Kendini Sabote Etmeye Dur Deme Zamanı

Berglas ve Jones tarafından 1978 yılında tanımlanan kendini sabote etme, hataları dışsal nedenlere bağlayarak insanların öz saygılarını korumaya yardımcı olur. Bireyin benliğini korumak için yaptığı öz sabotaj iki şekilde ortaya çıkar: Sözel ve davranışsal sabotaj.

İçeride bir ses, size aslında yapmak istediğinizin tam tersini söylüyor olabilir. Mesela hazırlanmanız gereken önemli bir iş görüşmesi var fakat siz buna hazırlanmak yerine perdeleri yıkayıp ütülüyorsunuz, evi baştan aşağı silip temizliyorsunuz. Bir bakıyorsunuz hazırlanmak için zamanınız kalmamış. Oturup iş görüşmesine hazırlanmak yerine temizliğe girişmenin

ardındaki sebep, başarısız olmaktan korkunuz olabilir. Hazırlanıp reddedilmek ihtimal dahilinde olduğu için hazırlanmayıp  reddedildiğinizde şunu söyleyebilirsiniz, zaten çok çalışmamıştım. Bu rahatlık aslında benliğin başarısızlıkla  zedelenmesinin önüne geçmek için yapılıyor olabilir. Ertelemek davranışsal sabotaja sınıfında iken, zaten çok  çalışmamıştım mazeret sınıfındadır. Bir sınava hazırlanıyorsunuz fakat son geceye bıraktınız ve çok emek vermediğinizin  farkındasınız, sınavdan çıkıp şunu söylüyorsunuz, ‘konuyu hiç anlamamıştım zaten’. Sabotaj mekanizması daha olay  yaşanmadan bahaneleri üretip buna hazır olmanızla çalışır. İşte öne sürdüğünüz tüm bu mazeretler aslında sizin kendi  bindiğiniz dalı kesmekten başka bir işe yaramıyor.  

İnsan Kendini Niçin Sabote Eder?  

Başarı Korkusu  

Başarırsam ne olur sorusunu kendine soran biri olabilirsiniz. Örneklere bakarsak, başarırsanız sizi bekleyen  sorumluluklar olacaktır. Bu sorumluluklar size başarmak kadar tatlı gelmeyebilir. Başarılı olmanın bitmek bilmeyen  hedefler olarak belirlendiği bir aile ortamında yetiştiyseniz bunu yaşayabilirsiniz. Başarı bir türlü yetmez çünkü her  birinden sonra diğerine güdülenirsiniz. Bir diğer yandan, başarılı olduğumda değişecek miyim endişesini taşıyabilirsiniz.  Başarılı olduğunuzda bulunduğunuz ortamdan ayrılmanıza sebep olacak durumlar yaşayacaksanız başarı korkusu ortaya  çıkabilir.  

Başarısızlık Korkusu  

Çocukluğunuzda başarı olmanın birincil olduğu bir aile ortamında yetiştiyseniz, ailenize karşı başarısız olduğunuzu  söylediğinizde onların sizi önceki kadar sevmeyeceğini ve gözden çıkaracağını düşünerek büyüdüyseniz, başarısız  olmamanız gerektiğine dair pekişen inancınızla, aslında geçmişten gelen bir savunma olabilir. Ertelemek, çok emek sarf  etmemek bunlara örnektir. 

Hak Etmiyorum Hissi  

Başarıyı, sevmeyi ve sevilmeyi hak etmediğinizi içten içe size söyleyen bir ses olabilir. İyi giden bir ilişkide sorunlar  yaratmak, terfi alacakken üst üste hatalar yapmak, seve seve birini kendinden uzaklaştırmak hak etmiyorum hissinin  sonuçları olabilir. Bunu neden kendime yaptım ki yakarışını ise çok sonra kendinize kendinize söyler/işitirsiniz. Ardındaki  nedenler; düşünce hataları, geçmiş yaşam deneyimleri ve aile içinde yaşadığınız travmatik anılar olabilir. 

Rahatsız Olmayı Göze Almamak  

Alışkanlıklar maddi olduğu gibi, manevi olarak da kendini gösterir. Örnek vermek gerekirse, mutsuz olduğunuz bir ilişkide  kalmaya niçin devam ediyorum sorusu ile başınız dertteyse şunu düşünebilirsiniz. Her ne kadar zarar verse de, bu  ilişkiye alıştınız. Bittiğinde oluşacak mutsuzluğa ve yalnızlığa hazırlıklı olmamak sizi strese sokabilir, korkutabilir. Ortaya  çıkan boşluk ise doldurulma ihtiyacını doğurabileceğinden boşluğun yaratacağı rahatsızlık hissini bu şekilde  engelleyebilirsiniz. 

Bunu Nasıl Önleyeceğim?  

1. İlk etap fark etmek. Bunu kendinize itiraf etmeniz kolay olmayacaktır. Çok zorlansanız da bunu kabul etmek için  kendinize zaman vermeye ihtiyacınız var.  

2. Ardından kendinizi sabote etmenin arkasındaki motivasyonu aramak yer alıyor. Bunun pek çok özel nedeni olabilir. Bu  inanç çok derinlere işlediyse çabanızı sürdürmeye kararlı olmanız elzemdir. Yoksa kendinizi başa dönmüş halde bulmanız  sürpriz olmayacaktır. 

3. Buraya kadar geldiyseniz sıra değişime açık olmakta. Sözde kolay, eylemde bir o kadar çetin. Unutmayın şu ana  kadarki yoldan farklı bir yola başvuracaksınız. Bu yeni öğreneceğiniz yolda hemen koşmayı beklemeyin. 4. Aynada gördüğünüz kişiye destek olacak ilk kişi sizsiniz. Bunu yapabileceğinizi önce size siz söyleyin. Öte yandan,  sosyal destek bu süreçte sizi rahatlatır. Yanınızda yer alan insanların varlığı size güç verir.