Kulak Enfeksiyonları

Kulak anatomik olarak 3 ana bölümden oluşmaktadır. (Dış kulak, orta kulak, iç kulak) Bu 3 farklı bölgenin enfeksiyonları da farklı bulgular vermektedir. Tıbben kulak enfeksiyonları otit/otitis olarak adlandırılmaktadır. Yerleşim bölgesine göre isimlendirilirse; dış kulak yolu enfeksiyonu: otitis eksterna, orta kulak enfeksiyonu: otitis media’dır. Ayrıca hastalığın süresine göre; akut (yeni başlamış) veya kronik (uzun süredir olan) şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Dış Kulak Enfeksiyonları

Dış kulak; kulak kepçesi ve dış kulak yolundan oluşmaktadır. Etken genel olarak bakteriyel veya mantar kaynaklıdır. Dış kulak yolunun hijyeninin bozulduğu, kulak içine su kaçması, yabancı cisimle kulak kaşınması gibi durumlar sonrası gelişmektedir. Bulgular; şiddetli kulak ağrısı, kulak akıntısı, kulak kaşıntısı, dış kulak yolu cildinde kızarıklık ve şişlik, kulak kepçesinde şişlik, kızarıklık ve hassasiyet şeklindedir. Akıntı ve şişliğe bağlı olarak işitme kaybı da gelişebilmektedir. Özellikle kontrolsüz şeker hastalığı ve bağışıklık sistem bozuklukları olan hastalarda kronikleşme ve yayılma potansiyeli olduğundan önem taşımaktadır.

Tedavisinde; kulak hijyeninin tekrar sağlanması, travma ve sudan korunması ile antibiyotikli ve steroidli damlalar kullanılmaktadır. Ağızdan alınan ağrı kesici ilaçlarla ağrının azaltılması önemlidir. Mantar enfeksiyonlarında antifungal damlalar kullanılmalı ve kulak yolunun steril temizliği yapılmalıdır. Birçoğu 1 hafta içinde düzelmektedir. Hastalığın şiddetine göre ağızdan antibiyotik tedavisi eklenebilmektedir.

Nadir de olsa; dış kulak enfeksiyonları özelikle bağışıklık sistemi bozukluğu olan hastalarda enfeksiyonun orta kulak, kafatası kemiklerine, beyine ve kana yayılım yayılması sonucu çok ciddi hayatı tehdit edebilecek durumlarla karşılaşılabileceği akılda tutulmalı ve risk grubu olan hastalar yakın takip edilmelidir.

Orta Kulak Enfeksiyonları

Otitis media olarak tanımlanan bu hastalık kulak zarı, orta kulak boşluğu, mastoid kemik ve östaki tüpünün enfeksiyonudur.

Akut Orta Kulak Enfeksiyonu (Akut otitis media)

Özellikle çocukluk çağ grubunun sık görülen bir enfeksiyonudur. Üst solunum yolu enfeksiyonunun bir parçası olarak ortaya çıkabilmektedir. Kulak ağrısı, işitme kaybı gibi kulak semptomları yanında ateş huzursuzluk gibi genel hastalık bulguları da görülebilmektedir. Hastanın yaş grubuna göre şikayetler ve bulgular farklılık gösterebilmektedir. Hastalık virüslere veya bakterilere bağlı gelişmektedir. Ailesel yatkınlık (genetik), alerji, sigara dumanı, geniz eti varlığı, sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirme hikayesi olması hastalık için risk faktörleridir.

Muayene bulguları; kulak zarında kızarıklık ve bombeleşme, kulak zarı arkasında iltihap birikmesi ve kulak zarında delinme sonrası kulak akıntısı olması şeklinde farklı evrelerde görülebilir. Özellikle çocuklarda gece başlayan kulak ağrısı tipiktir.

Hastalığın tedavisinde amaç; ağrının giderilmesi, enfeksiyonun tedavisi, komplikasyonların engellenmesidir. Orta kulak iltihabı sistemik yolla tedavi edilmeli ve ağızdan alınan ilaçlar kullanılmalıdır. Bu ilaçlar ağrı kesici ve antibiyotik tedavisi şeklinde olmalıdır. Enfeksiyon bulguları geçtikten sonra kulak zarı arkasında sıvı birikim 1-3 ay arası sürebilir. Eğer kulak zarı delinmişse hastalar yakın takip edilmelidir. Sonrasında kronik kulakta sıvı birikimi veya kronik orta kulak iltihabı gelişebilmektedir. Ayrıca hastalar olası komplikasyonlar açısından bilgilendirilmelidir. Bu komplikasyonlar enfeksiyonun; iç kulağa, beyine, boyuna ve kana yayılması sonrası gelişebilmektedir.

Komplikasyonlar

• İç kulak yayılımına bağlı kalıcı işitme kaybı ve vertigo

• Yüz siniri tutulumuna bağlı yüz felci

• Beyin zarı iltihabı (menenjit) ve beyin absesi

• Kulak arkası absesi, boyun lenf nodu absesi ve derin boyun enfeksiyonu

• Kan zehirlenmesi (sepsis)

Kronik Orta Kulak Enfeksiyonları

3 aydan uzun süren işitme kaybı, kulak zarı delinmesi ve ara ara kulak akıntısı ile karakterizedir. Tekrarlayan akut orta kulak enfeksiyonu veya kronik orta kulak sıvı birikim sonrası kulak zarında çökme ve kulak zarında delinme sonrası oluşmaktadır. Diğer nedenler ise; yüksek basınç, ses veya kulak zarına alınan travma (kulak çöpü gibi) sonrası oluşan kulak zarı deliğinin 3 aydan uzun sürmesidir. Özellikle östaki tüp fonksiyon bozukluğu olan hastalarda kronik orta kulak enfeksiyonuna yatkınlık mevcuttur.

İşitme kaybı ve kulak akıntısı hayat kalitesini düşüren 2 önemli şikâyettir. Çocukluk çağında bu iki şikâyet; hem dil gelişimini bozmakta hem de okul ve akademik başarıda düşmeye neden olmaktadır. Ayrıca kronik enfeksiyonun komplikasyonlara açık olması nedeniyle bu hastalık mutlaka tedavi edilmelidir. Hastalık bazen kronik bir kulak zarı deliği şeklinde akıntı olmaksızın devam etmektedir. Fakat ara ara olan akıntı orta kulakta devam eden aktif bir enfeksiyonun habercisidir. Devam eden enfeksiyon; orta kulak yapılarında, kemikçiklerde erimeye neden olmakta, işitme kaybının ilerlemesine, hastalığın iç kulağa, yüz sinirine, beyin zarına, kulak ve boyuna yayılma riskini doğurmaktadır.

Kronik kulak enfeksiyonun tedavi şekli cerrahidir. Aktif akıntılı dönemlerde enfeksiyonun baskılanması için kulak damlaları ve ağızdan antibiyotik tedavileri kullanılmaktadır.

Asıl cerrahi tedavi timpanoplasti olarak tanımlanmaktadır. Cerrahide amaç; hastalığın orta kulaktan temizlenmesi, sağlıklı sağlam kulak zarı yapılması ve sesi iç kulağa iletmede görevli olan kemikçiklerin tekrar oluşturulması esasına dayanmaktadır.