Obezite Nedir?

Obezite, vücuda besinler ile alınan enerjinin,harcanan enerjiden fazla olmasından kaynaklanan ve vücut yağ kitlesinin, yağsız vücut kitlesine oranla artması ile karakterize olan kronik bir hastalıktır. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %20-25'ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkeklerde %25, kadınlarda ise %30'un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır. Obezite, başta kardiovasküler ve endokrin sistem olmak üzere vücudun tüm organ ve sistemlerini etkileyerek çeşitli bozukluklara ve hatta ölümlere yol açabilen önemli bir sağlık problemidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından en riskli 10 hastalıktan biri olarak kabul edilen obezitenin, yine aynı örgüt tarafından yürütülen son araştırmalarda kanserle yakın ilgisi olduğu da belirlenmiştir.

Son yıllarda birçok endüstri ülkesinde obezite ve fazla kilolu olma sıklığı artmakta ve bu olay birçok popülasyonu üzen bir sorun halini almaktadır. İnsanlığı etkileyen hastalıklardan hiçbiri obezite kadar yaygın olmamıştır. Bu da göstermektedir ki obezite, veba, tüberküloz ve AIDS gibi enfeksiyöz bir etkenden kaynaklanan hastalıklardan farklı olarak yeme alışkanlığı, toksik kimyasallar, yaşam tarzı gibi birçok faktöre bağlı olan bir mekanizma ile gelişmektedir.

Ülkemizde son 30 yılda obezite giderek artmış ve Erkeklerde %20,5 Kadınlarda ise % 41,0 Toplamda % 30,3 olarak bulunmuştur.

Obezite nasıl saptanır?

Dünya Sağlık Örgütü’nün obezite sınıflandırması esas alınarak obeziteyi belirlemek için yaygın olarak Beden Kitle İndeksi (BKİ) kullanılmaktadır. BKİ, bireyin vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun (m cinsinden) karesine (BKI=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. BKİ boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının tahmin edilmesinde kullanılmakta, vücutta yağ dağılımı akkında bilgi vermemektedir.

 

Yeşil alan olunması gereken aralığı, turuncu alan dikkat edilmesi-önlem alınması gereken aralığı, kırmızı alan ise tehlikeli aralıkları göstermektedir.

Şişmanlığın yol açtığı sağlık sorunları nelerdir?

• İnsülin direnci – Hiperinsülinemi

• Tip 2 Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı)

• Hipertansiyon

• Koroner arter hastalığı

• Hiperlipidemi – Hipertrigliseridemi

• Metabolik sendrom

• Safra kesesi hastalıkları

• Bazı kanser türleri (kadınlarda safra kesesi, endometriyum, yumurtalık ve meme kanserleri,

• erkeklerde ise kolon ve prostat kanserleri )

• Osteoartrit

• Felç

• Uyku apnesi

• Karaciğer yağlanması

• Astım

• Solunum zorluğu

• Gebelik komplikasyonları

• Menstruasyon düzensizlikleri

• Aşırı kıllanma

• Ameliyat risklerinin artması

• Ruhsal sorunlar (Anoreksiya nevroza (yemek yememe) veya Blumia nevroza (kusarak yediği

• besinlerden yararlanmama), Binge eating (tıkınırcasına yeme), gece yeme sendromu gibi

• ortaya çıkabilir veya bir şeyi daha fazla yiyerek psikolojik doyum sağlamaya çalışma)

• Toplumsal uyumsuzluklar

• Özellikle sık aralıklarla ağırlık kaybetme ve kazanma sonucunda deri altı yağ dokusunun fazla

• olması nedeniyle deri enfeksiyonları, kasıklarda ve ayaklarda mantar enfeksiyonları

• Kas-iskelet sistemi problemleri

 

Obezite nasıl tedavi edilir?

Obezite tedavisinde amaç, gerçekçi bir vücut ağırlığı kaybı hedeflenerek, obeziteye ilişkin morbidite ve mortalite risklerini azaltmak, bireye yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırmak ve yaşam kalitesini yükseltmektir. Vücut ağırlığının %10 azalması, obezitenin yol açtığı sağlık sorunlarında belirgin azalma  sağlamaktadır.

Obezite tedavi yöntemleri 

   1.Tıbbi beslenme (diyet) tedavisi

Obezitenin tedavisinde tıbbi beslenme tedavisi anahtar rol oynamaktadır. Obezitede beslenme tedavisi ile, vücut ağırlığının, boya göre olması gereken (BKİ= 18.5 – 24.9 kg/m2) düzeye indirilmesi hedeflenmelidir.

 Tıbbi beslenme (diyet) tedavisinin bireye özgü olduğu unutulmamalıdır.

 Amaç, bireye doğru beslenme alışkanlığı kazandırılması ve bu alışkanlığını sürdürmesidir.

  2.Egzersiz tedavisi

Yetişkinlerin her gün ortalama 30 dakika orta şiddette egzersiz yapması önerilmektedir. Bu düzey bir aktivite günlük 840kj (200kkal) enerji tüketimini sağlar. Egzersiz tedavisinin temel ilkeleri aşağıda belirtilmiştir:

• Egzersizin Türü; Yürüyüş, Günlük Yaşam Aktivitelerinde Artış, Direnç Egzersizleri

• Egzersizin Sıklığı; Her gün veya en az 5 gün/hafta

• Egzersizin Süresi; 40-60 dk/günde 1 kez, 20-30 dk/günde 2 kez

Önerilen egzersiz programı, bireye özgü olmalı, eğlenceli, uygulanabilir ve bireyin günlük yaşam alışkanlıkları ile uyumlu olmalıdır.

  3.Davranış değişikliği tedavisi

Fazla ağırlık kazanımına neden olan yemek yeme ve fiziksel aktivite ile ilgili olumsuz davranışları uyumlu yönde değiştirmeyi veya azaltmayı, olumlu davranışları ise pekiştirerek yaşam biçimi haline gelmesini amaçlayan bir tedavi şeklidir. 

  4.Farmakolojik tedavi

Obezite tedavisinde kullanılacak ilaçlar hafif ve orta derecede ağırlık fazlalığı olan bireyler için uygun değildir. Kullanılan ilaçların mutlaka hekim tavsiyesi ve kontrolünde kullanılması gerekliliği büyük önem taşımaktadır.

  5.Cerrahi Tedavi(Bariatrik Cerrahi)

Cerrahi tedavi seceneklerin amacı bireylerin diğer tedavi yöntemlerini uyguladıkları halde sonuç alamamaları veya alınana sonucun kalıcı olmadığı durumlarda , kalıcı kilo kaybını sağlamaktır. 

Bariatrik cerrahide (obezite cerrahisi) 3 farklı mekanizma ile kilo verimi sağlanmaktadır. Bu yöntemler ;

• Alımı kısıtlayıcı (Restriktif)

• Emilimi bozucu (malabsorptif )

• Kombine yöntemler (Alım kısıtlayıcı + Emilimi bozucu)

Alım kısıtlayıcı yöntemlerde amaç , kişinin fazla tüketimini engelleyerek ,aşırı kalori tüketimim azaltılmasıdır. Bu yöntemlerde emilim bozulmadığı için kişide vitamin ve mineral eksiklikleri çoğunlukla görülmemektedir. Bu sebepler vitamin ve mineral takviyesine sıklıkla gerek yoktur.

Emilim bozucu yöntemlerde amaç, alınan gıda miktarı değişmeksizin gıdanın emileceği barsak uzunluğunu değiştirip (bir miktar barsak BY-PASS edilerek) alınan gıdadan emilecek kalori miktarını azaltmaktır. Kalori emilimi bozulurken bunun yanında vitamin ve mineral emilimi de bozulacak ; ömür boyu vitamin ve mineral takviyesi gerekecektir.

Kombine yöntemlerde ise hem alım kısıtlanıp hemde emilim bozulacağı için her iki yönteme ait bulgular görülecektir.

Bu yöntemler genel olarak ;

• Alımı kısıtlayıcı olanlar

                   - Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide )

                   - Ayarlanabilir Mide Bandı

• Emilim bozucu

                   -Bİliopankreatik Diversiyon

                   - Duodonal Switch

                   - Duodojejunal BY-PASS

• Kombine yöntemler

                   - ROUX-EN-Y Gastrik BY-PASS

                   - Mini Poş Gastrik BY-PASS

Bu yöntemlerde haric minimal invaziv yöntemler olarak değerlendirilen , herhangi bir cerrahi müdahale yapılmadan endoskopik (ağızdan bir kamera ile girilerek) olarak yapılan Gastrik Balon (Mide Balonu) ve Gastrik Botox (Mide Botoksu) işlemleri mevcuttur. 

Obezite cerrahisinin belirli kriterleri vardır. bunlar;

• Beden Kitle Endeksinin > 40 kg/m2 olması  

                                                         veya

 Beden Kitle Endeksinin > 35 kg/m2 büyükolması ve yandaş hastalıkların var olması. (Hipertansiyon, Diyabetes Mellitus, Uyku Apnesi ,Dejeneratif Artirt vb.)