Narsisistik Kişilik Bozukluğu

Narsistik Kişilik Bozukluğu DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabında Kişilik Bozuklukları Bölümü içerisinde B kümesi altında incelemektedir. Değişik zaman, durum ve ortamlarda dikkat çeken bu bozukluk genç bireylerde, diğer insanlar tarafından beğenilme arayışı veya beklentisine sahip olması olarak belirtilir (American Psychiatric Association, 2013)

Narsistik Kişilik Bozukluğunda bireylerin kendilerini ruhsal ve fiziksel açılardan yoğun beğenme, üstün donanımlara sahip olduğu düşüncesinin hakim olması, sürekli olarak ilgi alaka ve onaylanma ihtiyacı hissetmektedirler. Bu tanıyı almış olan insanlar genel olarak kendilerini birçok farklı açıdan normalde olabileceğinden daha yoğun miktarda beğenirler (Öztürk, Uluşahin, 2016). Diğer bireylerin ruhsal ve fiziki nitelikleriyle, kendi ruhsal ve fiziksel özelliklerini kıyaslar ve kendilerini başka bireylerden çok daha nitelikli görmeye meyillidirler. Bu kişiler bulundukları her ortamda özel ilgi ve alakayı görmeyi hak ettiklerini düşünürler.

Bu bireyler kendileri için nesnel olmayan bu tarz düşüncelere ek olarak da genel olarak çevresindeki bireylerden kendilerini ve yaptıkları tüm davranışları hakkında övgü dolu sözler söylemelerini, kesintisiz olarak kendilerine ilgi ve alaka göstermelerini talep etmektedirler. Aynı zamanda da başka insanlardan daha üst düzey imkanlara sahip olmaları gerektiğini ve bunun kendilerinde olması gereken bir hak olarak görmekle birlikte bu hakları alma yönünde talep gösterirler (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Bu tür talep ve beklentilere sahip olmak, kişilerin sık sık hayal kırıklığına uğramalarına sebep olurken aynı zamanda bu durum onları fazlasıyla üzebilir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu tanısı alan bireyler, kendilerini beğeniyor gibi görülseler de kendilerine yönelik benlik saygısı/değerinin durumu, kendilerine diğer insanlar tarafından gelecek olan ilgi, alaka ve övgü içeren cümleler duymaya ve onay almaya bağımlı durumdadır (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Talep ettikleri gibi övülmeyip, aksine eleştirildikleri zaman, öz saygılarının bir hayli azalması durumunu yaşamalarına neden olabilmektedir. Çevrelerinden gelebilecek olan tenkitlere karşı oldukça savunmacı konuma gelmeleri, benlik saygılarının kolayca zedelenebilmesi ve zarar görmesiyle ilgilidir (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Narsistik Kişilik Bozukluğu tanısı alan bireyler, kendilerini yüceltme davranışları sergilemek, çevrelerine kendilerini onlardan üstün özelliklere sahip olarak görme isteği ve bu şekilde gösterebilmek için insanları kullanma eğilimi gösterirler. Kurdukları sosyal ilişkileri bu amaçları doğrultusunda kullanırlar (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Narsistik Kişilik Bozukluğu tanısı olan bireylerin ilişkilerinde bencil ve benmerkezci tutum sergilemelerinin nedenleri; empati yeteneklerinin bulunmaması ve diğer insanların duygu ve düşüncelerine karşı duyarsız olmalarıdır.

Bir başka ele alınması gereken nitelik de etrafındaki başka bireyler ve canlılar ile duygusal bağlar kurmakta başarısız ve yetersiz olmalarıdır. Uzlaşma konusunda da yetersiz olması ve düşük uzlaşmacılıkla beraber, toplumu düşünme tutumu göstermeme, düşük ılımlı ilişki yönleriyle dikkat çekerler (Cihangiroğlu, 2014).

Narsistik Kişilik Bozukluğu bulunan bireylerinin tüm özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, çocukluk dönemlerinde yaşamış oldukları ortak özellikler olabileceği tahmin edilmektedir ve bu konuda farklı düşüncelerden söz edilmiştir (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Orhan Öztürk ve Aylin Uluşahin’in yazmış oldukları Ruh Sağlığı ve Bozuklukları kitabında yer alan Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bireylerin çocukluk çağında maruz kaldıkları anne-baba davranış örüntüsünün benzerlik göstermesi örnek olarak gösterilmiştir. Ayrıca ebeveynlerin çocukluk dönemlerinde, çocuğun tüm özelliklerini normalden fazla olacak şekilde yüceltme davranışı göstermeleri, çocuğun negatif yönlerinin konuşulmadığı, eleştiriye yer olamayan bir tutum sergilemeleri sonucunda, öz benlik duygusunun büyütülmesinin de payı olduğu görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).

Narsistik Kişilik Bozukluğu bulunan bireylerinin benliklerine karşı bir saldırı hissettikleri zaman patolojik düzeyde bir Narsisizm görülme olasılığı artmaktadır (Eldoğan,2016).

DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’nın Narsistik Kişilik Bozukluğu bulunan bireyler için listelediği tanı kriterlerinin aşağıda verilen şekilde belirtilmesi mümkündür.

DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’nın belirtildiği hali ile, bir kişiye Narsistik Kişilik Bozukluğu teşhisi koyabilmek için aşağıda bulunan maddelerin en az beş tanesini ya da daha fazlasını bulunduruyor olması gerekmektedir (American Psychiatric Association, 2013).

1. Bu bozukluğun bulunduğu kişiler kendilerini fazlasıyla överler. Yaşamları boyunca sahip oldukları başarı, yeteneklerini aşırı ayrıntılı olarak anlatır ve normalde olduğundan çok daha fazla anlatma eğilimindedirler ve çevresindeki insanlar tarafından da üstün olarak görüldüklerini bilmek isterler (Öztürk, Uluşahin, 2016).

2. Hayatları boyunca bitmeyecek şöhrete, güzelliğe, başarıya ve zekâya sahip olmak, aynı şekilde de sevgi görme hevesleri bulunmaktadır (American Psychiatric Association, 2013).

3. Birey kendisinin az bulunan özelliklere sahip olduğunu, çok kıymetli, önemli bir birey olduğunu düşünüp bu düşüncelerine inandığı için yalnızca kendisine benzeyen bireyler ile görüşmesi gerektiğine ve kendisine çok benzediğini düşündüğü bireylerin olduğu sosyal ortamlarda bulunması gerektiğine sadece o bireyler ile istediği biçimde iletişim kurabileceğine inanır (American Psychiatric Association, 2013).

4. Her zaman ve herkes tarafından fazlasıyla beğenildiğini ve onurlandırıldığını görmek ister (Öztürk, Uluşahin, 2016).

5. Kendisine iltimas tanınması ya da öncelik yapılması gibi durumlar söz konusu olduğu zaman bu durumdan rahatsız olmaz ve üstelik bunu hak ettiğini düşünür.

6. Çevresinde bulunan insanların sahip olduğu sosyal ve maddi imkanlardan faydalanır, aynı zamanda hedeflerine ve ulaşmak istediği amaç uğruna kişileri kullanmaktan rahatsızlık duymaz (Öztürk, Uluşahin, 2016).

7. Sosyal çevresi ve ailesi ile duygudaş olma noktasında yetersizdir. Başka insanların durumları, temel gereksinimleri ve hissettikleri duyguları anlayamazlar (American Psychiatric Association, 2013).

8. Başka bireylerin günlük hayatta sahip olduğu eşyalara, meziyetlere, özelliklere sık sık kötü niyet besleyerek bakar ve onlara özenir ve o bireylerin bulundukları makamı, mertebesi ya da sahip oldukları özelliklerinden dolayı kıskanırlar (American Psychiatric Association, 2013). Kendisi başka insanlar hakkında bu tarz düşüncelere sahip olduğu için ve aynı zamanda kendisini üstün olarak gördüğü için başka insanların da kendisini kıskandıklarını düşünebilmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).

9. Çevresindeki bireylerin saygı gösterilmeyi hak edecek kişiler olarak görmez. Çevresindeki insanlara karşı sık sık, kendisini aşırı beğenen tavırları ve küstah davranışları sergiler (American Psychiatric Association, 2013).

10. DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabında, Narsistik Kişilik Bozukluğu tanıları ile başka bozukluklar karıştırılabilmektedir. Bu karışıklığın önlenebilmesi için kişinin değerlendirmesi özenle yapılmalıdır.

Borderline Kişilik Bozukluğu ve Narsisistik Kişilik Bozukluğu

             Kıyaslama yapmak gerekirse çok açık bir şekilde görülen, Borderline Kişilik Bozukluğu ve Narsistik Kişilik Bozukluklarında bulunan ruhsal mekanizmalar ve kimlik algıları benzerlik göstermektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016). Bu özelliklerin dışında da, duygudaşlık kuramamak da Borderline Kişilik Bozukluğu ve Narsistik Kişilik Bozukluğunu birbirine benzerlik gösteren bozukluklar olarak görülmesine sebep olan başlıca etkenlerdir.

             İki kişilik bozukluğunda da belli bir seviyeye kadar çevresinde bulunan ya da sosyal anlamda ilişki içinde olduğu bireyleri kendi amaçları doğrultusunda ya da istekleri doğrultusunda kullanabilirler ve manipüle edebilirler ve bundan rahatsızlık duymamaları ortak özellikleri olarak görülmektedir (American Psychiatric Association, 2013).

             Borderline Kişilik Bozukluğu ve Narsisistik Kişilik Bozukluğunun ortak özelliklerinden biri de aşırı asabi tepkiler gösteriyor olmalarıdır. İki kişilik bozukluğunda da çabuk zarar görebilen, hemen kırılan kimlik yapısında olduğu belirgin bir durumdur (Öztürk, Uluşahin, 2016).

             Borderline Kişilik Bozukluğu ve Narsisistik Kişilik Bozukluğunun ayırt etme durumunda özellikle dikkat edilmesi gereken yerin, kişinin bir davranış örüntüsünün sonuçlarını hesaplama girişimi olmaksızın sergilemesidir. Narsistik Kişilik Bozukluğunda bu sözü edilen durum görülmezken, Borderline Kişilik Bozukluğunda bu durumun görülmesi mümkündür (Öztürk, Uluşahin, 2016), (American Psychiatric Association, 2013).