Mesane-Sfinkter-İşeme Bozuklukları

İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE) (Üriner enfeksiyon)

Sistit yani mesane enfeksiyonu genelde ateşsiz ve daha hafif bir problem iken pyelonefrit yani böbrek enfeksiyonu ateşli ve çok daha ciddi bir hastalıktır. Çocuklarda ateşli İYE’nun önemi böbrekte ciddi ve kalıcı hasara neden olmasıdır. Çocukta üriner enfeksiyon tek başına bir hastalık olarak kabul edilmez. Çoğunlukla üriner sistemde var olan bir problemin sonucu oluşur. Böbrek hasarına neden olan bu ciddi enfeksiyonların nedenini araştırıp altta yatan asıl hastalığı tespit etmek gerekir. Vezikoüreteral reflü, hidroüreteronefroz, nöropatik mesane veya mesane barsak disfonksiyonu en sık İYE ile beraberdir.

Enürezis (Yatak Islatma) (Gece Uykuda Altına İdrar Kaçırma)

Çocuğun istemeden ve farkında olmadan uykuda yatağını idrarla ıslatmasına Enürezis adı verilir.

Enürezis genetik geçişli bir rahatsızlıktır. Enürezis’te organik problemler vardır. Enürezisin nedeni psikolojik değil organiktir, ama tedavi edilmeyince psikolojileri bozulur. Yani psikolojik sorunlar enürezisin nedeni değil bir sonucudur. Enürezis, ailenin hatası veya çocuğu suçu değildir, ama tedavi edilmesi gerekebilen bir problemdir. 

Gece antidiüretik hormonun az salınması sonucu gece normalden fazla idrar üretilmesi veya gece aşırı aktif çalışan mesanenin yaşa göre küçük olması sonucu uykunun da ağır olması nedeniyle uykuda mesane doluluğu hissedilmemekte ve idrara sıkışan çocuk uyanmadan refleks olarak idrarını yapar. Mesane ve idrar kontrolü sağlayan organların olgunlaşmasında gecikme ile ilişkilidir. 

Yapılandırılmış skala veya formlarla detaylı anamnez ve sorgulama çok önemlidir. Ayrıca çocuğun karın, sırt, perianal ve genital bölgesinin detaylı muayenesi çok önemlidir. Özellikle gündüz problemleri eşlik eden çocuklarda mesane ultrasonu ve işeme testi önemli bilgiler verebilir. 

Mesane-Barsak-Sfinkter Bozukluğu (Pelvik Taban Disfonksiyonu) (İşeme Disfonksiyonu)

Tuvalet alışkanlığı edinme döneminde, nörolojik olarak normal olan çocuklarda yanlış edinilmiş kötü işeme alışkanlığı sonucu oluşur. İlkokul çağı çocuklarda sıktır. Çocuklarda en sık idrar kaçırma nedenidir. 

Gündüz işeme bozukluğu tek bir hastalık değil pek çok problemin bir bulgusu olabilir. Çoğunlukla işeme bozukluğu ile beraber üriner enfeksiyon, vezikoüreteral reflü ve kabızlık ile beraber olabilmektedir. 

Sıkışma ve idrar tutma (kaçırmama) bulgular ile bozuk işeme bulguları olur. Sıklıkla tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olur. 

Mesane küçülür veya çok büyür. Mesane içi basınç yükselir. İşeme bozulur. İşeme esnasında sfinkterini tam gevşetemez. Mesane tam boşalmaz ve rezidü idrar kalır. 

Klinik yakınmaların semptom skalası ile detaylı sorgulanması, dikkatli karın, sırt, anüs ve nörolojik muayene, üriner ultrason ve işeme testi (üroflowmetre) yapılmalıdır.

Basit davranış tedavileri ve üroterapi dediğimiz tuvalet alışkanlıklarının doğru düzenlenmesi ile çoğu düzeltilebilir. Ancak, bazen ilaç tedavisi ve hatta cerrahi tedavi gerekebilir.

• Alt üriner sistem bir bütün olarak değerlendirilmelidir; mesane, mesane boynu, sfinkter, üretra ve rektum durumu dikkate alınmalıdır. Bu yapıların sadece anatomisi değil aynı zamanda maturasyonu yani gelişmesi olgunlaşması ve fonksiyon yani çalışma) açısından değerlendirilmelidir.  

• Üriner enfeksiyon hem gece hem gündüz çocuğun işemesi ve defekasyonu sorgulanmalıdır. Muayene esnasında sırt ve genital bölgesinin muayenesi unutulmamalıdır. Üriner ultrasonda hem boş hem de dolu mesane, üreterler ve rektum da değerlendirilmelidir. 

Mesane rehabilite edilmeden medikal veya cerrahi tedavi yapılmamalıdır çünkü başarısız olabilir. Çocuklara ömür boyu ilaç veremeyiz; akılcı beslenme ve tuvalet alışkanlığı yaşam biçimi haline getirilmelidir. Mental motor gelişimi uygun olan 5 yaşından büyük çocuklarda pelvik taban kasları eğitilip geliştirilmelidir. 

Nöropatik (Nörojen) Mesane

(Nöropatik Mesane-Barsak-Sfinkter Disfonksiyonu)

Nöropatik mesane, sinir sisteminde doğuştan veya sonradan oluşan bir hasara bağlı olarak mesanenin bozuk çalışmasıdır. Nöropatik bozuklukta mesane ile sfinkter arasındaki ilişki bozulur. 

Yaş ilerledikçe patoloji artar ve ciddi hasarlar oluşur. Bu nedenle yenidoğan döneminden itibaren takip ve tedaviye başlanmalıdır. 

Gebelikte, Folik asit eksikliği bu anomalilere yol açabilir. En sık neden Myelomeningosel adı verilen bel bölgesinde sinirleri tutan kitle ve Spina bifida adı verilen belde kapalı sinir bozukluklarıdır.

Nöropatik mesaneli çocuklarda üriner enfeksiyon, idrar kaçırma, mesane ve barsağın bozuk çalışması, böbrek ve üreterlerde bozulma ve cinsel fonksiyonda bozulma meydana gelir.  

Çoğunda muayene ile bel bölgesindeki kitle ve bozukluk görülerek tanı konur. Ancak, önemli tetkikler ile bozukluğun tipi ve şiddeti belirlenmelidir.

Nöropatik mesane ömür boyu takip ve tedavi edilmesi gereken çok ciddi bir hastalıktır. Bu çocuklarda ana hedef böbrek fonksiyonlarını korumak ve mesane çalışmasını düzeltmektir. Böbrekleri korumak için geniş kapasiteli ve düşük basınçlı mesane oluşturulur. Ayrıca, mesane gelişiminin tamamlandığı 5 yaş civarında idrar kaçırmayı durdurmak için mesane çıkışı daraltılır. 

Doktorun deneyimi önemli mi?

Çok karmaşık bir hastalık grubu olduğu için bu konuda gerekli spesifik eğitimi almış deneyimli uzmanlar tedavi ve takip ederse komplikasyonlar belirgin azalabilir. Bu ciddi hastalık birçok farklı branşın beraber çalışmasını gerektirir.