MAKAT ABSESİ

Makat bölgesinde içinde iltihap veya cerahat dolu bir kesecik oluşmasına ‘’makat absesi’’ denilir. Makat absesi (anorektal abse, perianal abse, anal abse) % 90 oranında makat bölgesindeki makat kanalındaki (anal kanal) dişli çizgiye (linea dentata) açılan, 4 - 10 adet arasındaki salgı bezinin tıkanması ve iltihaplanması ile gelişir ve % 10 oranında ise kalın bağırsak iltihapları, aşırı ishal gibi durumlar makatta apse gelişmesine neden olabilirler. Makat absesi, erkeklerde kadınlara oranla 2- 5 kat sık olarak görülür. 

Makat absesi neden olur?

- Makattaki kıl ve ter bezlerinin tıkanması
- Şeker hastalığı (diyabet)
- Makat çatlağının iltihaplanması
- Cinsel temasla bulaşan makat hastalıkları
- İltihabi barsak hastalığı
- Barsakta divertikülit
- Pelvik inflamatuvar hastalık (PİD)
- Kortizon içerikli fitil, krem ve merhemlerin kullanımı

Makat absesinin belirtileri nelerdir?

- Makatta şiddetli ağrı
- Makatta şişlik
- Makattan iltihaplı ve kötü kokulu akıntı
- Makat çevresinde kaşıntı
- Kabızlık
- Dışkılama zorluğu
- Üşüme, titreme, halsizlik ve bitkinlik

Makat absesi kendiliğinden boşalabilir veya cerrahi yöntemle boşaltılabilir ve bu şekilde makattaki ağrı ve basınç hafifler.

Makat abselerinin sonunda mutlaka makat fistülü gelişir mi?

Makat absesi vakalarının yaklaşık % 25-50’sinde makat fistülü gelişir ve eğer oluşacaksa beslenme şekli veya özel bazı önlemlerle engellemenin imkanı yoktur. Eğer makat yanından akıntı 2-3 ay kadar devam ederse makat fistülü tanısı konulur.

Makat absesinin hangi tipleri vardır?

Alçak abseler

•    Perianal: % 40
•    İntersfinkterik: % 40
•    İskiorektal: % 20

Yüksek abseler
•    Supralevator: % 6
•    Submukozal: % 3

İskioanal ve intersfinkterik abselerde nüksü önlemek için bir deri bölümünü çıkartarak abseyi boşaltmak önemlidir. Supralevator abseler ise intersfinkterik apselerin yukarı doğru ilerlemesi, iskioanal abselerin yukarı doğru ilerlemesi ve leğen kemiği içinde gelişen; appandisit, crohn hastalığı veya barsak divertiküliti delinmesi gibi sorunlardan sonra oluşurlar. Supralevator apseler: rektum içerisine, iskioanal çukurdan ve karın boşluğundan boşaltılabilir.

Atnalı abse nedir?

En komplike makat absesi türüdür. Makat abseleri intersfinkterik boşluk, iskioanal boşluk veya supralevator boşluktan kaynaklanabilirler. Absenin boşaltılmasını takiben, seton uygulaması yapılabilir.

Bartolin absesi nedir?

Bartolin bezleri vajina olarak adlandırılan kadınlık organının (hazne) her iki yanında yer alan ve vajina girişinde kızlık zarının önüne açılan bezlerdir. Cinsel ilişki sırasında kayganlığı sağlayarak, cinsel teması kolaylaştırma görevini yürütürler. Bartolin (Bartholin) bezlerinin tıkanması, ‘’Bartolin kistine’’ ve bu kistin iltihaplanması da ‘’Bartolin absesine’’ yol açar. Bu sorun sık olarak, 20-30 yaş arasındaki kadınlarda görülür ve hazne (vajina) kenarında (vulva bölgesi), bezelye büyüklüğünden yumurta büyüklüğüne kadar şişlikler belirir. Sıklıkla bel soğukluğu (gonore) yada frengi (sifiliz) hastalığı nedeniyle olur. Çoğu zaman tekrarlayan Bartolin apselerinde altta yatan bir makat fistülünden veya makat apsesinden şüphelenmek gerekir. Aynı zamanda, Bartolin abseleri rektovajinal fistül adı verilen soruna neden olabilirler ve bu durumda kadınlık organından (hazne, vajina) dışkı gelmesine neden olur.

Makat absesinin tedavisi nasıl yapılır?

Makat absesi, makatın yanındaki cilde yapılan bir kesi ile cerahatin dışarıya boşaltılması (drenaj işlemi) ile tedavi edilir. Bazen bu işlem sırasında cerahatin rahatlıkla boşalması için cildin küçük bir kısmı da çıkartılır. Büyük ve derin abseler mutlaka ameliyathane koşullarında ve narkoz (genel anestezi) altında boşaltılırken, yüzeysel olan abseler bazen uyuşturularak (lokal anestezi ile) boşaltılabilir. Absenin boşaltılmasını takiben sıklıkla, abse boşluğuna kauçuk, silikon veya penroz olarak adlandırılan drenler yerleştirilir. Ağrı kesicilere rağmen geçmeyen makat ağrısı, tedavi sonrasında ağrının artması, ateş, titreme, idrar yapmada zorluk, aşırı kabızlık, ishal, bulantı ve kusma gibi belirtiler varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Makat apsesi tedavisinde tek başına antibiyotik yeterli midir?

Antibiyotiklerin makat absesi boşluğuna ulaşmadığı bilinmektedir, bu nedenle makat absesinin tedavisinde tek başına antibiyotik tedavisi yeterli değildir. Makat absesi tedavisinde cerrahi boşaltma (drenaj) yapıldı ise, rutin olarak antibiyotik kullanılmaz, ancak makat derisinde ödem (sellülit) belirlenmesi durumunda antibiyotik verilir. Ayrıca, şeker hastalığı (diyabet), crohn hastalığı, kemoterapi alan, nakil yapılmış olan bağışıklık düzeyi düşük hastalar yatırılarak antibiyotik verilir.

Makat absesi tam olarak ne kadar sürede iyileşir?

Makat absesinin boşaltılması ile birlikte en geç 24 saat içinde yakınmalar nerede ise tamamen kaybolur, ancak abse boşluğunun tam olarak iyileşmesi 3-5 hafta kadar zaman alır.

Hastalar makat absesi boşaltıldıktan sonra ne zaman işe geri dönebilirler?

Hastaların işe çoğunlukla işlemin ertesi günü dönebildikleri, ama bazı kişilerde bu sürenin birkaç güne dek uzayabildiği bilinmektedir. Bu dönem zarfında hastalara oturma banyosu önerilir. Hastaya bu dönemde, posalı yani liften zengin bir diyet şekli (bakla, bezelye, fasulye, nohut, mercimek vb.) önerilir. Bu durumda hastaların aktif günlük yaşantılarını konforlu bir şekilde devam ettirebilmeleri ve çamaşırlarının kirlenmesini önlemek için bir süre pet kullanmaları gerekebilir.

Makat absesinin tekrarlaması durumunda ne düşünülür?
Makat abselerinin tekrarlaması durumunda absenin tam olarak boşalmadığı ve altta yatan bir makat fistülünün varlığı düşünülür. Ayrıca, bir kıl dönmesi ve ter bezi iltihabı ( hidroadenitis süpürativa) varlığında da makat absesi gelişebilir.

Makat fistülü tedavisinde en garantili yöntem hangisidir?

 Öncelikle, nerede ise hiçbir hastalıkta kesin iyileşme garantili tedavi olması mümkün değildir. Burada ameliyatsız tedavi veya ameliyat ile ‘’makat fistülüne son’’, ‘’makat fistülü için kesin çözüm’’, ‘’makat fistülü için garantili tedavi’’, ‘’makat fistülü’ne paydos’’, ‘’makat fistülü için kesin tedavi’’ gibi bir gerçek maalesef mümkün değildir.Makat fistulü tedavisinin, bazı komplikasyonları ve % 2-30 oranında başarısızlık durumu (nüks sorunu) mevcuttur.