Kolesterol Nedir?

Kolesterol, vücudumuzun bütün hücrelerinde bulunan, yağ benzeri bir maddedir. Bir yandan karaciğerde üretilirken, bir yandan da besinlerle alınır. Kandaki kolesterol düzeyi ne kadar yüksekse, kalp ve damar hastalığı riski de o kadar yükselir.

İyi ve Kötü Kolesterol Arasındaki Fark Nedir?

LDL (Kötü) Kolesterol

Kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterol, kanda yüksek olduğu zaman damarların iç yüzüne yapışarak "plaklar" oluşturur. Kolesterol dışındaki bazı maddelerinin eklenmesiyle bu plaklar büyür ve bunlar üzerinde oluşan çatlaklarda gelişen pıhtılar damarları tıkayabilir.

HDL (İyi) Kolesterol
LDL’nin tersine, HDL’nin yüksek olması kalp krizine karşı koruyucu bir etki sağlar. Kandaki düzeyi erkekte 40, kadında 50 mg/dL’ nin altına indiğinde kalp hastalıkları riski artar.Görevi vücut hücrelerindeki kolesterolü karaciğere taşıyarak fazlasının vücuttan atılmasını sağlamaktır.

Kolesterol yüksekliği hangi hastalıkların riskini artırır?

Kolesterol yüksekliği,koroner kalp hastalığı, kalp krizi ve inme için en önemli değiştirilebilen risk faktörlerindendir. Kan kolesterolü arttıkça risk de artar. Yüksek tansiyon, diyabet gibi diğer risk faktörlerinin de kolesterol yüksekliği ile birlikte bulunması riski daha da artırır.

Kandaki LDL kolesterol yükseldiğinde, kalp ve beyni besleyen damarların duvarlarında plakların yapısında birikmeye başlar. Bu sert ve kalın birikintiler arter duvarlarının kalınlaşıp sertleşmesine yol açar. Bu duruma damar sertliği (ateroskleroz) denir.

Sıklıkla plağın yakınlarında veya plağın parçalanması ile oluşan bir pıhtı arteri tümden tıkayıp kan akımını durdurur, bu da kalp krizi ve inme ile sonlanabilir.

Beslenme Önerileri

Kalp sağlığınıza iyi gelen bir diyetle beslenin.

Kolesterolün bir kısmı vücutta yapılır, bir kısmı ise dışarıdan yediğimiz gıdalarla (kırmızı etler, kümes ve kabuklu deniz hayvanlarının etleri, yumurta, tereyağı, peynir, tam yağlı sütler) alınır. Bunların dışında,doymuşvetrans yağlardediğimiz ve vücudumuzda kolesterolün yapılmasını uyaran yağları içeren her gıdanın da dikkatli tüketilmesi gerekir.

Peki doymuş ve trans yağlar nedir, hangi gıdalarda bulunur?

Doymuş yağlarhayvan yağları, hayvansal ürünlerde bulunan yağlar ve bu ürünlerden yapılan besinlerin bileşiminde yer alan yağlardır. Katı yağ olarak da bilinirler. Tereyağı, sade yağ, krema, kaymak, süt, peynir ve etler doymuş yağlardan ve aynı zamanda kolesterolden zengin gıdalardır.

Trans yağlarise,yağların çok yüksek sıcaklıklarda ısıtılması, kızartılması veya defalarca kullanılması sonucu ortaya çıkabilir veyamargarinlerin üretimi sırasında bitkisel sıvı yağların kısmi hidrojenasyonu ile oluşabilir. Trans yağlar, bu şekilde üretilenkatı margarinlerin yanı sıra, tam yağlı süt, ve süt ürünleri, koyun ve kuzu etleri gibi bazı hayvansal kaynaklı ürünlerde de bulunur.

Günümüz teknolojisinde trans yağlar ortaya çıkmadan margarin üretmek mümkündür: Kısmi hidrojenasyon yerine tam hidrojenasyon yapıldığında margarinde trans yağ miktarı “neredeyse hiç yok” düzeyine gelir, bunlarsıvı(doymamış) yağlardan yapılan daha yumuşak ve sürülebilir ya da sıvı margarinlerdir. Ancak bunların tadını iyileştirmek için içlerine katılan sütte de kolesterol bulunduğunu unutmayalım!

Doymuş ve trans yağlar,LDL (kötü) kolesterolü artırırken HDL (iyi) kolesterolü azaltırlar. LDL kolesterolün damarlarda birikmesine yol açarlar. Damarlarda biriken kolesterol bir süre sonra kalbe giden kan akımını da engelleyerek halk arasındadamar sertliğiolarak anılanateroskleroza neden olur. Bunun sonucunda kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riski de artar. İşte bu nedenle doymuş yağlar, sağlıksız olup mümkün olduğu kadar az tüketilmesi gereken yağlardır.

Kalp dostu beslenme önerileri

Günlük toplam kalorinin%25-35’inin yağlardan karşılanması,

Doymuş yağoranının, günlük toplam kalorinin%7’sinden,

Trans yağoranının ise%1’inden az olması.

Kalan yağların isetekli doymamış(monoansatüre-zeytinyağ, fındık yağı,kolza tohumu yağı) veçoklu doymamış(poliansatüre-ayçiçeği, mısırvesoyayağı gibi bitkisel yağlar, balık, kabuklu kuru yemişler) olması.

Günlük kolesterol alımının 300 mg’dan, eğer koroner kalp hastalığınız varsa veya LDL kolesterol düzeyiniz 100 mg/dL ve üzerinde ise 200 mg’dan az olması.

Her gün en az 25-30 gram lif tüketilmesi (tam tahıllı ekmek ve diğer ürünler, meyve ve sebzeler, baklagiller lifden zengin gıdalardır).

Günlük tuz alımı 5-6 g’ı geçmemelidir.

Ilımlı dozda alkol tüketilmesi (erkekler için 2, kadınlar için günde 1 kadeh)

Haftada en az 2 defa balık tüketilmesi.

Tam yağlı sütten hazırlanmış süt ürünleri yerine az yağlı veya yağsız sütten hazırlananların tercih edilmesi (az yağlı peynir ve yoğurtlar gibi).