Koku ve Tat Alma Bozuklukları

Koku ve Tat Alma Bozukluklarının Sıklığı Nedir ?

Amerika Birleşik Devletlerinde 260 milyon kadar insan yaşamaktadır ve bir araştırmaya göre 2 milyondan fazla kişide bu bozukluk mevcuttur. ABD de her yıl yaklaşık ikiyüz bin kişi bu sebepten doktora başvurmaktadır.

Koku ve Tat Alma Bozuklukları Ciddi Midir ?

Koku alma ve tat duyusu şükretmemiz gereken bizi erken uyaran önemli hislerdir ve yanlış koku ve tat bizi yangına , zehirli gazlara ve bozulmuş yiyeceklere karşı uyarır. Koku alma bozukluğu bir sinüs probleminde, burundaki doku büyümelerinde olabileceği gibi nadir durumlarda beyin tümörlerinden de kaynaklanabilir. Aşçılar, itfaiyeciler gibi bazı meslek grupları için koku ve tat almak mesleki bir gerçektir ve bu hislerin kaybı büyük ekonomik problemler yaratır.

Koku ve Tat Alma Nasıl Gerçekleşir ?

Koku ve tat alma duyguları kimyasal his sistemimize aittir. Etrafımızdaki maddelerden kaynaklanan bazı kimyasal maddelerin burun, ağız ve boğazımızı uyarması ile bu karışık işlemler başlar. Sinir uçları uyarılarak bu mesajlar beyine iletilir ve beyinde ayırt edilir.

Koku sinir uçları burunun tavanında yer alırlar ve çok ince bir kemik içersinde doğrudan beyindeki koku bölgesini uyarırlar.

Yiyecek ve içecekler tükürük ile karışarak ağzı, dil ve boğazda buluna koku sinir uçlarını uyarırlar. Aynı şeklin uyarıyı beyindeki belirli bölgelere ulaştırırlar.

Koku ve tat alma hücreleri yaşlandıkları veya hasara uğradıkları vakit yenilenebilmesi açısından incelenmektedir.

Üçüncü bir kimyasal his sistemi de mevcuttur. Buna ’genel his sistemi’ adı verilir. Gözlerin, burunun ve ağzın özellikle nemli bölgelerinde buluna binlerce his siniri ‘amonyağın sızısını, metolün serinliğini ve kırmızı biberin sıcaklığını’ algılar.

Tatlı , ekşi, acı ve tuzlu olmak üzere genelde dört temel tat ayırt edebiliriz. Bu tatların belli oranda karışımları ve genel his sisteminin birleşimi ile bir çeşni oluşur. İşte bu özel çeşni onları tanımamıza imkan sağlar.

Birçok madde esas olarak kokularından tanınırlar. Çikolata yerken burnunuzu kapatırsanız, yediğiniz maddenin tatlı veya acı olduğunu hissedebilirsiniz ama çikolata olduğunu anlamakta zorlanırsınız. Bu durum çikolatanın tanıdık lezzetinin çoğunlukla koku ile algılandığındandır. Aynı şekilde kahvede böyledir. Dikkat ederseniz, yemeğin lezzetini tam olarak almak isteyen kişiler (aşçı, lezzet uzmanı gibi ) her yutkunuşta sonra burunlarından nefes verirler.

Neler Tat ve Koku Alma Bozukluklarına Yol Açarlar ?

Baskın sorun 60 yaşından sonra doğal koku alma yeteneğinin azalmasıdır. Bilim adamları koku alma yeteneğinin 30 ile 60 yaşları arasında en iyi olduğunu bulmuşlardır. Bu durum 60 yaşından sonra azalmaya başlar ve daha yaşlı birçok kimse koku alma yeteneklerini kaydetmişlerdir. Fakat, genelde her yaştaki kadınlar, erkeklere göre koku almada daha duyarlıdırlar.

Bazı kişiler koku ve tat alma bozukluğu ile doğabilirler ama birçok kimsede bu durum kaza veya hastalık sonrası oluşur.

Üst solunum yolu iltihapları çoğu kere suçlanmıştır aynı zamanda kafa kırıklarında da koku alma bozukluğu ortaya çıkabilir.

Koku ve tat alma bozuklukları burun içerisindeki poliplerden, hormonal bozukluklardan ve diş problemlerinden kaynaklanabilir. Böcek ilacı veya bazı diğer ilaçlara uzun süre maruz kalanlarda da oluşabilir.

Sigara dumanı insanların karşılaştığı en sık ve en yoğun hava kirliliği ajanıdır. Kokuların ayırt edilmesi ve tat alma duygusunun azalmasına sebep olur. Sigarayı bırakmak koku almayı arttırır fakat bu olay çok yavaş ortaya çıkar.

Örneğin günde iki paket sigara içen kişinin tekrar eskisi gibi koku alabilmesi için sigara içtiği dönem kadar sigarayı bırakması gerekir.

Baş ve boyun bölgesine kanser nedeniyle ışın tedavisi uygulanan birçok kimse koku ve tat alma bozukluğundan şikayetçi olur.

Nefes borusu ve ses telleri çıkartılan kimselere, koku ve tat alma duyularının azaldığından şikayet ederler. Bu kişilere burunlarından nefes almalarını sağlanacak tüpler uygulanırsa yeniden tat ve koku almaya başlarlar (bu durum koku ve tat almada burundan hava geçmesinin ne kadar önemli olduğunu gösterir ).

Koku ve Tat Alma Bozuklukları Nasıl Teşhis Edilir ?

Kişilere tanımaları amacıyla değişik yoğunlukta koku ve tatlar aldırlır. Kişinin ayırt edebildiği en düşük yoğunluk bulunur. Ayrıca değişik yoğunluktaki koku ve tatlar denenir, bunları ayırt edip edemediği veya yoğunlukları arttırıldığında fark edip edemediği araştırılır.

Koku ve Tat Alma Bozuklukları Tedavi Edilebilir Mi ?

Bazen kullanılan bir ilaç koku ve tat alma bozukluğunun tek sebebidir ve ilaç kesilince veya değiştirilince durum düzelir.

Bazı ilaçlar koku alma bozukluklarına yol açarken, özellikle alerji ilaçları koku ve tat almayı geliştirebilirler.

Özellikle şiddetli nezle, grip olan veya alerjisi artan kişiler sadece bu durumlarının düzelmesi ile koku ve tat alma hassasiyetlerini tekrar kazanırlar. Birçok vak’ada burun tıkanıklığı yapan poliplerin temizlenmesi ile koku tat almada düzelme görülür, nadiren de koku ve tat alıcıları kendi kendilerine kaydoldukları gibi, kendi kendilerine düzelebilirler.