OKB Nedir?

Takıntı hastalığı olarak da bilinen obsesif kompulsif bozukluk, kişinin istemsiz bir şekilde tekrarladığı duygu, düşünce, ve davranışları yapmak zorunda hissettiği bir kaygı bozukluğudur. Genellikle erken yetişkinlik döneminde başlayan ve günlük yaşamı zorlaştıran bu bozukluk, kişinin aile, sosyal ve iş hayatını olumsuz yönde etkilemekle birlikte kişiler arası iletişimine de büyük ölçüde zarar vermektedir. İrade dışı gelişen bu düşünceler(obsesyonlar) kişiyi olumsuz duygulara iter ve kişi negatif olan bu duygulardan kendini korumak için bir takım kaçınma davranışları (kompulsif) sergiler. Obsesyonlar kişinin istek dışı gelen olumsuz düşünceleri ve dürtüleridir. Kompulsiyonlar ise kişinin bu düşünce ve dürtülerden kurtulmak için geliştirmiş oldukları davranış ve zihinsel eylemlerdir. Örnek vermek gerekirse, kişinin otobüslerin kirli olduğunu düşünmesi obsesyon, kirli olduğunu düşündüğü için otobüslere binmemesi kompulsiyondur. OKB’li kişiler bu düşüncelerden kurtulmak için sergiledikleri davranışların sonucunda kısa bir süre rahatlamış hissederler. Fakat sonrasında düşünce ve dürtüler kendilerinin yeniler. Obsesif ritüellerinin (kompulsiyonların)yapılmaması, kişinin kaygı düzeyinin artmasına neden olmaktadır. OKB’na sahip kişilerin bazılarında sadece obsesyonlar veya kompulsiyonlar görülürken bazılarında ise her ikisine de rastlanmaktadır.

Sık rastlanan obsesyonlar:

•€Mikropların bulaşmasından korkma,

•€Hasta olma korkusu,

•€Yanlışlıkla başka birine zarar verme korkusu,

•€Emin olamama durumu,

•€Utanç verici ve ahlaksız bir şey yapmaktan korkma.

•€Simetik düzen ihtiyacı.

Sık rastlanan kompulsiyonlar:

•€Yıkama, temizleme,

•€Tekrarlanan eylemler (3 kere kapıyı açmak ve kapatmak gibi),

•€Sürekli kontrol etme durumu,

•€Mikrop olduğunu düşündüğü yerlere dokunmamak ( kapı kolu gibi),

•€Bazı kelimeleri belli bir sayıda tekrarlama,

•€Gereksizde olsa eşyaları atamama,

▪▪OKB’ye sahip olan kişilerin tipik bazı özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

•€Düzenli, mükemmeliyetçi ve kontrolcü olurlar.

•€Kaygıları her şeyi doğru yapma verimliliğine zarar verir. 

•€Detaylarla fazla ilgilenip büyük resmi görmekte problem yaşarlar. 

•€Sık sık programların gerisinde kalırlar.

•€Genellikle yakın çevrelerini ihmal ederler.

•€Performanslarından hiçbir zaman memnun olmazlar. Kendilerini yeterli hissetmezler.

•€Başkalarının yaptığı işleri beğenmezler, çünkü onların dikkatsiz olduklarını düşünürler. 

•€Duygusal yakınlıklarını ifade etmekte zorlanırlar bu yüzden ilişkileri bazen sert ve yüzeysel olur.

•€Tutucu olmaları nedeniyle değişimleri sevmezler.

•€Karar verme konusunda zorluk çekerler.

 OKB’NİN NEDENLERİ NELERDİR?

 OKB’nin nedeni tam olarak bilinmese de genetik, biyolojik ve çevresel etkenlerin OKB gelişiminde rol oynadıkları görülmektedir. Pek çok araştırmada kişinin genetik yapısının, biyolojik ve çevresel etkenlere göre OKB geliştirmede daha az etkili olduğu belirtilmiştir. Birinci dereceden akrabasında OKB bulunan bir kişinin OKB’ye sahip olma olasılığnınıdiğerlerine göre daha yüksektir. Çevresel etkenler kişinin OKB’sini geliştiren önemli bir etmendir. Çocukluk döneminde sözel veya fiziksel cinsel istismar yada farklı bir travmayaşayan kişilerde OKB geliştirme riskinin daha fazla olduğu belirtilmektedir. Freud’a göre, tuvalet eğitiminde yaşanan baskı ve zorlayıcılık çocukta öfkeye neden olmaktadır. Eğer ailelerin bu dönemde çocuğa yaklaşımları sert olursa, çocuklar anal evrede kalarak ilerleyen yaşamlarında OKB’ye daha yatkın bireyler olabileceğini belirtmiştir.  

OKB’YE EŞLİK EDEN DURUMLAR

OKB’na sahip kişilerin birçoğunda majör depresyon gelişimi gözlenmektedir. Ek olarak majör depresyonun yanında panik bozukluk, anksiyete , özgül ve sosyal fobi, travma sonrası stres bozukluğu da sıkça görülen bozukluklar arasındadır. 

AYIRICI TANI

PANİK BOZUKLUK: OKB’nin panik bozuklukla karıştırılması sık görülen durumlardan biridir. Panik bozuklukta hastalanmaya dair obsesif düşünceler çok yoğun olduğu için bunu kontrol altına almak için kompulsifdavranışlar sergilemektedirler. Panik bozukluğa sahip kişilerin korkusu, panik atak durumunda yaşamış oldukları bedensel değişimlere dayanan düşüncelerdir. OKB’li kişilerin korkuları ise bilişsel seviyedeki kirlenme, hastalanma gibi düşünceler olup bedensel açıdan korkulara sahip değillerdir.

MAJÖR DEPRESYON BOZUKLUK: Majör depresyon bozukluğu olan kişilerin bir takım obsesif düşünceleri bulunmaktadır. Bu da OKB olduğu düşünülmektedir. Fakat Majör depresyon bozukluğuna bağlı olan obsesif düşünceler depresyon tedavisi sonucunda ortadan kalkmaktadır. Depresyon tedavisinden sonra hala devam eden obsesifdüşünceler bulunan kişiler için OKB tanısı konması daha yüksek ihtimaldir.