Nesne İlişkileri Kuramına Kısaca Bakış:

Hayata farklı gözlerle bakmamızı sağlayacak bir kuram olduğunu söyleyebilirim. Hem kendimizin nasıl biri olduğu, hem de dünyanın nasıl bir yer olduğu, nesne ilişkilerinde tekrarlayan deneyimler üzerinden şekilleniyor. Bebek sadece karnının doyması için değil, (dürtü boşaltmak için değil) bağ kurma, ilişkide olma arzusu için de anneye yönelir. Bu çok güçlü bir eğilimdir ve bebeğin karnı doymasa da o ilişkiyi sürdürür.

Zamanın her anında bir ilişki içinde olur insan. Belli bir anda belli bir yanınız ön planda olur. Bunun yüzlerce değişik durumunu yazabilirsiniz. Şöyle bir durumda o an kendimi nasıl algıladım, karşımdakini nasıl algıladım, duygum neydi? Bunu ne kadar ifade ederseniz o kadar insan ruhunu iyi algılarsınız.

Kendilik, öteki ve bunları birbirine bağlayan duygulanım birimleri nesne ilişkileri ikililerini oluşturur. En basit anlamıyla nesne ilişkileri kuramı, kişiler arası ilişkilerin, özümsenmiş ilişki temsillerine dönüştürülmesini kapsar. (Fairbairn) Bebeğe bakım verilen dönemler boyunca, pozitif deneyimler, sevginin bir prototipini oluşturur. Kendilik (bakım verilen bebek, nesne (ilgili, bakım veren anne), duygu (haz, doyurulma) vb. Bebek tekrar acıktığında ve annesi hemen, o anda yanında olamadığında, negatif deneyimlerin bir prototipi oluşur. Kendilik (hüsrana uğratılmış bebek), nesne (yanında olmayan ilgisiz anne), duygu (kızgınlık) vb.

Nesne İlişkileri Hareketi’nin kurucusu olarak kabul edilen Melanie Klein ilk 5-6 ay için bebeğin egosunun ilkel, zayıf olduğunu belirtmiştir. Bebeğin kimlik bütünlüğünün olmadığını, ötekini de bir bütün olarak algılayamadığını, kendisinin bir uzantısı gibi algıladığını ifade etmiştir. Kısmı nesne ilişkileri söz konusudur. Sadece meme ile ilişki kurar bebek ve iyi meme kötü meme vardır onun için. İyi meme, ilgilenen, besleyen anne. Kötü meme ise hüsran (fürüstrasyon) yaşatan memedir. Bu durum annenin iyi ve kötü olmasıyla ilgili değil, doyumu alma veya alamama ile ilgilidir.

İyinin ve kötünün simgesi içeride beliriyor. İyi meme- kötü meme. Bütün iyi deneyimler iyi memeden, kötü deneyimler de kötü memeden geliyor. İyi ve kötü, dünya ikiye ayrılmış gibi. Aslında anne tek kişi ama iyi ve kötü anne olarak iki ayrı kişi gibi algılıyor bebek. Kötü meme varsa kötü ben de var. Benlik de ikiye yarılıyor.

Klein ‘a göre bu durum ilk 5-6. aylar için normaldir. 6. aydan sonra da devam ediyorsa patolojiden bahsedilebilir.

Normal gelişim gösteremeyen çocukta, yaşamın ilk birkaç yılından sonra kendilik ve ötekine dair aşırı iyi ve kötü temsiller arasında bütünleşen bir yapı oluşmaz. Diğer bir deyişle , nesnelerle, tam olarak değil, ya kesinkes mutluluk verici ya da kesinkes mutsuzluk kaynaklarıymış gibi bağ kurma söz konusu olur. Bu da splitting (bölme) olarak açıklanabilir.

İyi deneyimler egoyu bütünleştiriyor.  İyi memeyi içeri aldıkça ego bütünleşmeye doğru gidiyor. Libidinal öğeler baskın değilse yani iyi deneyimler kötü deneyimlerden küçükse o zaman bebek endişeleri ile baş edemeyecek, orada ya bir kırılganlık olacak (narsizm gibi) ya da daha kötü senaryoda dağılma olacak. (Psikoz-çocukluk psikozu). Klein’na göre patolojiye gidip gitmemesi için iyi deneyimlerin kötü deneyimlerden daha baskın olması gerekiyor. Kötü nesne daha fazlaysa orada patolojiden bahsedilir.

Yeterince iyi nesne ilişkileri olursa, gelişimsel bölme kapanır, tek bir kendilik ve nesne tasarımı olur.İyiyi içeri almak isteriz, kötüyü ise dışarı atmak isteriz. Çünkü kötüye tahammül zordur. Kötüyü boşaltmak, negatiflikten kurtardığı için kendi başına tedavi edici bir şeydir. Negatife dayanan terapist, negatife dayanan ebeveyn (hayatta kalması, defansa geçmemesi) çok önemli. Sağlam kalmalı, incinmemeli, bozulmamalı. Bunun için de sakince dinlemek gerekiyor.

Bütün ilişkilerde aktarım olur. Geçmiş ilişkileriniz yeni tanıştığınız kişilere yansır. Benzer nesneler bulursunuz. Aynı nesne ilişkileri tekrarlanır, durur.Devamlı, her saniye böyle olur. Dışardakini bir şey algılarsın, kendini bir şey. Sonra duygunu belirler. Kendilik imgen, nesne imgesi, duygun, bunlar arasındaki ilişki o an nasıl davranacağını belirliyor.

Bu bağlamda, ne kadar çok yargılıyorsanız o kadar sizde o var demektir, diyebiliriz. İnsanları aşağılıyorsanız o kadar sizde o var demektir. Bende yok diyorsan sürekli aslında o sende vardır. Nesne ilişkileri kuramı  bu anlamda bir nevi en tehlikeli kuramdır, çünkü direk insanın ciğerini okur.

Uzman Psikolojik Danışman Filiz erdin