KATARAK NEDİR?

Katarakt nedir?

Katarakt, görmede azalma ve görme kalitesinde bozulma şikayetiyle ortaya çıkan gözümüzdeki ışığı kıran bir yapı olan doğal göz içi merceğimizin saydamlığının bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır.

Katarakt, görmede azalma ve görme kalitesinde bozulma şikayetiyle ortaya çıkan gözümüzdeki ışığı kıran bir yapı olan doğal göz içi merceğimizin saydamlığının bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Özellikle ileri yaş hastalığı olan katarakt erken teşhis ve doğru tedavi ile kolayca çözülebilen bir sorundur. Katarakt, daha çok ileri yaş hastalığı olsa da doğumdan ölüme kadar hayatın her döneminde karşımıza çıkabilmektedir. Halk arasında göz perdesi ve aksu olarak da adlandırılmaktadır.Katarakt, ilaçla veya gözlükle tedavi edilemez ve hastalığın tek tedavi yöntemi ameliyattır.

Katarakt neden olur ?

Gözümüzdeki doğal lensimiz su ve proteinden oluşan bir yapıya sahiptir. Şeffaflığını bu proteinlerin özel yapılarından alır. Işığın retinamıza geçebilmesi için saydam yapısının devamı gereklidir. Yaşla birlikte su ve protein yapısının değişmesiyle lensin saydamlığında bozulma başlar. Katarakt miktarı arttıkça saydamlıktaki bozulma artar, hastanın görüş seviyesi ve kalitesi azalır.

Kataraktın en sık nedeni yaşlılıktır. Ayrıca diyabet, yüksek miyopi, üveit denilen göz içi iltihabı, radyasyona maruz kalma, uzun süreli kortizon içeren göz damlası veya sistemik kortizon kullanımı, uzun süre morötesi (güneş ışını) ışınlara maruz kalma, ailesinde erken yaşta katarakt öyküsü bulunması veya göz travmaları gibi durumlarda daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilir. Bunların yanı sıra sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi, kolesterol düşürücü amaçlı kullanılan statin grubu ilaçların da katarakt oluşumunu hızlandırabilir.

Doğumsal katarakt olguları anne karnında geçirilmiş bazı enfeksiyon hastalıkları ve belli başlı bazı metabolik hastalıklar neticesinde oluşmaktadır.

Katarakt belirtileri nelerdir?

• Bazı kataraktlar, görüşü ciddi şekilde azaltacak düzeye ulaşmazken, bazıları görmeyi bütünüyle engeller. Bir kataraktın görüşü etkilemesi, büyüklüğüne, yoğunluğuna ve mercekte oluştuğu yere bağlıdır.
• Görmede azalma ve bulanık görüş ( örnek resimlere bakınız) Hastalar gözlük takmalarına rağmen yakını ve uzağı iyi göremezler ve bunun gözlükten kaynaklanan bir problem olduğunu düşünürler oysa ki problem katarakttır.
• Işığa karşı hassasiyet, göz kamaşması

• Çift görme durumu
• Okumada zorlanma
• Gece görme bozulması ve ışıklarda dağılma (örnek resme bakınız)
• Renklerde soluklaşma ve sararma
• Gözlük numaralarının sık değişmesi
• Araba kullanırken zorlanma

Tanı:

Katarakt tanısı göz doktorları tarafından biyomikroskobik muayene ile konulmaktadır. Muayenede hastalığa ait bulgular; lenste matlık, lensin şişmesi ve renk değiştirerek sarı-gri renk halini almasıdır.

Katarakt tedavisi nasıl yapılır?

Katarakt tedavisinde tek seçenek ameliyattır. Katarakt görme keskinliğini belli bir seviyeye azalttığında mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Başlangıç seviyesinde katarakt hastanın mesleki fonksiyonlarını veya günlük yaşamını olumsuz etkilemeye başladıysa hastalık erken evrede olsa tedavi edilebilir. Hastalığın tedavisin ertelenmesi özellikle yaşlılık hastalığı olduğundan yalnız yaşayan hastalarda düşme buna bağlı kalça v.b. kırık oluşumuna, kırıklar için hastaneye yatış, ameliyat gereksinimi, uzun süren hareketsiz yaşam ve buna bağlı olarak ekstra yeni sorunların ortaya çıkmasına neden olur. Ayrıca görmesi ciddi derecede azalmış kişilerde günlük yaşamsal fonksiyonların idamesinde başkalarına bağımlılık ortaya çıkar.

Ayrıca katarakt, gözdeki var olan bir hastalığın tanı ve tedavisini güçleştiriyorsa (örneğin şekere veya üveite bağlı retina problemlerinin tanısı ve tedavisini engelliyorsa) erken dönemde tedavi edilebilir. Yine doğum sonrası dönemde katarakt varlığı söz konusuysa uyarı azalmasına bağlı göz tembelliği ve kayma gelişimini engelleme açısından en erken ve uygun zamanda tedavi edilmelidir. Yine bazı durumlarda katarakt varlığı göz tansiyonuna neden olmakta ve göz tansiyonun tedavi edilebilmesi için katarakt ameliyatının erken dönemde yapılması gerekebilmektedir.

Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?

Katarakt ameliyatı, çoğunlukla iğnesiz, narkozsuz, yapılmaktadır, ameliyat esnasında hasta konforu yüksek olup ağrı olmamaktadır. Ve hasta aynı gün evine dönebilmektedir. Ameliyat çoğunlukla topikal anestezi adı verilen damla anestezisi ile gerçekleştirilir.

Bazı özel durumlarda göz çevresinin enjeksiyon ile uyuşturulması veya genel anestezi de gerekebilir (örneğin sürekli baş hareketi olan hastalar, çocuklar, mental fonksiyonları kötü hastalar, ameliyat korkusu yüksek derecede olan hastalar).

Hastanın ameliyathaneye transferi, ameliyat öncesi hazırlık, ameliyatın gerçekleştirilmesi ve hastanın yatağına geri alınması toplamda 1 saatten kısa sürer. Ameliyat sonrası damla reçete edilerek hasta taburcu edilir. Bir süre sonra hastanın ilk kontrol yapılır.

Ameliyata engel durumlar; son 3 ay içerisinde inme ve kalp kiriz geçirmek. Bu durumlarda ameliyat 3. ayın sonuna ertelenir. Katarakt ameliyatı esnasında sorun oluşturabilecek ilaç kullanımları olarak prostat ilaçları ve kan sulandırıcı ilaçlar sayılabilir. Bu durumlar uygun cerrahi yöntemlerle aşılabilinmekte ilaç kullanımlarına herhangi bir müdahale gerekmemektedir.

Katarakt ameliyatı mikroskobik bir ameliyat olup ameliyat olup ciddi teknolojik yatırım gerektirmektedir.

Katarakt ameliyatında en yaygın kullanılan cerrahi yöntem, halk arasında lazer cerrahisi olarak bilinen FAKO yöntemidir. Bu yöntemle kataraktlı lens ultrason enerjisiyle parçalanıp, temizlenerek yerine yapay göz içi mercek yerleştirilmektedir. Operasyon 2 mm’den küçük bir kesiden yapılmaktadır.

Femtosaniye laser teknolojisinin göz alanında kullanılmaya başlanmasıyla birlikte katarakt ameliyatındaki bazı safhaların yapılmasında bu teknoloji kullanılmaya başlanmıştır. Göze giriş yerlerinin açılması, lensin ön kapsülünün açılması ve lensin parçalanması basamakları femtosaniye laser desteğiyle yapılabilmektedir. Fakat maliyetinin yüksek olması ve deneyimli cerrahların ameliyatın bu basamaklarını sorunsuz şekilde yapmaları nedeniyle klinikte kullanımı sınırlıdır.

Katarakt cerrahisinde katarakt temizlendikten sonra hasta için özel durumlar yoksa(bir yaşından küçük çocuklar, göz içi iltihabı olanlar, vs) göz içine yapay mercek yerleştirilmesi gerekmektedir. Göz içine mercek yerleştilmediğinde hastanın çok kalın camlı gözlük kullanması gerekir.

Ameliyatta yerleştirilen göz için merceklerinin özellikleri

Kullanılacak merceklerin özelliklerine göre kişiler ameliyat sonrasında uzak ve yakın gözlük bağımlılığından kurtulabilmektedirler. Bunun için kullanılan göz içi mercekleri yalnız uzak odaklı, uzak ve yakını net gösterecek şekilde iki odaklı, uzak, ara ve yakını net gösterecek şekilde üç odaklı ve bu üç tipin astigmatı da giderecek şekilde bulunan kombinasyonları bulunmaktadır. Ayrıca özel renk kaplamaları olan ve göze gelen zararlı ışıkları engelleyen türde mercekler bulunmaktadır. Bu tür merceklerin seçimi hasta ile hekiminin birlikte vereceği karar olmalıdır.

Ameliyat sonrası bakım:

Ameliyat sonrası göze baskı yapmamalı ve ovuşturmamalısınız. Yüzünüzü yıkamak, banyo yapmak, eşya taşımak, namaz kılmak, spor yapmak, işe başlamak, denize ve havuza girmek gibi şeyleri hekiminize danışarak yapınız. Ameliyat sonrası verilecek olan ilaçlar (damla, pomat, tablet, şurup vs.) doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde ve sürede kullanılmalıdır.

Doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı değiştirmeyin, azaltmayın veya kesmeyin. İlaç kullanımından mutlaka ellerinizi sabunla yıkayın. İlaçları uygularken damlalık veya pomat kutusunun ucu göz kapağı, kirpik, cilt, el, kâğıt, peçete gibi yerlere değdirilmemelidir. Ameliyat sonrası takip süresi ve yapılacaklar konusunda hekiminizin uyarılarını dikkatle alınız.

Katarakt tekrarlar mı?

Katarakt ameliyatı olanlarda yeniden katarakt oluşmaz. Operasyonla, merceğin içine yerleştirildiği saydam yapıdaki zarda zamanla kesifleşme olabilir. Bu halk arasında “ikincil katarakt” olarak isimlendirilse de aslında katarakt değildir. Bu oluşum genellikle lazerle kolayca tedavi edilebilir. Ender durumlarda ameliyatla temizlemek gerekebilir.

                                  Gözlerinizin ışığı hiçsönmesin! Mutlu, huzurlu ve sağlıkla kalın.