasyonel diyabetliler (gebelik diyabeti), hızlı veya kısa etkili insülin analogları kullananlar, insülin pompası kullananlar, reaktif hipoglisemililer kısacası herkes için uygundur.

3. basamak yani ileri düzey Tip 1 diyabetliler, hızlı veya kısa etkili insülin analogları kullananlar ve insülin pompası kullananlar için uygundur.

1. Basamak (Başlangıç Düzeyi) :

Başlangıç düzeyinde, ‘Karbonhidrat nedir? Hangi yiyecekler karbonhidrat içerir? Besinlerin karbonhidrat miktarları nasıl hesaplanır? Karbonhidratlar, proteinler, yağlar kan şekerini nasıl etkiler?’ soruları cevaplanır, öğünlerde ve ara öğünlerde tüketilmesi hedeflenen karbonhidrat miktarları belirlenir. Sağlıklı beslenme kurallarına uygun bir tıbbi beslenme tedavisi düzenlenir. Tüketilen tüm besinler ve ölçülen kan şekerleri kaydedilir.

2. Basamak (Orta Düzey):

Orta düzeyde, besin tüketim kayıtları, ölçülen kan şekerleri ve fiziksel aktivite arasındaki ilişki gözlemlenir, besin etiketlerinin kullanımı ile ilgili pratik uygulamalar yapılır.

3. Basamak (İleri Düzey):

İnsülin pompası veya hızlı/kısa etkili insülin kullanıyorsanız, tükettiğiniz karbonhidrat miktarını hesaplayabiliyorsanız, kan şekeri, insülin, karbonhidrat ve egzersiz ilişkisini öğrendiyseniz ve en önemlisi kan şekerleriniz hedeflenen düzeylere ulaştıysa, karbonhidrat sayımı ileri düzeye geçebilirsiniz.

Bu aşamada ‘tüketilen karbonhidrat, kullanılan insülin ile eşleştirilir’.

Karbonhidrat/insülin oranı ve insülin duyarlılık faktörü belirlenir.

Unutmayın ki, sağlıklı beslenme herkes için ortaktır. Diyabeti yönetmedeki tek fark ‘kendi kendini izleme’ (kan şekeri ölçümlerinin yapılması, kayıtların tutulması, kan şekeri ve yediklerinize uygun insülin dozunun düzenlenmesi) gerekliliğidir.

Diyabet ekibinizi (doktor - diyabet diyetisyeni - diyabet Hemşiresi) düzenli aralıklarla ziyaret etmek, tedavinizin tekrar düzenlenmesini, eğitimlerinizin tekrar edilmesini sağlar, yalnız olmadığınızı hissettirerek motivasyonunuzu arttırır.

Bir diyabet diyetisyenini düzenli olarak ziyaret etmek size sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırır, tıbbi beslenme tedavinizin mevcut duruma göre düzenlenmesini sağlar, sağlıklı vücut ağırlığınızı korumaya yardımcı olur.

Sağlıklı beslenme alışkanlıkları sadece diyabetinizi daha iyi yönetmekle kalmaz, yaşam kalitenizi de arttırır.