Mevsimsel Örüntülü Depresyon

Mevsimlerin geçişleri kimi insanlar için heyecan verici olurken kimileri için hüzünlü hatta başa çıkması zor olabilir. Peki siz de son zamanlarda uyku sürenizde veya kalitenizde bir değişiklik yaşıyor musunuz? Kilonuzda gözle görülen bir değişiklik fark ettiniz mi? Sabahları uyanırken rutininize göre daha çok zorlandığınızı hissediyor musunuz? Mevsim geçişlerinin kişinin ruhsal iyilik halini, uyku miktarını veya kalitesini, enerji ve motivasyon düzeyini, yeme düzenini ve sosyal hayatını etkileme derecesinin genele göre fazlalığı mevsimsellik olarak adlandırılır.

Mevsimsel depresyon, genelde sonbahar aylarında başlayan ve kış aylarında da devam eden çökkünlük belirtileri ile kendini gösteren bir tür duygulanım bozukluğudur. Bu bozukluk sad (seasonal affective disorder) olarak isimlendirilmiştir. Genel belirtileri çökkün duygu durum, yeme miktarında artış ve buna bağlı kilo alımı, uyku süresinde artma, sabah uyanma zorluğu, yorgun ve bitkin hissetme, dikkatini toplayamama, anhedoni, sosyal içe çekilme ve genel olarak karamsar bakış açısına sahip olma denilebilir. Sıklıkla yüksek enlemlerde görülür.

Hepimiz, kışa doğru, azalan ışık miktarı sebebiyle kış hüznü yaşabiliriz. Burada dikkat edilmesi gereken hemen herkeste bulunan mevsimlere bağlı kilo farklılıklarından ziyade bu ruhsal durumun boyutu ve kişinin işlevselliğini sürdürüp sürdüremediğidir.Mevsimsel duygu durum bozukluğunun majör depresyonun bir türü olduğu unutulmamalıdır. Hastalığı mevsimsellikle açıklamanın yanı sıra kişiye göre farklı karakterize olabileceği de unutulmamalıdır. Bu konuyla ilgili destek almak istediğinizde, terapistinizle hikayenizi paylaşırken yaşadığınız süreçleri detaylı olarak paylaşmanız oldukça önem arz etmektedir.

Aynı zamanda kişinin duygu durum bozukluğu döngüleri de dikkate alınmalıdır. Kişinin ilkbahar-yaz dönemlerinde nispeten çökkünlükten sıyrılıp enerji kazanması akla hipomaniyi, dolayısıyla tip 2 bipolar bozukluğu getirebilir. Bu yüzden bu iki tanıyı birbirinden ayırmak bazen oldukça güç olabilir. Mevsimsel depresyon, mevsimlere bağlı klinik seyri ve özel tedavi biçimine (fototerapi) verdiği yanıtla ayrılabilir.

Dsm V’e göre, aşağıda yazan belirtilere sahipseniz mevsimsel örüntü gösteren depresyon geçiriyor olabilirsiniz; 

-Mevsimsel depresyonun başlıca özelliği depresyon dönemlerinin yılın belli zamanlarında başlıyor ve yatışıyor olmasıdır ve bu durum tetikleyici psikososyal stres faktörü veya yaşam olaylarını içermemelidir. Çoğu olguda bu dönemler sonbahar-kış aylarında başlar, ilkbaharda yatışır. Bu döngü en az iki yıl sürmüş olmalı ve bu süre içinde mevsimsel olmayan dönemler olmamış olmalıdır. Ayrıca mevsimsel depresyon dönemleri, kişinin yaşamı boyunca ortaya çıkmış olan mevsimsel olmayan dönemlerinden sayıca daha çok olmalıdır. 

-Mevsimsel örüntüde ortaya çıkan depresyon dönemleri çoğu zaman, çok uyku uyuma, çok yemek yeme, kilo alma ve karbonhidratlara aşırı düşkünlük gösterme ile belirlidir.

Mevsimsel depresyonun etkinliği kanıtlanmış ve uzun süredir kullanılan, en bilinen tedavisi “ışık tedavisi”dir.  Antidepresan ilaçlar da tedavi seçenekleri arasındadır. Bunun yanında psikoterapi de diğer birçok psikiyatrik bozuklukta olduğu gibi etkili bir tedavi yöntemidir. Psikoterapilerin depresyon tedavisinde yüksek oranda etkili olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır.

Son dönemlerde bu gibi rahatsızlıklarınız olduğunu düşünüyorsanız bu konuda uzman desteğiyle ilerlemenizin faydalı olacağını unutmamalısınız.  Sizlere destek vermek için uzman kadromuzla PsikoTerap-İST ailesi olarak daima yanınızdayız.

Uzm Psk Damla KANKAYA SÜNTEROĞLU