KORONER ARTER CERRAHİSİ HASTALAR VE YAKINLARI İÇİN AÇIKLAMALAR

Koroner Arter Cerrahisi Hastalar ve Yakınları için Açıklamalar

ÖNSÖZ

Bu kitapçıkta geçirdiğiniz açık kalp ameliyatı ve ameliyat sonrası dönem de hayatınızı nasıl düzenlemeniz gerekeceği konusunda bilgiler bulunmaktadır. Kalp ameliyatı olduktan kısa bir süre sonra evinize dönerken sorunun çözümlendiğini, fakat iyileşme döneminin bir bölümünüde evinizde geçireceğinizi bilmeniz gerekir. Bu kitapçığın içerdiği bilgiler herkesin anlıyabileceği sade bir dille anlatılmıştır.

Koroner arterler, kalp kasının ihtiyacı olan oksijeni ve enerjiyi taşıyan kan damardadır. Koroner arter duvarında yağlı maddeler birikmesi, kan akımının engellenmesine neden olur. Kan akımındaki engellemenin fazla olması halinde, egzersiz sırasında göğüs ağrısı veya bir miktar kalp kasının ölmesiyle sonuçlanan kalp krizi oluşabilir.

Koroner arter hastalığı Türkiye’de çok yaygındır. Her yıl ülkemizde yapılan kalp ameliyatlarının yarısından fazlası koroner baypas ameliyatlarıdır. Koroner baypas ameliyatlarında kalp kasının kanlanmasını sağlamak amacıyla, vücudun bir başka yerinden alınan bir damar ve tıkanıklık olan yerin üzerinden baypas (köprüleme) işlemi yapılmaktadır. Baypas için kullanılan damar, ya göğüs ön duvarının iç kısmından (İMA) veya bacaktan (Safen ven), sıklıklada her ikisinden birden alınarak kullanılmaktadır. Bu sayede tıkanıklık olan kısmın ilerisine daha fazla kan gitmesi sağlanmış olur. Böylelikle kalp kasının zayıf kalması durumu ve kalp krizi tehlikesi ortadan kaldırılmış olur. Koroner baypas ameliyatları, göğüs orta hattından yapılan bir kesi ve kalp akciğer pompası cihazı kullanılarak gerçekleştirilir.

KORONER ARTER CERRAHİSİNİN RİSKİ NEDİR ?

Koroner arterler baypas ameliyatlarının hastane ölüm oranı, (ameliyattan sonrakı 30 gün) %1-2 kadardır. Bu çok düşük bir risk yüzdesidir ve bu tür ameliyatların çok başarılı olduğunu gösterir. Daha önce kalp krizi geçirerek, kalp kası zedelenmiş olan hastalarda risk daha fazladır. Türkiye’de her yıl, yaklaşık 5.000 kişi koroner baypas ameliyatı olmaktadır.

KORONER ARTER HASTALIĞINDA  HANGİ YENİ TEKNİKLER KULLANILMAKTADIR ?

Bazı koroner hastalarda “balon anjiyoplasti” olarak adlandırılan bir tekniğin kullanıldığını duymuş olabilirsiniz. Bu teknikte, kasık damardan gönderilen balon uçlu bir kateter, koroner arterin daralmış olan yerine yerleştirilerek yüksek basınçla şişirilmektedir. Böylece daralmış olan kısım genişlemektedir. Eğer sizin için bu teknik uygun ise, kardiyoloğunuz ameliyattan önce, size bu yöntemi zaten önerecektir.

KALP NAKLİ AMELİYATI

Kalp hastalığı oldukça ilerlemiş bazı hastalara doktorlar, kalp nakli ameliyatı gerektiğini söylemektedirler. Bu ameliyatta hastanın kalbi uygun alıcıdan alınan, sağlıklı bir kalp ile değiştirilmektedir. Türkiye’de kalp cerrahisi merkezinde kalp nakli ameliyatları başarı ile yapılmıştır. Kalp nakli ameliyatlarında oldukça ilerlemeler kaydedilmiştir.

Özellikle alıcının vücudunun, takılan kalbi reddetmesinin engellenmesi konusunda yeni ilaçların büyük yardımcı olmaktadır. Son zamanlarda kalbindeki hastalığa ilaveten ileri derecede önemli akciğerhastalığı olan hastalara da lap akciğer nakli birlikte yapılmaktadır.

AMELİYAT SONRASI DÖNEMİM NASIL GEÇECEK?

Genellikle kalp ameliyatının nekahat süresi üç ay kadar sürmektedir. Ancak büyük ameliyatlar geçirdikten sonra, tam olarak iyileşme sürelerinin kişisel farklılıklar gösterdiği unutulmamalıdır. Kişisel farklılıkları oluşturan etkenlerin başında, kişinin ameliyat öncesi genel sağlık durumu gelmekte, daha sonra ise yaş ve diğer faktörler etkili olmaktadır.

Göğüs kemiği çelik tellerle birleştirilmiştir. Bu nedenle açılma ihtimali zayıftır. Ancak göğüs kemiğinin kaynamaya başlaması 6 haftayı bulduğundan bu süre içinde yan yatılmaması, yatarken ya da kalkarken kollara ağırlık yüklenmemesi önemlidir.

Göğüs kemiğinin iyileşmesi için;

İlk 6 hafta yatarken veya kalkarken kollara ağırlık yüklenmemesine dikkat ediniz. Bir kişinin sırttan sizi destekleyerek kaldırmasını sağlayın.

• Sırt üstü yatın. Yan yatmayın.
• Ameliyattan sonra 8 hafta araba kullanmayın.
• İlk üç aybeş kilodan fazla yük taşımayın.
• Kaldırma, itme, çekme, yer süpürme, alışveriş yapma, çocuk taşıma, sıkışmış pencereleri, kavanoz kapaklarını ve ağır kapıları iterek açma, çapa yapma ve bahçe işleri gibi ağır faaliyetlerde bulunmayın.

ÇALIŞMAYA BAŞLAMAK

Kalp cerrahisi geçiren hastaların çoğu önce çalışmakta oldukları işlerini sürdürebilmektedirler. Çalışmaya başlama süresi yapılan işin türüne göre değişmektedir. Genel bir kural olarak hafif işlerde çalışanlar ameliyattan iki ay sonra çalışmaya başlayabilirler.

Daha ağır işlerde özellikle bedenen yapılan işlerde çalışanların üç aydan önce iş başı yapmaları zordur; kasların güçlenmesi, eklemlerin ve göğüs kemiğinin iyileşmesi için zaman tanınmalıdır.

KALP CERRAHİSİNİ İZLEYEN DÖNEMDE REHABİLİTASYON

Açık kalp cerrahisinden sonra iyileşme süresi 6-8 haftadır. Bu süre içinde yorgun ve güçsüz olabilirsiniz. İlk birkaç hafta geceleri 8-10 saat uyumaya özen gösteriniz. Öğleden sonraları bir saat kadar dinleniniz. Yemekten sonra efor sarfetmeyiniz. Akşam yatmadan önce yemek yemeyiniz. Yorulduğunuzda dinleniniz. Sizi ziyarete gelen kişi sayısını sınırlayınız. Onlarla öpüşmeyiniz.

AĞRI :

Ameliyat kesisine bağlı olarak gelişen ağrı kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Genel olarak göğüs, omuz ve sırt ağrılarının birkaç hafta içinde kaybolması gerekir. Ameliyat sırasında kesilen sternumun (iman tahtası) tamamen iyileşmesi yaklaşık üç ay alır. Bu nedenle üç hafta yan yatmanız sakıncalıdır ve 5 kg.dan fazla kaldırmamanız gerekir.

AMELİYAT YERİ İLTİHABI :

Hastaneden ayrılırken yara yerinde iltihab yoksa sonradan oluşması düşük bir olasılıktır. Bununla beraber yara yerinde kızarma, şişme ve akıntı oluşmuşsa ve devam ediyorsa doktorunuza başvurmanız gerekir.

DİKİŞLERİN GÖRÜNÜMÜ :

Kesi yerinde sulu sızıntılar olabilir. Dikişler vücut tarafından eritilerek yok edilir. Ancak ileri derecede rahatsızlık duyarsanız doktora gidiniz.

BACAK KESİSİ

Bununla ilgili olarak sizi rahatsız edebilecek durumlar:

1-ŞİŞME : Toplar damarın alındığı bacakta, bilek çevresi ve ayakta şişme sık görülen olaydır. Bu şişlik sabah saatlerinde az iken, akşama doğru artma gösterebilir. Gece yattıktan sonra sabaha doğru kaybolur. Bunun nedeni o bacaktaki toplar damarlardan birinin çıkarılmış ve az da olsa kan dönüşümünün bozulmuş olmasıdır. Zamanla diğer toplar damarlar, bu görevi üstleneceğinden sıkıntı ortadan kalkacaktır.

Bu şişmenin üç aydan daha fazla sürmesi ender görülür. Şişmeyi en aza indirmek için aşağıdaki önerilere uymanız gerekir.

1. Yattığınız sürece ayaklarınızı yüksekte tutmanız, altına yastık koyarak

desteklemeniz yararlı olacaktır. Bu durum bacaktan kanın geri dönüşümünü kolaylaştıracaktır.

2. Ameliyat sonu üç aylık dönemde varis çorapları sabah yataktan inmeden

giyinmeli ve gece yatana kadar ayaktan çıkarılmamalıdır.

3. Bacak bacak üstüne atmak kan dolaşımını bozacağından yapılmamalıdır.

4. Bacaktaki şişme aşırı derecede ağrılı ve kızarık ise veya akıntı varsa

doktorunuza başvurunuz.

2.HİSSİZLİK : Bacağınızdaki kesinin alk ucu çevresinde hissizlik olabilir. Bu durum yapılan işlemin doğal sonucudur. Endişelenmek gereksizdir.

EGZERSİZ

İlk yürüyüşünüzde yanınızda biri bulunsun, mesafeyi azar azar arttırınız. Ameliyattan üç hafta sonra kendi başınıza günde birkez yürümek yararlıdır. Düz bir yolda dinlenerek yapılmalıdır. Üç haftadan sonra yürüyüş sırası yukarıdaki kurallara uymak şartıyla ikiye, üçe çıkarılabilir. Ameliyat sonrası tam iyileşme üç ay sürecektir. Ağrılarınızı hafifletmek için şu egzersizleri yapınız.

1. Omuz Bölgesi Egzersizleri : Omuzlarınızı önce öne sonra arkaya doğru oynatın.
2. Kol Egzersizleri : Ayakta durun, kollarınızı yana açın, ellerinizi başınızın üstüne değdirin ve yana açın. Bunu 10 kere tekrarlayın. 
3. Nefes Alma Egzersizleri : Ellerinizi göğsünüzün iki yanına koyun ve nefes verin, daha sonra ciğerlerinizi tam olarak dolduracak şekilde nefes alın, üç saniye tutup dışarıya verin. Bunu beş kere tekrarlayın.

DUYGUSAL TEPKİLER

Bazı hastalar ameliyattan sonra birkaç gün boyunca ruhsal çöküntü (depresyon) içinde olabilirler. Bu durum kısa sürede düzelir. Eve döndükten sonrada, bir çok hasta sıkıntı ve hafif bir ruhsal çöküntü hali tarif etmektedirler. Kendilerinde herhangi bir iyileşme hali olmadığını zannedebilirler. Majör (özelliği olan, büyük) ameliyat geçiren tüm hastalarda bu tür duygular olabilmektedir ve günden güne kendilerini daha iyi hissetmektedir.

HEYECAN

Ameliyat sonrası ilk birkaç haftada heyecanlı ve hassas olabilirsiniz. Telaşlanmayın, bu durum 4-6 hafta sonra ortadan kalkacaktır.

BANYO

Eğer bütün kesiler kaynamış ve kuru ise duş alabilirsiniz, aksi takdirde yaranız mikrop kapabilir. Özellikle belirten bir durum yoksa eve gittikten sonra 1 hafta sonra ılık suyla banyo alabilirsiniz. Tercihen oturur olmalısınız.

EV ve BAHÇE İŞLERİ

Ameliyattan 4 hafta sonra hafif ev işleri yapabilirsiniz.

Aradan üç ay geçmeden şu işleri yapmayınız. Kaldırma, itme, çekme, yer süpürme, alışveriş, çocuk taşıma, çapalama ve bahçe işleri.

DİYET

Kızartma ve aşırı yağlı yiyecekler yemeniz doğru değildir. Bunlar kalp hastalığı riskini arttırır. Şişmanlık kalp ve hastalarının en büyük düşmanıdır. Sağlıklı bir diyet uygulayarak ideal kilonuzda kalmalısınız. Tuzsuz diyet önerilmişse kesinlikle uyunuz.

ALKOL

Kalp hastalarına zararlıdır. Eğer coumadin gibi pıhtılaşmayı önleyici ilaç kullanıyorsanız, alkol bunun etkisini arttıracaktır, bu nedenle ilaç kullanan hastalar alkol almamalıdır.

SİGARA

Sizin için sigara bir insandan daha zararlıdır. Kan basıncı ve kalp hızında artış yapar. Damarlarda ve ciğerlerde geri dönüşü olmayan hasar yapar. Kesinlikle sigara içilmemelidir.

TAŞIT KULLANMA

7-8 haftalık bir süreden sonra kısa mesafelerde taşıt kullanabilirsiniz, fakat bu olay stres yaratacağından, omuz ve göğüste ayrı yaratacağından uzun mesafelerde ve sıkışık trafik saatlerinde taşıt kullanmayınız.

SPOR

Hastaneden ayrıldıktan iki ay sonra bisiklete binebilirsiniz, ancak asla yokuşta ve zorlayıcı şekilde olmamalıdır. Aynı dönemde uygun iklimde kısa mesafelerde yüzebilirsiniz.

CİNSEL YAŞAMINIZ :

Kalp ameliyatı geçiren bir çok hasta cinsel yaşamlarına yeniden başlama konusunda endişelidir. Yaklaşık 6 hafta sonra cinsel yaşama başlayabilirsiniz. Yemekten sonra ve yorgunken cinsel ilişkiye girmekten kaçınınız.

İLAÇLAR :

İlaçlarınızı doğru ve düzenli bir şekilde kullanınız. Seyahate çıktığınızda yanınızda bulundurunuz. Çocuklardan uzak tutunuz, gitmeden önce reçetenizi yeniletiniz. Bir ilacı kesmeden önce mutlaka doktorunuza danışınız. Yemekten önce ve sonra demek 15 dakika önce veya sonra demektir.

UYARICI BELİRTİLER :

Aşağıdaki belirtilerin çıkması durumunda doktorunuzla temasa geçiniz :

• Çarpıntı
• Solunum sıkıntısı
• Aşırı terleme
• Yüksek ateş
• Aşırı bitkinlik
• Baş dönmesi

AŞAĞIDAKİ NOKTALARA DİKKAT EDİNİZ

• Yemekten sonra yürüyüş yapınız.
• Yemekten 3-4 saat sonra yatınız.
• Sıcak havalarda bol miktarda su içiniz.
• Aşırı sıcakta güneşlenmeyiniz.
• Kesinlikle sigara içmeyiniz.
• Sorunlarınızı bir dostunuza anlatınız, duygularınızı içinize atmayınız.

• Kendinizi ve toplumsal beklentilerinizi gerekiyorsa değiştiriniz.
• Başkalarıyla yarışmaktan kaçınınız.
• Eğlenceye ve dinlenmeye vakit ayırınız.
• Gerekiyorsa hayır demeyi öğreniniz.
• Esnek hoşgörülü olunuz..

GEÇMİŞ OLSUN, İYİ ve SAĞLIKLI GÜNLER