Kronik Ağr - Adrenal Yorgunluk- HPA Eksen Bozukluğu
Yazar Gonca Büyüköztürk • Fizyoterapist • 11 Haziran 2020 • Yorumlar:
''Stres'' hangimizin hayatında yok ki.Hele ki içinden geçtiğimiz bu süreçte.İlk insanlarda anlık yaşanan stresler-vahşi hayvan saldırısı gibi- ''akut stres'' olarak adlandırılırken,günümüzde yaşadığımız stresler malesef ki sürekli hale geldi,bu durum ise bizlerde ''kronik stres'' olarak yerleşti.Peki nedir bu Adrenal Yorgunluk veya HPA eksen bozukluğu?Modern beslenme ve modern yaşam tarzı ile bizim doğal stres yanıtımız arasındaki derin uyumsuzlukla karakterize bir sendrom.HPA Ekseni-Hipotalamus,Hipofiz Bezi ve Böbrek Üstü Bezi tarafından oluşturulan eksen- strese maruz kaldığımızda aktifleşir .Stres faktörü ortadan kalktığında HPA ekseni kapanır .Ancak günümüzde HPA ekseni sürekli aktif haldedir.Bir nevi vücudun alarm sistemi sürekli açıktır.
HPA ekseni savaş veya kaç yanıtından sorumludur.Bir stres unsuruyla karşılaşıldığı zaman çeşitli hormonların(kortizol,acth,crh) salgılanmasını başlatır.Kortizol vücutta metabolizma,insülin duyarlılığı,bağışıklık sistemi ve kan akışının kontrolünü sağlar.Bir aslandan kaçıyorsanız tüm bu etkiler en temel işlevlere(algı,karar verme,kaslarımız için enerji)öncelik vermek için birleştirilir.Eğer savaşmaya karar verirseniz tüm bu etkiler yara iyileşmesine hazırlık ve gerekli olmayan fonksiyonları(sindirim,böbrek,üreme,büyüme fonksiyonları,kollajen oluşmuş protein sentezi, kas-kemik oluşumu) azaltma yönünde çalışır.Kortizol ayrıca hipofiz ve hipotalamusa negatif geri bildirim yönünde çalışır.Vücudun ''hey,şimdi stres altında olduğumuz sinyalini aldık,teşekkürler,biz varız!''deme şeklidir.Stresli olay durduysa(Aslan pes etti ve gitti) HPA ekseni devre dışı kalır ve Kortizol normal seviyeye iner.Eğer stres kaynağı hala algılanıyorsa(o aslan hala ordadır),HPA ekseni aktif kalır.
Peki günümüzde çeşitli kaynaklarla(trafik,iş kaygısı,çalar saat,uykusuzluk,telefon ve bilgisayarların mavi ışıkları,faturalar,sosyal stresler) sürekli uyarılan HPA eksenimiz buna nasıl yanıt veriyor?O da yoruluyor ve normal yanıtı tam tersine çevirerek kortizol seviyelerini normalin altına düşürüyor.Düşük Kortizol seviyesi ise;düşük bağışıklık,yorgunluk,kronik inflamasyon ve doğal olarak KRONİK HASTALIKLARA sebep oluyor.