Menopoz

Menopoz kelime anlamı olarak son görülen adet anlamına gelmektedir. Kadın hayatının önemli evrelerinden birisidir. Her kız çocuğu annesinden doğarken yumurtalıklarının içinde yumurta rezervi dediğimiz bir havuzla doğra ve menopoz yaşına kadar bu havuzdan yumurta tüketir. Bu tüketimin en hızlı olduğu zaman anne karnındaki süredir ve doğumdan sonrada devam eder. İlk adet yaşına, ki bu yaş ülkemizde yaklaşık 12-13 civarındadır, kadar yaklaşık 7 milyon yumurtadan 350 bin yumurta kalmıştır. Tüketim menopoza kadar devam eder. Menopoz döneminde sonra yumurtalıkların içinde 100-150 yumurta vardır ve bu yumurtalar fonksiyon görmez. Yani aslında menopoz dediğimiz olay, yumurtalıkların fonksiyonlarının bitmesi ve bunun sonucunda oluşan hormon eksikliklerinin yarattığı tablodur.

2 hormonun adını bilmelisiniz. Bunların birincisi östrojen hormonudur ve çok bilinen bir hormondur, meşhurdur. Aslında bu meşhurluğu da haklı bir meşhuriyetdir, çünkü çok sayıda fonksiyondan sorumludur vücutta. İlk adet görmeye başlamasıyla, yani yaklaşık 12-13 yaşlarından itibaren aktif olarak vardır. Yumurtalıkların içindeki yumurtalardan salgılanır ve vücudun etkilemediği herhangi bir doku veya organ yoktur. Her organda ve özellikle üreme organlarında aktiftir. Rahmin içini döşeyen tabakanın kalınlaşması, bebeğin yerleşeceği organın hazırlanması gibi fonksiyonları vardır. Ve bu hormon bizim ülkemizde özellikle 47-48 yaşlarında iyice azalmaya başlar ve bir gün artık salgılanmamaya başlar ki işte o menopozdur. Bizde ortalama yaş 47 -48 dolayında ama nedeni açıklanamayan bir şekilde Dünyada da olduğu gibi ülkemizde de gittikçe erkene gelmekte bu yaş. Diğer bilmeniz gereken hormonun adı progesteron. Bu çok meşhur değildir ama en az östrojen kadar önemli bir hormondur. Bu hormon adet gören kadınları adetlerini 2 yarıya bölersek, ikinci yarıda hakim bir hormondur. Birinci yarıda östrojen vardır etkin olarak, ikinci yarıda progesteron. Östrojen rahim çini kalınlaştırır, progesteron olgunlaştırır ve ay sonunda progesteron hormonu vücutdan çekilince, kanama yani adet meydana gelir. Menopoz dönemine yaklaştıkca önce progesteron hormonu azalmaya başlar ve bu adet gecikmesi olarak karşımıza çıkar. Her ay adet gören kadınını adeti gecikmeye başlamıştır. Bu menopoza yaklaşıldığının en önemli göstergelerinden birisidir. Ya yumurtlama olmuyordur ya da geç oluyordur. Her 2 durumda da vücutta östrojen hormonu vardır ama yumurtlama olduktan sonra artması gereken progesteron yoktur. Yani menopoz yaklaşıldığının ilk bulgusu adet gecikmesidir ve adet aralarının azalmasıdır. Bu aşamada çoğunlukla sıcak basması- terleme gibi sorunlar olmaz çünkü vücutta yeteri kadar östrojen hormonu vardır. Biz bu hastalara, sizin de hemen tahmin edebileceğiniz gibi, eksik olduğunu düşündüğümüz hormonu veririz yani progesteronu. Progesteron rahim içini olgunlaştırır ve sonrada adet görmesini sağlar. Birsüre sonra ise artık östrojen hormonu eksikliği ortaya çıkar ve işte o zaman MENOPOZ TAM OLARAK GELMİŞTİR.

Menopozun hormonal bulguları östrojen düzeyinin düşük olmasıdır. Bununla birlikte, östrojen düzeyinin düşmesine ikincil bir reaksiyon olarak kanda 2 madde yükselmeye başlar. Bunlar FSH ve LH’dır. Bu hormonların normal düzeyi 5-6 civarındayken menopoz yaklaşmaya başlayınca yükselmeye başlarlar ve 20’li değerlere ulaşınca artık menopozal geçiş olmuştur.10’lu değerlerde adet görülmeye devam edebilir ama sonrasında adet biter. 30-40’lı değerle ise tam olarak menopozun yerleştiğidir.

Menopoz bir günde olmamakta, öncesi var ve bir bu duruma premenopozal dönem diyoruz ve onrasıda var postmenopozal dönem. Hepsine ise KLİMAKTERYUM denilmekte.

Erken orta ve geç sorunlarla karşılaşıyoruz menopozda. Erken dönem dediğimizi ilk 2 yıl gibi düşünün. Östrojen eksikliğinin bulguları ki hemen her kadında ortaya çıkan ilk bulgu SICAK BASMALARIdır. Nedeni hala bilinmemektedir. Bireysel, toplumsal ve coğrafi farklılıklar göstermektedir. Hormonal azalma ile açıklanmaya çalışılsa da bu farklılıkları açıklamamaktadır. Sıcak basması, terleme, ani iç sıkıntı nöbetleri, uykusuzluk, düzenli yaptığı işlere ilgisizlik yani hafif depresyon hali, alınganlık sınırının azalması yani eskiden batmayan şeylerin rahatsız etmeye başlaması gibi şeyler. Bunu bazı kadınlar hiç yaşamıyorlar bazıları ise çok uzun yıllar yaşıyorlar ve en kötüsü kimin ne kadar ve nasıl yaşayacağını öngöremiyoruz.

Orta dönemde menopozun kadına yaşattıkları 2-5 yıllık süreç içinde değerlendiriliyor. Bura karşımıza çıkan şeyler, östrojen hormonunun bağımlı olduğu dokulardaki fonksiyonel bozukluklar. Östrojen, bizim bazal metabolizma dediğimiz, vücudun çalışma hızında çok önemli bir hormon. Şöyle düşünün, hızla çalışan motor bir anda yavaş çalışmaya başlıyor. Nedenini sormayın, bilmiyoruz. Neden kadında böyle bir dönem var diye de sorgulamayın, gerçekten her türlü tartışmaya açık bir soru bu, yanıtı bilinmeyen ama gerçek böyle, çalışma hızı azalıyor. Ve işte burada kadın kendisine bakmazsa şişmanlamaya başlıyor. Çünkü aynı yemeği yemeye devam ediyor, basitçe şöyle; Vücüda aynı kalori giriyor ama bu kalori aynı hızda yakılmıyor ve durum böyle olunca da yakılmayanlar yağ olarak birikmeye başlıyorlar. Ve bu yağ özellikle bel-kalçada yerleşiyor. Menopza girerken kendiniz için bir şey yapmak istiyorsanız hemen yediğiniz günlük yemeği, kaloriyi % 30 azaltın. Ve sonrasında atrofi başlıyor, ilişkide bulunulan bölgede, memelerde, deride vs.

5 yıl sonrasında da 3 ana organ var bu durumdan etkilenen. Bunların birisi kemik. Kemik erimesi yada diğer adıyla OSTEOPOROZ. Bizim toplumumuzda çok ciddi bir sorun olarak karşımızda değil. Menopozun geç dönemlerinde çıkıyor karşımıza. Belki de gençlikte tüketilen zengin kalsiyum deposu sağlıyor bunu. Osteoporoz la ilgili ciddi bir risk faktörü yoksa, menopozdan sonraki erken dönemde kemiklere bakmanın gereği yok ama sonrasında, en az 2 yıl geçtikten sonra bakmaya başlamak lazım. En güzeli kalsiyumdan zengin gıda tüketmeye devam…

Uzun dönemde kalp ve damarlar ve metabolizma etkilenen organla. Menopoz öncesi kalp sorunu olan kadın sayısı erkeklerle karşılaştırıldığında çok düşük oranlarda iken menopoz sonrasında bu oran eşit hale geliyor. Demek ki menopoza kadar kadını koruyan bir şeyler var ki bunun adı östrojen.