Kayıp ve Yas

Bazen çok önemsediğimiz şeylerin kaybıyla karşılaşabiliriz, örneğin okuduğumuz okuldan kaydımız silenebilir, işten ayrılabilir, şehir hatta ülke değiştirebilir, bizim için manevi anlama sahip nesneleri kaybedebiliriz. Bazen de sevdiğimiz insanların kaybıyla karşı karşıya kalırız. Ailemizden biri vefat edebilir, partnerimizden ayrılabilir veya bizim için değerli bir arkadaşla görüşmeme kararı alabiliriz.

Bu gibi kayıplarla başa çıkmak için yas adı verilen bir döneme gireriz. Yas sürecini karmaşık kılan şey, pek çok duygunun birden bire ve iç içe geçmiş şekilde ortaya çıkmasıdır. Bu duygularla başa çıkmak için öncelikle duygularmızı fark etmeli ve onları birbirinden ayrıştırabilmeliyiz. Bunun için tek yapmamız gereken duygularımızı bastırmadan olduğu gibi yaşamamıza izin vermektir. Çünkü her duygunun var olmasının bir amacı vardır, duyguların amaçlarını gerçekleştirmesine izin vermeliyiz.

Yas sürecinde duygular;

• Şaskınlık,

• Üzüntü,

• Öfke,

• Kaygı,

• Nefret,

• Suçluluk,

• Pişmanlık,

• Sevgi,

• Nefret,

• Özlem,

• Hayal kırıklığı,

• Umutsuzluk,

• Stres

şeklinde ortaya çıkabilir. Bireyler özellikle negatif duygular deneyimleyebilse de bazen mutluluk, neşe ve sakinlik gibi olumlu duygular da deneyimleyebilir. Negatif duygulara bağlı olarak ağlama isteği, öfke patlamaları, günlük aktivitelerde isteksizlik, halsizlik, yorgunluk, uykusuzluk, kabuslar, uyku kalitesinde düşüş, sürekli uyuma isteği, iştahta artış veya azalma, özbakımı ihmal etme, kendine veya başkalarına zarar verme düşünceleri, akademik performansta ve iş performansında düşüş, kişilerarası ilişkilerde sıkıntılar, alkol/ sigara/ deri yolma/ temizlik/ ekran kullanımı/ yemek yeme vb. başa çıkma davranışlarında artış görülebilir.

Yas sürecinin tamamen doğal bir süreç olduğunu ve yaşanması gerektiğini unutmayalım. Hoş olmayan hatıraları unutmaya çalışmak çözüm değildir, kasıtlı olarak unutmak ise mümkün değildir. Sağlıklı bir yas süreci deneyimlerseniz kaybettiğiniz şey her ne ise hatırlamaya devam edeceksiniz ama negatif duygular artık hatıralara eşlik etmeyecek.