Obsesif Kompulsif Bozukluk

Obsesif Kompulsif Bozukluk; kişilerin gün içinde 1 saatten daha fazla zamanı

alan, sıkıntı veren ve günlük işlevsellikleriyle birlikte kişilerarası ilişkilerini bozan bir

rahatsızlıktır.

Obsesyon ve Kompulsiyon ne anlama gelmektedir?

Obsesyon kavramının karşılığı takıntı/saplantıdır. Takıntı (obsesyon), istem dışı oluşan,
tekrarlayıcı, kişiyi rahatsız eden ve engel olmak istediği halde kendisini alıkoyamadığı
düşünceler veya imgelerdir. Obsesyonlar, anksiyete arttırır ve kişi
anksiyetelerden kurtulmak için kompulsiyonlara yani tekrarlayıcı davranışlara yönelir.

Kompulsiyon kavramının karşılığı ise, zorlantıdır. Takıntılı düşüncenin verdiği
rahatsızlıktan kurtulmak için kişinin defalarca yaptığı davranışlara zorlantı (kompulsiyon)
denir.
Kişiler bu davranışları yaparken başkalarına zarar gelecek endişesine sahiptirler;
genellikle bir hastalık, ölüm gibi korkulan bir olaydan korunmak ve
kaçınmak için yaparlar.

Örneğin, eğer ki prizleri ve ocağı kontrol etmezsem evde yangın çıkabilir düşüncesi bir
obsesyon ve bu düşüncenin yarattığı sıkıntı ile tekrar tekrar prizleri ve ocağı kontrol
etme davranışı ise kompulsiyondur.

OKB’si olan kişiler evden güç çıkabilmekle birlikte, yoldan geri dönerek tekrar kontrol edebilir, dışarıdayken içlerindeki şüpheden dolayı kendilerini arkadaş sohbetlerine, işlerine adapte edemezler ve eve erken dönerler, çünkü defalarda kontrol ettikleri ocağı kapattığını bilseler bile bunu doğru yapıp yapmadığını sorgularlar.

OKB’ nin sebepleri nelerdir?

Tek bir sebebe dayanmaksızın birçok sebepten bahsedebilmekteyiz;
bunlardan ilki biyolojik sebeplerdir; beyinde serotonin (mutluluk) adlı hormon düşünceyi düzenlemekte rol oynamaktadır, yeterli düzeyde salgılanmaması sonucunda ise OKB görülebilmektedir.
İkinci olarak psikolojik sebeplerden bahsedebiliriz; Freud, tuvalet eğitimi sırasında aşırı baskı altına alınan çocuklarda OKB görülebileceğinden bahsetmektedir.
Üçüncü bir sebep olarak; aile üyelerinde görülmüş olmasıyla ilgili genetik etkenler karşımıza çıkmaktadır,
bunun yanı sıra ailede OKB söz konusu olmasa da ilk kez kişilerde görülebilmektedir.
Diğer bir sebep ise; ebeveyn tutumları olmaktadır; özellikle mükemmeliyetçi ve kaygılı ebeveyn yapılarıyla büyüyen çocuklarda, ödülden çok ceza yönteminin uygulanması, aşırı düzenlilik ve titizlik eğitimi, aşırı korumacı tutumlar OKB’ye sebep olabilmektedir.

İş değişimleri, kayıplar, sağlık sorunları, sorumluluklarda artışlar gibi etkenler ise,
OKB’nin alevlenmesine sebep olur.

Hepimizin yaşadığı Pandemi sürecinde OKB’nin artışı beklendiktir.
 

 

SIKLIKLA GÖRÜLEN OKB ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

1. Temizlik Takıntısı: En sık görülen takıntı çeşidi olan temizlik takıntısında; sürekli olarak kirlilik ilgili, hastalık bulaşmasıyla ve ya çevresine bulaştırmaya sebep olmakla ilgili düşünceler oluşur. Obsesyonlardan kaynaklı görülen kompulsiyon davranışlarından bazıları ise şunlardır;

Tuvalet ve banyoda uzun süreli zaman geçirirler,

Kapı kolu, toplu taşıma araçlarındaki tutma yerlerine dokunmaktan kaçınmak, dokunmak için
eldiven, peçete ya da kıyafetinin kollarını kullanırlar,

El sıkışmaktan, öpüşmekten kaçınırlar,

Bu tip durumlara maruz kaldıklarında ise dakikalarca ellerini yıkarlar,

Evdeki diğer bireylerin, dışarıdan geldiklerinde giysilerini çıkartmalarını  ve yıkanmalarını isteyebilirler,

Her yerde yemek yemez ve çatal bıçak vb. eşyaları defalarca silip yıkarlar,

Başkasının kullandığı kaşık, tabak, çatal, bardak vb. eşyaları kullanmazlar,

Temiz olduğunu bildiği özellikle mutfaktaki araç gereçleri kullanmadan önce yıkarlar.

2. Düzen Takıntısı: Kişiler, yaşadıkları ortamlarda her şeyi düzenleme gereği duyarlar, eğer ki onlardan habersizce düzende bir değişiklik yapıldı ise değişimleri çabucak fark edip eski haline getirirler.

Kitap vb. eşyaları aynı hizada büyükten küçüğe, alfabetik sırayla dizerler,

Masa örtüsü, yatak örtüsü vb. her tarafından eşit şekilde ayarlarlar,

Ekmekleri tam ortadan keserler,

Simetri (tablonun yamuk durmaması),

Kıyafetler renklerine, boylarına göre düzenlerler.

3. Kontrol Takıntısı: Kişiler, bir şeyi yapıp yapmadığıyla ilgili sürekli olarak şüpheye kapılırlar,
emin olamazlar, emin olsalar da tekrarlayıcı davranıştan kendilerini alıkoyamazlar.

Kapı, Pencere vb. kapatıp kapatmadıklarını,

Elektrikli eşyaları prizden çekip çekmediklerini,

Abdest alırken sayıyı karıştırıp karıştırmadıklarını,

Ocağın açık kalıp kalmadıklarını,

Arabayı kilitleyip kilitlemediklerini,

Paranın üstünü eksik alıp almadıklarını defalarca kontrol ederler,

4. Sayma Takıntısı: Sayma takıntısı olan kişiler, eylemleri belli sayılarda yapmaya ihtiyaç duyarlar.

20’ şer saniyeden 5 kere el yıkamak gibi periyodlar ve süreler belirlerler,

                                  Elektriği örn.; 3 kez açıp kapatırlar ,

                                         Kaldırım taşlarını sayarlar,

Halıdaki desenleri sayarlar,

Yiyecek ve içecekleri belirledikleri sayılarda tüketirler gibi.

Kaygılarınız Düşünmekle Gerçekleşmezler;
Siz 3 kere Tahtaya Vurmadığınız İçin Seyahat Eden Yakınınız Kaza Geçirmez;
Tüm Bunların Düşünmekle Bir İLGİSİ YOKTUR.

Takıntılar Kendiliğinden Geçmemektedirler; Aksine
TAKINTI TAKINTININ DOĞMASINA Sebep Olmaktadır.
 

İKİNCİL KAZANÇ VE TAKINTI AYNI ŞEYLER DEĞİLDİR;
Hayatınızda ilişki, iş gibi yaşantılarda sorunlar yaşadığınızda kompulsiyon davranışları sergiliyorsanız ve yaşadığınız sorunlar çözüme ulaştıktan sonra kompulsiyon davranışlarınız kayboluyorsa,
yaşadığınız sorun OKB değil, İkincil Kazançtır,
yani;
hayatınızdaki zorluklarla yüzleşmek ve bu süreçlerle baş etmekte yaşadığınız güçlüklerdir. 
Örneğin, iş yerindeki sorunları kontrol edemediğiniz bir süreçte iseniz,
bu dönemde araba kilidini defalarca kontrol ediyor olabilirsiniz,
fakat işteki sorun ortadan kalktığında araba kontrolü de ortadan kalkıyorsa;
bu ikincil kazançtır,
OKB ise;
sorun devam etse de etmese de kendisini sürdürür.

 

ÇOCUKLARDA OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK

Çocukluk (özellikle okul öncesi) döneminde çocukların gelişimi sırasında bazı eylemler törenseldir,
genel olarak 8-9 yaşına kadar bu durum normal kabul edilmektedir.
Bu yaşlardan sonra davranışlar devam etmekteyse OKB üzerine düşünülebilir.

Belirtileri:

Aynı soruları sürekli olarak sormak,

Eşyalarını renklerine, büyüklüklerine gibi belli sınıflara sokarak
düzen içerisinde yerleştirmeye çalışmak,

Eylemlerinde belirli bir sırayı takip etmeye çalışmak,

Okula gitmeme isteği, banyoda uzun süre kalma, evden çıkma süresinde uzama.      OKB tik değildir;
  Tik kasların istemsiz kasılmasıdır, birbiriyle karıştırılmamalıdır.

    ÇOCUKLARDA OKB SEBEPLERİ NELERDİR?

Temelinde kaygı bulunmaktadır,

Anne baba tutumları (korumacı, cezalandırıcı, mükemmeliyetçi tutumlar),

Ebeveynler tarafından beğenilme/ takdir/ onaylanma isteği,

                                                             Genetik faktörler,

                                             Ayrılık/ayrılık ihtimali,

                                                            Stres/ güvensizlik..

Çevrenizde OKB rahatsızlığı olan biri/leri var ise;

Yakınlarınızı zorlamayın, yargılamayın, suçlamayın.

Kişinin obsesyon ve kompulsiyonlarına eşlik etmeyin,
bu sadece takıntılarına hizmet etmektir ,
rahatsızlığı ortadan kaldırmak yerine beslenmesine sebep olmaktadır
 

ve
OKB akli dengeyi bozmaz.

Takıntı ve zorlantıların tedavisi mümkündür.

Eğer ki siz de Obsesif Kompulsif Bozukluk yaşadığınızı düşünüyor iseniz;
          bir uzmandan destek almayı lütfen  ihmal etmeyiniz..