“Kaybolmuş” Hissediyorsanız Yolunuzu Bulmak İçin 4 Adım

Hayatta herkesin yönünü kaybetmiş hissettiği zamanlar vardır. Zorlu yaşam koşullarında öfke, üzüntü, endişe veya ilgisizlik hissetmeniz kaçınılmazdır. Durumunuz ne olursa olsun, gerçekle yüzleşmek ve önünüze bakmak zor olabilir. Nereden başlayacağınızı bile bilemeyecek kadar acı verici veya bunaltıcı gelebilir hayat.

Örneğin, hayatınıza belirli kategorilerden baktığınızda oldukça iyi durumda olduğunuzu düşünebilirsiniz. Nispeten sağlıklısınız, istikrarlı bir geliriniz var, başınızın üzerinde bir çatı ve sofranızda yemek vardır, iletişim halinde olduğunuz ve gerçekten bir şeye ihtiyacınız olduğunda arayabileceğiniz bazı aile üyeleriniz ve arkadaşlarınız vardır.

Ya da hayatınızda önemli bir değişiklik süreci deneyimliyor olabilirsiniz. Belki de hayatınızda uzun vadeli etkileri olan tıbbi bir sorun veya teşhis söz konusudur. Sevdiğiniz birinin beklenmedik ölümüyle yüzleşiyor ya da yetişkin hayatınızın büyük bir bölümünde varlığınızın bel kemiği olan bir ilişkiyi sonlandırıyor olabilirsiniz. Kendinizi bir yol ayrımında hissediyor, böyle bir değişim karşısında hayatınızın neye evirileceğini merak ediyorsunuzdur.

Bu zor ve rahatsız edici durumlarla başa çıkmanın en yaygın yolu nedir? Muhtemelen tahmin etmişsinizdir: Zihninizi meşgul edecek, acı verici veya rahatsız edici gerçeklikten uzak tutacak herhangi bir şey bulmak. Ancak dikkatinizi başka bir şeye yöneltmek, duygularınızı düzenlemenize yardımcı olmak için harika bir araç olsa da ileriye dönük bir yol çizmenize yardımcı olacak uzun vadeli bir çözüm değildir. Bu nedenle, ister bir şekilde ışıltısını yitirmiş bir yaşam biçimini kabullenmiş olun, ister tıbbi bir hastalık, boşanma veya iş kaybı gibi bir durumla yüzleşiyor olun, şimdi hayatta nerede olduğunuzu ve nereye gittiğinizi kendi kendinize kontrol etmeniz gerekmektedir. İşlerin aslında oldukça iyi gittiğini hissetseniz bile, durup bir göz attığınızda bir şeylerin eksik olduğunu görüp şaşırabilirsiniz.

Bir kişi doğru yolda olup olmadığını görmek için hayatının yönünü nasıl kontrol eder? Doğru yolda olmanın hayatınız hakkındaki dışsal etmenlerle değil, içeriden nasıl hissettiğinizle ilgili olduğunu söylemek gerekir öncelikle. İşte bu noktada kişisel değerleriniz devreye girer. Bir şeye ne kadar para ödediğiniz gibi bir değer değil, size amaç veya anlam veren değerlerden bahsediyoruz elbette.

Bu noktada değerler ve hedefler arasındaki farkı bilmek önemlidir. Hedefler, sonunda üstünü çizebilmeniz için yapılacaklar listenizde yer alan şeylerdir. Öte yandan değerler ulaşabileceğiniz şeyler değildir. Örneğin, doğada zaman geçirmeye değer veriyorsanız, bir hafta sonu kamp yaptıktan sonra bir şekilde doğada olmaktan vazgeçmiş olmazsınız. Bunun yerine, bu değeri yaşamanın, somutlaştırmanın ve sürdürmenin her zaman çeşitli yollarını bulacaksınızdır.

Değerlerinizi pusulanız ya da kutup yıldızınız olarak düşünmek harika bir metafordur. Gittiğiniz yönün sizin için doğru yön olup olmadığını bilmiyorsanız, size rehberlik etmesi için değerlerinize bakabilirsiniz. Değerler, hayatımıza anlam katmak için bize netlik kazandırarak kaybolmamızı önler ve zor olsa bile önemli şeyleri yapmamıza yardımcı olur.

İşte değerlerinizi ortaya çıkarmanıza ve onları uygulamaya koymanıza yardımcı olacak birkaç basit adım.

1. Odaklanmak istediğiniz yaşam alanlarını belirleyin

Değerler hayatın hemen her alanından türetilebilir, bu da seçim yapabileceğiniz çok şey olduğu anlamına gelir. Fiziksel sağlığa, maneviyata, arkadaşlıklara, romantik ilişkilere, işe, çevreye, toplumunuza katkıda bulunmaya vb. değer verebilirsiniz. Liste uzayıp gider. Listenize baktığınızda, değer alanlarının birçoğu sizin için en azından biraz da olsa önemli görünebilir, dolayısıyla seçim yapmak size zor gelebilir. Hangi alanın sizin için "en önemli" olduğunu seçmeye kendinizi kaptırmamaya çalışın. İşin güzel yanı, tüm bu farklı yaşam alanlarında değerlere sahip olabilmenizdir. Bir alana değer vermeniz, diğerinin sizin için önemsiz olduğu anlamına gelmez. Burada amaç mümkün olduğunca çok değere sahip olmak değil, hayatınıza en çok anlam katacak şeyleri belirlemektir.

Bir diğer önemli nokta da değerlerinizi özgürce seçmenizdir; bir şeye değer vermeniz gerektiğini düşündüğünüz ya da sizden beklendiğini düşündüğünüz için değil. Ebeveyn olmak buna iyi bir örnektir. Eğer bir ebeveynseniz, ebeveynliğin en önemli değer alanlarınızdan biri olduğunu söylemek için baskı hissedebilirsiniz. Bu çocuğunuzu sevmediğiniz veya ona değer vermediğiniz anlamına gelmez, ancak ebeveynlik rolünün kendisi size diğer insanlar için olduğu kadar tatmin veya keyif vermiyor olabilir. Bu sizin için doğruysa, başka türlü davranmanıza gerek yok. Ebeveynlikle ilgili bazı değerleri ebeveyn olarak davranışlarınıza yön verecek şekilde belirleyebilirsiniz, ancak bu, yaşamınızda anlamlı bir yön bulmanıza yardımcı olmak için şimdilik başlayacağınız yaşam alanı olmayabilir.

Bunu akılda tutarak, basitlik açısından, sizin için gerçekten öne çıkan iki veya üç yaşam alanı belirleyerek başlayın ve tüm alıştırmayı bunlarla yapın. Daha sonra geri dönebilir ve keşfetmek istediğiniz diğer yaşam alanlarında da yolunuza devam edebilirsiniz.

2. Her bir yaşam alanında özellikle neye değer verdiğinizi belirleyin

Yaşamınıza anlam katacağını düşündüğünüz birkaç alan belirlediğinize göre, sizin için anlam kaynaklarının tam olarak ne olduğuna bakmanın zamanı geldi. Ebeveynlik örneğinden devam edelim. "İyi bir ebeveyn olmak istiyorum" başlangıçta kendinize söyleyebileceğiniz bir şeydir. Ve bu gayet güzel bir ilk adımdır. Ancak daha sonra bunu bir adım öteye taşımak ve kendinize şu soruyu sormak isteyeceksiniz: "Ne tür bir ebeveyn olmak istiyorum? Çocuklarımın bende görmesini istediğim nitelikler neler?"

Bu sorular, herhangi bir ebeveyn için değil, ebeveyn olarak rolünüzde sizin için neyin önemli olduğunu anlamanıza yardımcı olacaktır. Örneğin, bir kişi günlük yaşamına eğlence ve kutlama katmanın önemli olduğunu söylerken, bir başkası güvenilir olmanın, bir başkası da ebeveynliğe merakla yaklaşmanın önemli olduğunu söyleyebilir. Herkes ebeveynliğin geniş yaşam alanına değer verse de belirli değerlerin kendileri oldukça farklıdır, bu da bu değerleri somutlaştırmak için seçilen davranışlarda farklılıklar görüleceği anlamına gelir.

Bu değerlerin sizin için neden önemli olduğunu yazmak için birkaç dakikanızı ayırın. Değerlerinizin ne olduğunu ve neden önemli olduklarını yazma ve açıklama eylemi, davranışlarınızın da buna uyma olasılığını artırır. Bu noktada takıldığınızı fark ederseniz, değerlerinizi ortaya çıkarmanıza yardımcı olabilecek küçük bir egzersiz yapabilirsiniz: Kendi emekliliğinizi veya kendi cenaze töreninizi hayal edin. Ölüm kısmı kulağa biraz itici gelebilir, ancak kişinin kendi kaçınılmaz ölümlülüğü üzerine düşünmesi, kişisel motivasyonlarına odaklanmasına ve daha özgün yaşamasına yardımcı olabilir.

Hangi senaryoyu seçerseniz seçin, yakın bir iş arkadaşınızın veya sevdiğiniz birinin ayağa kalktığını ve hakkınızda birkaç söz söylediğini hayal edin. Elbette, hayatınız boyunca tamamladığınız bazı projelerden bahsedebilirler, ancak çoğunlukla hayatınızı nasıl sürdürdüğünüzü anlatacaklardır. Bunu gerçekten hayal etmek için birkaç dakikanızı ayırın. Yeni değerler ortaya çıktıysa bunları yazdığınızdan ve sizin için neden önemli olduklarını açıkladığınızdan emin olun. Eğer güçlü duygular ortaya çıktıysa, bunun normal olduğunu bilin.

3. Değerleri eyleme dönüştürmek

Artık birkaç değeri ortaya çıkartıp netleştirdiğinize göre, bir sonraki adım değerleriniz ile tutarlı faaliyetleri belirlemektir. Unutmayın, değerlerinizi yapılacaklar listenize koyamazsınız, ancak yapılacaklar listenize değerlerinizle tutarlı eylemler koyabilirsiniz. Ayrıca eylemlerin tek başına büyük şeyler olması gerekmediğini de unutmayın.

Diyelim ki toplumunuza katkıda bulunmak ve özellikle de gençleri zor zamanlarında desteklemek sizin için önemli. Buradan hareketle, bu değeri somutlaştıracak farklı faaliyetler üzerine beyin fırtınası yapabilirsiniz. Yaratıcı olun ve kendinizi zaten yapmakta olduğunuz şeylerle sınırlamayın. Hangi fikirleri gerçekten uygulamaya koymak istediğinize daha sonra karar verebilirsiniz. Bu esnada beyin fırtınası seansınız sizi birkaç farklı fikre götürebilir: bir çocuk hastanesinde gönüllü olmak, gençlere mentorluk programına katılmak veya komşunuzun matematikte zorlanan çocuğuna özel ders vermek… Gördüğünüz gibi, bu değeri hayata geçirebilecek pek çok farklı faaliyet mevcut.

4. Değerlerinizi hayata geçirmek

Artık elinizde değerlerinizi somutlaştırmanın nasıl bir şey olduğuna dair bazı fikirler olduğuna göre, bunu halihazırda yaptığınız şeylerle nasıl karşılaştırabileceğinizi düşünmek için bir dakikanızı ayırın. Değerlerinizle tutarlı bazı şeyleri zaten yapıyor olabilirsiniz. Bu durumda, kendinize hak ettiğiniz bir övgüyü vermekten çekinmeyin. Unutmayın ki değerlerinizle tutarlı yaşamak her zaman kolay değildir. Öte yandan, şu anda bazı önemli değerlerinizin hak ettikleri ilgiyi görmediğini fark edebilirsiniz. Eğer böyle hissediyorsanız, bunun yaygın bir durum olduğunu ve neden kendinizi iyi hissetmediğinizi açıklamaya yardımcı olabileceğini bilin. İyi haber şu ki, artık enerjinizi hangi faaliyetlere ve davranışlara harcamanız gerektiğini, hangi kaynaklara yatırım yapmanız gerektiğini biliyorsunuz.

Tüm davranış değişikliklerinde olduğu gibi, sürdürülebilir yeni bir alışkanlık oluşturmak için küçük adımlarla başlayın. Ya yeni davranışlar ya da zaten yapmakta olduğunuz ve sıklığını artırmak istediğiniz şeyler arasından değerlerinizle uyumlu bir ya da iki faaliyet seçin. Takviminize bir göz atın ve bu faaliyetleri uygulamaya koymak için zaman planlaması yapın.

Değerlerimizle uyumlu davranışlarla ne kadar çok meşgul olursak, o kadar az sıkıntı, acı ve depresyon hissetme eğiliminde oluruz. Ayrıca, güvende hissettiren ancak sizi boşlukta hissettiren bir işten ayrılmak veya artık size tatmin sağlamayan bir ilişkiyi sona erdirmek gibi zor veya rahatsız edici şeyleri yapmak da daha kolay hale gelecektir. İster kaybolmuş ister net hissediyor olun, bu adımları izlemek, yolunuzda ilerlemenize yardımcı olacak veya size rotanızı düzeltme fırsatı sunacaktır; her ikisi de değerli içgörülerdir.