Okul Olgunluğu Nasıl Değerlendirilmeli Okula Uyum Süreci Nasıl Tamamlanır?

İnsanoğlunun varoluşunun ilk belirtileri anne karnına düştüğü zamandır. Anne karnında başlayan gelişim süreci hayat boyu devam ederken özellikle yaşamın ilk6 yılında hızlı ilerlemektedir. Gelişimin her bir dönemi önemlidir ve birbirinin ön hazırlığı yani binanın temelleri niteliğindedir okula başlama hayatın cilvelerinin ilk deneyimlenmelerinin merhabasıdır bu nedenle başlama yaşı okul olgunluğu ve çocuğun hazır buluşluk durumu oryantasyon sürecinin sağlıklı tamamlanmasını sağlar ya da süreci zorlaştırabilir.

Neden mi?

Okula hazırlık döneminde çocuklar yeni bir sürece başlamaktadır. Çocuklar yeni bir sosyal çevrenin içinde tek başlarına ilk kez bulunurken , fiziksel, duygusal, zihinsel, biyolojik, sosyal uyaranlarla dolu gelişimsel performanslarını ve edinimlerini bireysel farklılıklar gösteren bir çok akran içinde yeniden yapılandırmak dolayısıyla kendini keşfetmek ve yönetmek durumlarını ilk kez deneyimleyeceklerdir.Bu süreç içerisinde çocukların etkileşimi farklılık gösterebilmektedir.

Nasıl farklılıklar dediğinizi duyar gibiyim sevgili ebeveynlerim. Şöyle ki yeni karşılaştıkları bu sürece uyum sağlayabilen çocuklarda olabilir, uyum sağlayamayan çocuklarda olabilir. Farklılıklar da tam da bu nokta da başlamaktadır.

Farklılıkları göz önünde bulundurduğumuz da okula hazırlık sürecindeki çocuklarımız iki gruba ayrılıyor. İlk grup olarak uyum sağlayabilen bir diğer adıyla okul olgunluğuna sahip çocuklardır. 

Okul olgunluğuna sahip çocuklar kimlerdir?

Okul ortamına alışma sürecinde uyum sağlayabilen, fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel gelişim açısından okul çağına uyum sağlayabilecek düzeye gelmiş hazırbulunuşluğu tamamlanmış , okulda kendisinden beklenenleri yapabilecek durumda olan ve sosyalleşmeye hazır özgüveni tam çocuklardır.

İkinci grup ise uyum problemi yaşayan bir diğer adıyla okula oryantasyonda daha uzun süre desteğe ihtiyaç duyan bağımsızlaşamayan ve kendini yetersiz hissettiğinden korkuları olan   çocuklardır. 

Okul uyum problemi kendini nasıl gösterir ve sebepleri neler olabilir?

Fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel gelişim açısından okul çağına uyum sağlayamama nedeni geçmiş yaşantıda gelişimsel olarak yeterince fırsat verilmemiş okul öncesi eğitimden faydalanamamış ayrıca okulda kendisinden beklenenlerin daha önce kendisinden beklenilmediği ve yapabileceği şeylere tek başına yapmasına fırsat verilmediği için kendi yapabildiklerini fark edememiş, öz bakım ve öz güven olarak kendini bundan dolayı  yetersiz ve yalnız hisseden çocuklarda anneden ayrılmak sosyal hayata adapte olmak daha da zorlaşır.

Okul uyumsuzluğuna yol açan sebeplerden bir diğeri de çocuklarımızı yetiştirme şekilleridir. Ebeveyn olarak her birimiz çocuklarımızı farklı yetiştiriyoruz. Kimimiz aşırı koruyucu kimimiz kendimize bağımlı..

Aşırı koruyucu yetiştirdiğimiz çocuklarımızı engellerle bireyselleşmesine izin vermediğimiz gibi kendine güvenmesine de engel oluyoruz. Bu engeller çocuğun okul ortamında sosyalleşememesine, yalnız kalınca nasıl davranacağını bilememesine ve uyum sağlayamamasına neden oluyor.

Sevgili ebeveynlerim “Her gün okula gitmekten yoruldum.” “çocuğum sürekli hastalanıyor” gibi cümleler kullanıyorsanız eğer yetiştirdiğimiz çocuklarımızı kendimize ne kadar bağlı büyüttüğümüze bakmalıyız! Neden mi?

Çünkü bakımını siz ebeveynlerinden karşılayan çocuklarımız bu süreçte bakımını üstlenen ebeveynine karşı iç güdüsel olarak bağlanıyor. Bu da ebeveyne bağımlı çocukların oluşmasına yol açıyor. Ebeveynine bağımlı çocuklar da okul sürecin de ebeveyninin yanında olmamasından dolayı çocukta özgüven eksikliği gözlemlenir. Özgüven eksikliği olan çocuklar okulda sosyalleşmede ve uyum sağlamada zorlanıyor.

Aşırı hoşgörü ve tabiri caizse evdeki prens ve prenseslerin kurallar ve otorite ile tanışması düzene ve otoriteye de direnç ve mutsuzluk yaratabilmektedir.Çünkü her çocuğun evi saltanat alanıdır heleki aşırı hoşgörülü ve sınırı olmayan çocuklarda bu tutum onları eğitimciye ve düzene karşı dirençli yapar ve okula gitmek istemiyorum çünkü … diyen serzenişleri artırır.

Unutulmamalıdır ki düzen sınır ve çocukla birlikte belirlenen mantıklı kurallar ve net tutumlar çocuğa güven verir ve toplumsal kuralları yaşayışı ve sosyalleşmeyi de kolayca kabulünü sağlar.

Okula uyumsuzluğun bir diğer nedeni ise nörolojik ve psikolojik bozukluklar olabilir.Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, özel öğrenme güçlüğü, davranış bozukluğu, uyaran eksikliği, depresyon vb.  çocukta yetersizliğe ve anlaşılmamaya  yol açıyor ise, özgüveni azaltır.Bu sebeple ilk okul olgunluğu değerlendirmelerinin tüm gelişim alanları düşünülerek uzman kişilerce değerlendirilmesi asla göz ardı edilmemelidir.

Okula başlama sürecindeki çocuğun yaşadığı ailevi sorunlar, kardeş kıskançlığı, ölüm, kaza, hastalık gibi olumsuzluklar  da çocukta okulu reddetme davranışı gözlemlenebilir. Okulu reddeden çocukları anlamaya çalışmak çok önemlidir .Anlaşılmayıp bir de gideceksin gitmek zorundasın gibi baskı yapılıp ağlayarak bırakılma güvensiz ayrılığa yol açar ve çocuk daha panikler ve okul onun için korkulu bir rüya olur kaygıları artar. Çocukta okul fobisi başlar.

Okul fobisinin belirtileri; içe kapanıklık, alınganlık, sinirlilik, uyku düzensizliği, iştahsızlık ve utangaçlık ve kendini gösterebilecek bir çok davranışsal problem olarak da yansıyabilir.

Bu ve buna benzer durumlara mahal vermek ,gözlenen problemleri geçiştirmek  veya baskıcı bir tutumla çocuğu korkutmak tehdit etmek kesinlikle yanlıştır. Uzmanlardan(psikiyatrist, psikolog, özel eğitim uzmanı ) yardım almak doğru bir yaklaşım olacaktır. 

Bu süreçte okul aile ve danışmanlık süreçleri aynı dilde ve öğretmen ile işbirliği içinde sürdürülmeli ve desteklenmelidir.Oryantasyonda hazırbulunuşluk ve kademeli ayrıştırma çocuk açısından çok önemli ili unsurdur.

Bir sosyolog ve çocuk gelişimci olarak bu süreçlerle ilgili icra ettiğim mesleğimde bir çok örnek ile karşılaşan biri olarak bunu önemle belirtmek isterim. Şuan da  Çiz psikoloji ve gelişim danışmanlık merkezi çalışanı olarak Çalışmalarımı ve  mesleki bilgilerimi  Gözlemlerimle birleştirerek farklı etnik yapılarda ailelerimizle de paylaşımlarımız sonucu edindiğim farklı tecrübeler bana okul olgunluğu konusunda  yapılacak değerlendirmede çok hassas davranılması gerekliliğini bir kez daha göstermiştir.

Merkezimizde okul olgunluğu metropolitan ölçeği ve tüm gelişimsel alanlarda hazır bulunuşluk değerlendirmesi ve yaşantısal duygusal psikolojik hazır oluşluk  değerlendirmesi ve problem yaşayanlara erken müdahale destek sağlıklı kademeli oryantasyon danışmanlığı olarak da bu konuda titizlikle devam eden  faaliyetler gerçekleştirmekteyiz. Okula hazırlık uyum sürecinde destek alınması gerekli konularda danışmanlık merkezimizle iletişime geçebilirsiniz

İlk zillerin çaldığı bu haftaki süreçte mini mini bir’lerimiz ve anasınıflarımız için oryantasyon dönemidir. Oryantasyon dönemi, okul olgunluğu ve okul uyum sürecini gözlemleyebilmek için önemli bir süreçtir. Doğru gözlem ve Doğru planlanıp uygulanan oryantasyon süreci mutlu ve güvenli  başlangıçlar sağlar.

Sevgili ebeveynlerim ve çocuklar yeni eğitim ve öğretim yılımız hayırlı olsun. Umarım güzel ve başarılı bir başlangıç ile tüm güzellikler yıl boyu sizi kovalar.