Kolon Kanseri

Kolon, sindirim sisteminin ince bağırsağın devamında başlayan ve rektum denilen son 12 cm kısma kadar olan kalın bağırsak bölümünün ismidir. Genel olarak kolon olarak anılsa da kendi içinde 7 bölüme ayrılmaktadır. Bunlar sağdan itibaren sırasıyla çekum, çıkan kolon, hepatik fleksura, transvers kolon, splenik fleksura, inen kolon ve sigmoid kolondur. Rektosigmoid bileşke kolonun bir parçası olmak yerine sigmoid kolonun rektuma bağlandığı bölgenin ismidir.

Burada gelişen kanserler kolon kanseri olarak adlandırılır. Tümörün yerleşim yerine göre hastaların ilk belirtileri değişiklik gösterebilir. Sağ tarafta yerleşen tümörler kansızlık, halsizlik gibi şikayetlerle sol tarafta yerleşen tümörler kabızlık-ishal şeklinde bağırsak hareketlerinde değişiklik olması, rektal kanama, karın ağrısı ve şişkinlik gibi şikayetlerle kendini gösterebilir. Bunun dışında, tarama amaçlı yapılmış kolonoskopide ya da başka bir amaçla çekilmiş tomografi, MR ya da PET-CT gibi tetkiklerde de saptanabilir.

Kolon kanseri asıl tanı yöntemi kolonoskopik incelemedir. Kolonoskopide tümör dokusundan biyopsi yapılarak (parça alınması) patolojik inceleme için doku örneği sağlanır. Ayrıca, tümörün çok erken evrede olup olmadığı anlaşılabildiği gibi kalın bağırsağın diğer bölümlerinde eşlik eden lezyon varlığı ya da ailesel polipozis sendromu olup olmadığı görülebilir.

Kolon kanseri tedavisini planlamadan önce evrelendirme yapılmalıdır. Evrelemede:

• Üst abdomen (karın) tomografisi 

• Alt abdomen (karın) tomografisi 

• Toraks (akciğer) tomografisi çekilmelidir.

• Üst abdomen MR (Karaciğer metastazı şüphesi olanlarda çekilmelidir)

PET-CT kolon kanseri evrelendirmesinde rutin olarak önerilmemekte, sadece metastaz (yayılım, sıçrama) şüphesi olan hastaların değerlendirilmesi için önerilmektedir. 

CEA ve Ca 19-9 olarak kodlanan kan değerlerinin de evrelendirmede kullanılmasa da hastalığın seyrini tahmin etmede ve tedavi sonrası tekrarlama durumunu takip etmek açısından ilk tanı anında çalışılması önerilmektedir. 

Kolon kanseri tedavisi tümör evresine göre planlanmaktadır. Aşağıda evrelere göre başlıca tedavi seçeneklerini görebilirsiniz:

Evre1:

-Kolonoskopik müdahale (endoskopik submukozal diseksiyon - ESD)

-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)

Evre 2 / Evre 3

-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)

Evre 4: (Uzak organ metastazı)

- Kemoterapi

Metastazın geliştiği bölgeye göre ek tedaviler düşünülebilir. Sadece akciğer ya da sadece karaciğer metastazı olan hastalarda tamamı çıkarılabiliyorsa eş zamanlı ya da farklı zamanlarda rektum cerrahisi ve metastazların çıkarılması planlanabilir. Periton (karın zarı) metastazı olan hastalarda kemoterapi sonrası ya da tanı sonrası hemen sitoredüktif cerrahi ile birlikte HİPEK (sıcak kemoterapi) uygulanabilir. Birçok bölgede eş zamanlı metastaz olması halinde dahi cerrahi girişimler planlanabilir.

Tüm evrelerde tedavi planlaması kolorektal cerrah, tıbbi onkoloji, patolog, radyolog ve ilgili diğer branşların katıldığı multidisipliner onkoloji konseyinde hastanın ve tümörün özellikleri göz önünde bulundurularak ve güncel bilimsel veriler ışığında kararlaştırılmalıdır.

Kolon kanseri cerrahisinde temel kural tümörün en az 10cm uzağından bağırsağın kesilmesi, aynı zamanda tümörü besleyen ana damar(lar)ın kökünden bağlanmasıdır. Bağlanan damarların kan taşıdığı alanlar baz alınarak bazı durumlarda tümörün 20-30cm uzağına kadar gitmek gerekebilir. 

Son yıllarda kalın bağırsağı çevreleyen, dolayısıyla tümörü ve çevresindeki lenf bezlerini de bir kılıf gibi hapseden embriyolojik yapı ortaya konmuştur. Bu doğrultuda komplet mezokolik eksizyon olarak adlandırılan kalın bağırsak kılıfıyla birlikte, tümör saçılımına izin vermeden bir ameliyatın gerçekleştirilmesi önerilmektedir. 

Kolon kanseri cerrahisi sırasında tümörün parçalanmadan çıkarılması yanı sıra çevre doku ve organların zarar görmemesi önemlidir. Tümörün yerleşimine göre on iki parmak bağırsağı, mide, pankreas, dalak, böbrekler, üst idrar yolları, bağırsakları besleyen damarlar ve sinirler, safra kesesi ve karaciğer tümör ilerlemediği sürece korunması gereken organlardır Tümör bu yapılardan birine doğru uzanırsa, tutulmuş olan organın da asıl kitleyle bir bütün olarak çıkarılması gerekmektedir. 

Bu cerrahi kuralların tümüne uyulmak şartıyla kolon kanseri ameliyatı geleneksel (açık) yöntemle, laparoskopik ya da robotik yolla gerçekleştirilebilir.