LENFÖDEM TEDAVİSİ

Lenfödem (fil hastalığı) lenfatik sıvının hücreler arası dokuda birikerek, çoğunlukla kollarda veya bacaklarda, bazen gövdede şişkinlik yapmasıdır. Hücreler arasında bulunan sıvılar süzülerek kana karışır. Bu görevi yerine getiren sisteme lenfatik sistem ve bu sistemde taşınan sıvıya da lenf sıvısı adı verilmektedir. Normal bir insanda vücut ağırlığının dörtte biri kadar lenf sıvısı bulunur. Lenf sıvısının hareketi, iskelet kaslarının basıncı ve solunum hareketleriyle sağlanır. Lenf hareketi kana göre oldukça yavaştır. Çünkü lenf sistemine basınç yapan kalp gibi bir pompa yoktur. Lenf sıvısını taşıyan lenf kanalları ve lenf düğümleri hasara uğrarsa veya doğuştan kusurluysa lenf sıvısı vücutta birikir. Bir bölgede biriken sıvı miktarı, lenfatik sistemin taşıma kapasitesinden daha büyükse lenfödem meydana gelir.

Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapinin 4 Aşaması

• Hijyen ve topical ürünlerle cilt bakımı.
• Manual Lenf Drenajı, MLD: Manuel lenf drenajı, lenfatik yollar üzerinde boşaltım ve tekrar kompresyon yapan özel manuel hareketleri içerir. Bunu uygulayan fizyoterapistler bu konuda özel eğitim almışlardır.
• lenfödem

1-Kompresyon: MLD 'yi takiben kol ve bacaklara lenfödem tedavisi için özel üretilmiş bandajlarla kompresyon tedavisi uygulanır. Bu bandajların basınç ayarlaması çok önemlidir. Tedavi süresinin sonunda kol normal veya normale yakın bir duruma geldiğinde, hastaya kompresyon çorabı verilir (koruma fazı).

2-Egzersiz: Hastada bandaj sarılı iken verilecek egzersizler kas eklem pompası dediğimiz yapıyı daha etkin hale getirerek lenf sıvısının daha hızlı drene olmasını sağlar. Hasta çok yorulmadan fizyoterapistinin verdiği uygun egzersizleri gün içerisinde belirli aralıklarla yapmalıdır.

Tedavi süreci ikiye ayrılır:

1. Boşaltma fazı: Boşaltma fazı sürecinde hastanın günlük düzenli tedaviye alınması şarttır. Manuel lenf drenajı ve kompresyon bandajı bu faz boyunca her gün yapılmalıdır.
2. Koruma fazı: Koruma fazında kişiye özel kompresyon çorapları yaptırılır ve kullanımı hakkında bilgi verilir. Hastaya dikkat etmesi gereken hususlar ve öneriler anlatılır. Bu süreç çok önemlidir.Çünkü boşaltılan lenf sıvısının tekrar dokuya dolmaması bakımından hasta çok dikkatli olmalıdır.

Lenfödem riski taşıyan ve lenfödemli uzvun bakımı ve korunması oldukça önemlidir. Tedaviden sonra da tedavinin başarısının devam etmesi için hastanın da dikkat etmesi gereken hususlar lenfödem 2 şöyledir;

• Cilt bakımı son derece önemlidir. Cilt temiz tutulmalı ve iyice kurulanmalı, kimyasal maddeler içermeyen nemlendiriciler kullanılmalıdır.
• Kesik, kedi-köpek tırmalaması, darbeler enfeksiyona ve lenf yollarının hasarına yol açacağından kaçınılması gereken durumlardır.
• Lenfödemli hastalar sıcak su, kaplıca suyu, güneşlenmekten uzak durmaya, aksine ödemli kolu soğuk tutmaya özen göstermelidirler
• Tekrarlanan, yorucu hareketlerden kaçınılmalıdır.
• Aşırı kilo, dengesiz beslenme, yetersiz veya aşırı egzersiz, uzvun aşırı ısıya maruz kalması, yolculuk, ağır şeyler taşıma etkilenen kol ya da bacağın sıkılması (örn: tansiyon ölçülmesi, sıkı saat, sıkı kıyafetler) lenfödemi tetikler ve arttırır.
• Etkilenmiş kola manikür ve enjeksiyon yaptırılmamalıdır
• Tırnakları keserken deriyi kesmemeye dikkat edilmelidir
• Jilet kullanılmamalı, istenmeyen tüyler traş makinesi yardımıyla alınmalıdır
• Mutfakta veya bahçede iş yaparken kesiklerden korunmak için mutlaka eldiven giyilmelidir
• Güneş yanığından kaçınılmalıdır.
• En ideal sporlar yüzme ve yürüyüştür.
• Sütyen, çamaşır, diğer giysiler ve takılar sıkı olmamalıdır. Bu giysilerin ciltte oluşturduğu kızarıklıklar lenf dolaşımının engellendiği anlamına gelmektedir.
• Etkilenmiş koldan tansiyon ölçülmemelidir.
• Uçak yolculuğu sırasında basınç düşmesi nedeniyle kol çorabı ve kompresyon bandajı mutlaka kullanılmalıdır.
• Aşırı tuz kullanılmamalı, bol su içilmelidir.

Yetersiz lenf dolaşımından ötürü şişen uzuv, tedavi ile normal ya da normale yakın hale geldikten sonra da bakımına dikkat edilmezse durumun tekrarlayabileceği unutulmamalıdır.