Kısırlık Belirtileri, Nedenleri, Tedavileri

Kısırlık Belirtileri, Nedenleri, Tedavileri

Kısırlık Nedir?

Kısırlık (İnfertilite) ;halk arasında kısırlık düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl içinde gebelik oluşmama durumudur. Toplumda kısırlık görülme olasılığı %15 dir. Sağlıklı çiftlerde düzenli ilişki olsa bile 1 yıl içinde gebe kalma oranlar yaklaşık %85 dir. Bu nedenle düzenli adet gören, bilinen sağlık problemi olmayan, ameliyat geçirmemiş, 35 yaşını geçmemiş bayanlarda 1 yıla kadar çocuk tedavisi uygulamak için beklenebilir. Kısırlık sebepleri olarak incelersek %30-40 erkeğe ait nedenler, %35-40 kadına ait nedenler, %15 hem erkek hem de kadına ait problem bir aradadır, %15 çiftte hiç bir problem tespit edilmez bu gruba açıklanamayan infertilite (kısırlık) denir.

Kısırlık belirtileri nedir?

Bir çiftin düzenli, korunmasız cinsel ilişki yaşamasına rağmen gebelik ve doğum gerçekleşmeme durumudur. Bunun dışında kadında adet gecikmeleri olması, yaşının 35 ve üzerinde olması, daha önce cerrahi geçirmiş olması, bilinen cinsel yolla bulaşan enfeksiyon varlığı, polikistik over sendromu ve endometriozis gibi tanı almış bazı rahatsızlıkların varlığı kadın kısırlığı olma olasılığını artıran önemli faktörlerdir. Erkek kısırlığında da semen problemleri, testiste ağrı, inmemiş testis öyküsü, kabakulak geçirmek, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar etken olabilir. Obezite, sigara, alkol alışkanlığı, stres hem kadın hem de erkek için kısırlık nedeni olabilir.

Kısırlık sebepleri, nedenleri nelerdir?

Kısırlık nedenleri %50 kadına % 50 erkeğe bağlı sebeplerle olur.

Kısırlık korunmasız 1 yıl düzenli ilişkiye rağmen gebelik oluşmama durumudur. Kısırlık görülme oranı %15 dir. Kısırlık nedenlerinin yaklaşık % 35 i kadına ait, %30 erkeğe ait, % 15 çiftin her ikisinden kaynaklı,% 15 ise sebebi bulunamayan çiftler vardır.

Kadına ait kısırlık sebepleri nelerdir?

Kadın kısırlığının sebepleri;

Yumurtlama problemleri, polikistik over sendromu gibi, over rezervinin azalması, ileri yaşa bağlı yumurta kalitesinin düşmesi, geçirilen ameliyatlar, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ile tüplerin hasar görmesi, yapışması, rahim iç zarını etkileyen polip, miyom gibi yapıların varlığı, endometriozis hastalığı, obezite, sigara ve alkol alışkanlığı, stres gibi nedenler sayılabilir. Bazı kısırlık sebepleri tüp bebek tedavisine gerek kalmadan yaşam tarzı değişikliği, diyet, ilaç tedavisi, küçük operasyonlarla düzeltilebilir.  

Yumurtlama problemleri; 

Kadında en sık görülen kısırlık nedenidir. Yumurtlama problemleri içinde yumurtlamanın hiç olmaması veya seyrek yumurtlama olması, bunun dışında yumurtanın kalitesiz olması durumudur. Adetlerin seyrek görülmesi veya olmaması yumurtlamanın aynı şekilde seyrek olması veya olmaması anlamına gelir. Genelde üreme yaşında en sık gördüğümüz yumurtlama probleminin sebebi polikistik over hastalığıdır. Bazen adetler çok düzenli olsa bile yumurtlama problemi olabilir. Bunun dışında anne adayının yaşı ilerledikçe yumurta kalitesi düşeceğinden gebe kalma olasılığı da azalır.

Tüplere ait kısırlık nedenleri;

Tüplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması da kısırlık nedeni olabilir. Tüpler yumurtanın yakalanması, embriyonun oluşumu ve embriyonun rahime taşınmasında görevlidir. Tüplerin yapısını bozan geçirilmiş çeşitli enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, ameliyatlar, endometriozis hastalığı gibi pek çok neden olabilir.

Rahim yapısı ile ilgili nedenler;

Rahim yapısında doğuştan gelen yapısal problemler, kürtaj, doğum sonrası müdahaleler, enfeksiyon sonrası gelişen yapışıklıklar, embriyo tutunmasını bozan miyom, polip gibi rahatsızlıklar sayılabilir.

Rahim ağzını ilgilendiren nedenler;

Rahim ağzında mevcut olan bazı enfeksiyonlar, servikal mukus yapısını bozan durumlar, bazen de spermin geçişini etkileyen antikor varlığı rahim ağzını ilgilendiren kısırlık nedeni olabilir.

Erkeğe ait nedenler nelerdir?

Erkeğe ait nedenlerin çoğu ürolojik açıdan tedavisi mümkün problemlerdir. Bu nedenle kısırlık nedeni erkeğe ait bir problem ise hasta üroloji uzmanı ile tedaviye alınmalıdır. İlk çift kısırlık nedeni ile başvurduğunda erkekten istenecek test semen analizidir.

Erkek kısırlık sebepleri; olarak varikosel, kanallarda tıkanıklık, kabakulak ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, klinifelter gibi bazı doğuştan kromozomal hastalıklar, spermin yapımını ve fonksiyonunu etkileyen genetik hastalıklar, sigara, alkol gibi alışkanlıklar sayılabilir. Erkek kısırlığı tespit edildiğinde hastanın bu konuda tecrübeli bir üroloğa başvurması gerekir. Bazı grup hastalarda tüp bebek tedavisine gerek kalmadan ilaç veya cerrahi işlemle erkeğin üreme yeteneği tekrar kazandırılabilir.

Semen analizinde problem tespit edildiğinde erkekte görülen kısırlık sebepleri:

• Varikosel %40

• Açıklanamayan%20

• Tıkanıklık %15

• Kriptorşidizm %3,5

• İmmünolojik %2,5

• Ejakülat bozukluğu %1,3

• Testis yetmezliği %1,3

• Toksinler %1

• Hormonal bozukluk %1

• Enfeksiyon %1

Bunların dışında çok daha nadir görülen cinsel disfonksiyon, sistemik hastalık, genetik, testis kanseri gibi nedenler de sayılabilir.

Kısırlık Tedavisi Türleri

Tüp Bebek Tedavisi; Ankara’da bulunan kliniğimizde, tüp bebek tedavisine başlamadan önce çifte tedavi süreci, tüp bebek başarısı, kullanılan ilaçlar, maliyet ile ilgili yeterli bilgi verilmeli. Varsa soruları, endişeleri gidermeye yönelik gerekli açıklamalar ve gerekiyorsa psikolojik danışmanlık verilebilir.  

Yumurtalıkları uyarma tedavisi daha önce aşılama ve ilaç tedavisi gibi, yumurta takibi de benzer ama daha sık yapılır. Çatlatma iğnesi ardından 36. Saatte OPU dediğimiz yumurta toplama işlemi yapılır. Yumurta toplama genel anestezi altında yapılır. Hasta işlem öncesi uyur, işlemden sonra uyandırılır. Bu nedenle yumurta toplama işleminde hiç ağrı hissetmez. Sonrasında kasık ağrısı minimal olabilir.

Oluşan embriyoların durumuna göre transfer işlemi 3 veya 5. Gün yapılır. Tüp bebek tedavisinde embriyo transferi ağrısız acısız bir işlemdir. Hastanın bu işlem sırasında mesanesinin dolu olması gerekir.

Inseminasyon (Aşılama) Tedavisi; Aşılama yumurtlama döneminde erkeğin spermlerinin alınarak dışarda özel tekniklerle hazırlanmasını ardından rahim içine kanül ile verilmesi işlemidir. Uygun hastalarda tüp bebek tedavisinden önce düşünülebilir.

Kadında; 1-Endometriozis 2-Tubal Hafif Yapışıklık -3 Açıklanamayan infertilitesi olan ve 4-6 ay ovulasyon indüksiyonu ile başarısızlık olan hastalarda. Erkeklerde; 1-total motil sperm sayısı >10 milyon ise ve normal morfoloji oranı>%14 ise prognoz çok iyidir. 2-Total motil sperm sayısı <1milyon ve normal morfoloji oranı %4 ise prognoz kötüdür ve direk IVF /İCSİ denenebilir.

Erkeklerde Kısırlık Tedavisi; Erkeklerde Kısırlık bir yıl düzenli, korunmasız ilişkiye rağmen gebelik oluşmama durumudur. Kısırlık sıklığı tüm evli çiftlerde %15 görülür. Erkeğin kısırlıkta rolü %30 tek başına %20 kadın faktörü ile birlikte olmak üzere toplam % 50 dir.

Kısırlık Terimleri

Primer infertilite; hiç gebelik olmayan çiftler.
Sekonder infertilite; daha önce gebelik olmuş fakat son 1 yıl içinde düzenli korunmasız ilişkiye rağmen gebelik olmaması durumudur.

Düzenli adet gören sağlıklı bir kadında 1 ayda gebe kalma olasılığı %25’tir. En yüksek gebe kalma olasılığı kadınlarda 25 yaş civarıdır. 30 yaşından sonra bu oran azalmaya başlar ve 38 yaş sonrasın gebelik oluşma olasılığında azalma negatif yönde hızlı bir ivme gösterir. Bu nedenle çiftler değerlendirilirken anne adayının yaşı tedavi sürecine başlamayı belirlemede oldukça önemlidir.

Sağlıklı gebelik oluşumunda kadın için ne gerekir?

Kadında sağlıklı gebelik oluşumu üreme ile ilgili tüm yapıların düzgün ve uyumlu çalışmasına bağlıdır. Bu sistemin herhangi bir noktasındaki aksama gebelik oluşumunu veya gebelik devamını riske sokabilir.

• Hipotalamus, hipofiz ve over hormonal aksının düzgün çalışması,

• Yumurtalıklarda sağlıklı yumurtlama süreci,

• Tüplerde yumurta yakalanması ve spermle döllenme süreci, oluşan embriyonun tüp vasıtasıyla rahime ulaşması,

• Embriyonun rahim duvarına tutunması.

Bu yapılardan herhangi birisinde oluşan problem sağlıklı gebelik oluşumunu engeller ve kısırlığa neden olur. Gebelik oluşumu 28 gün de bir adet gören kadında yaklaşık 14. Gündür. Yumurtlama günü düzensiz adet görenlerde adet gördüğü günden 14 gün geriye sayılarak bulunur. Yani 35 günde bir adet oluyorsa hasta 21. Gün yumurtlama olur. Bu neden önemli? Yumurtlama ile bırakılan yumurta ortamda ortalama 24 saat döllenme yeteneğini korur. Sağlıklı bir sperm bu sürede yumurtaya ulaşmazsa gebelik meydana gelmez. Spermin ortamda kalma süresi ise 3-5 gündür.