Kronik Hastalıklar ve Depresyon

Uzun süreli, dirençli ve kronik bir şekilde devam eden hastalıklar stresli ve yorucudur. Çaresizlik ve umutsuzluk duyguları çökkün bir ruh durumuna yol açabilir. Uyku düzeni bozulur, hastalar kendini sürekli yorgun hissedebilirler. Bu durum da olumsuz ruh halini daha da arttırabilir.

İş ve arkadaşlar gibi sosyal durumlarda eksilmeler olur ve bu durum da hastalarda kayıp hissine yol açar. Kronik hastalıklarda ortaya çıkan depresyon, insanların düşüncelerinde belli değişikliklere neden olarak olumsuz bir "zincirleme reaksiyona" yol açar. Özellikle ağrı şiddetlendiği zaman ağrı üzerindeki kontrolsüzlük; çaresizlik inancını güçlendirir. Bu durumda, fiziksel anlamda bir aciziyet hissi oluşur. Bu durum, gelecek ile ilgili yıkıcı düşüncelerin oluşmasına ve köklenmesine zemin hazırlar. Böylece kronik hastalığı olan bireyler daha da karamsarlaşıp, geleceği umutsuz görmeye başlarlar.

Depresyon durumunda özellikle olumsuz olan, sürekli kendini tekrarlayan ve o sırada kişiye tamamen inanılır gelen bazı yararsız düşünme şekilleri vardır. Mesela ağrısı yüzünden zor bir gün geçiren biri "İşe yaramazın biriyim" diye düşünmeye başlayabilir. Sonra da bu düşünceyi başka bir olumsuz düşünceye yöneltebilir "Ben kesinlikle işe yaramazım"

Bu gibi durumlarda olumsuz düşünceleri yakalamak ve bunun gerçekliğini sorgulayabilmek önemli. O sırada şartlar gereği bu düşünceler mantıklı geliyor olabilir. Ama kronik bir şekilde tekrarlayan ağrılar karşısında tam olarak bir kontrolümüz yoktur.

Yararsız inançları ve düşünceleri sorgulamak ruh halini iyileştirmekte ve dolayısıyla kronik ağrıyı hafifletmekte yardımcı olabilir. Bu her konuda mantıksız bir şekilde "olumlu düşünmek" demek değildir. Sadece ağrılı durumlarda, bu durumu kötü etkileyen düşünceleri fark etmekle ilgilidir. Çünkü düşüncelerimiz duygularımızın anahtarlarıdır. Genellikle zihnimizden akıp gittikleri için onların olumlu veya olumsuz olup olmadıklarını anlayamayız, sadece yarattığı duyguyu hissederiz. Bu duygu da bize davranış olarak geri döner, olumlu veya olumsuz etkileniriz. Kendi kendimizi olumlu telkin edebilmek ve hastalık sırasında ağrıları ekstradan arttırmayacak şekilde düşüncelerimizi tanıyabilmek oldukça önemlidir.

Düşünceleri sorgulamaya çalışmak için düşünce, duygu ve davranış üçlemesini tanımak gerekir. Gün içinde aklımızdan sayamayacağımız kadar çok düşünce geçer. Bunlar uçuşan düşüncelerdir ve çoğunlukla bilinçsizlerdir. Farkında olmadan bu "otomatik düşüncelerin" yarattığı duyguları hissetmeye başlarız. Düşünceler çağrışımlarla, günlük rutinlerle ve bazı olaylarla oluşur. Örneğin geçmişte olan ve üzeri kapatılmış bir olayı farkında olmadan düşünüp, kaygı hissedebiliriz. Bu düşüncelerin üzerine kaygı, stres ve öfke gibi duygular geliştirebiliriz. Bu duygular neticesinde stresli ve kaygılı davranıp olay örgüsünden çıkamayabiliriz. Önemli olan olumsuz duyguyu fark eder etmez düşünceyi saptayabilmektir. Bu da zamanla, düşünce egzersizleri yaparak mümkün olur.

Düşünceleri sorgularken bir deftere yazmak faydalıdır. Olumsuz duyguyu hissettiğinizde not edilmesi gereken " O sırada ne yapıyordunuz ve aklınızdan neler geçiyordu?"

Bu duygunun şiddetine 10 üzerinden bir puan verebilirsiniz. Böylece bu duyguya sebep olan düşünceleri irdelerken hangi düşüncelerin yararsız bir zincir oluşturduğunu fark edebilirsiniz.

Sonrasında bu düşünceleri sorgulamak önemlidir. Bunu destekleyen ve desteklemeyen kanıtlar nelerdir? Hemen sonuca mı varıyorsunuz veya "ya hep ya hiç" tarzı siyah beyaz, ortası olmayan düşüncelere mi sahipsiniz?

Son olarak bu düşüncelerin yarattığı tepkileri ve bu tepkilerin ruh halinizi nasıl etkilediğini kontrol edin. Başa çıkılamayan durumlarda uzman desteği almak her zaman oldukça faydalıdır. Kronik hastalıklarda ruh sağlığının önemini göz ardı etmemek gerekir. Ruh ve beden sağlığı bir bütündür, kronik hastalıkların yarattığı olumsuzluklarla baş etmede stresle savaşabiliyor olmak oldukça etkilidir.