Okul Öncesi Çocuklarda Uyku Alışkanlığı

Uyku Nedir?

Uyku, tüm günün yorgunluğunun giderildiği, bedenimizin ve beynimizin kendini bakımdan geçirdiği, tazelediği, büyüttüğü, dış dünyanın uyaranlarına karşı kendini beklemeye aldığı, gün içinde yaşananların düzenlendiği, işlendiği şifalı bir ihtiyaçtır. Çocuklarımızın minicik bedenlerinin de yeterli ve düzenli bir uyku alışkanlığına ihtiyacı olduğunu bilmek önemlidir.

Çocuğumun Günlük Uyku İhtiyacı Nedir?

Amerikan Ulusal Uyku Vakfı’na göre, okul öncesi çocuklarının (3-5 yaş) günlük uyku ihtiyacı 10-13 saattir.

Düzenli ve sağlıklı bir uyku alışkanlığının faydaları nelerdir?

(Bu faydalar bölümünü çocuğunuzla beraber okuyup erken yatınca ne gibi yararlar kazanacağınız üzerine konuşabilirsiniz. Bu yararları bilmeleri onları motive edecektir.)

 

• Çocuklar daha sağlıklı büyür. Uykusu sırasında büyüme hormonları daha fazla salgılanır.

• Uyku çocukların zeka kapasitelerini artırır.

• Hafıza güçlenir. Öğrenme sürecine yararlıdır.

• Konsantrasyon problemleri azalır.

• Bağışıklık sistemi güçlenir.

• Sabah kalkmak problem olmaz, işe ya da okula geç kalınmaz, sabahları daha az gerginlik ve çatışma yaşanır.

• Düzenli uyuyan çocukların daha sağlıklı  alışkanlıklar

edindiği ve kötü alışkanlıklardan daha kolay uzak kaldığı gözlenmiştir.

• Her gece aynı saatte yatakta olan çocuk, hayatını düzenlemeyi daha kolay öğrenir.

• Uykusunu alan çocuklar okuldan sonra yorgun olmayacakları için spor, müzik gibi aktivitelere daha fazla katılırlar.

• Araştırmalar, düzenli uyuyan çocukların okulda daha az davranış problemleri yaşadığını göstermiştir.

 

• Yatma saatlerini düzene sokan ve bunu çocuklarına alıştıran anne-babalar, geceleri uyku saati geldiğinde çocuklarıyla daha az çatışma yaşar.

• Anne ve babanın dinlenebilmesi ancak çocuk uyuduktan sonra başlar. Gece 12’ye kadar çocuğuyla ilgilenmek zorunda kalan anne-babaya dinlenecek, gevşeyecek fırsat kalmaz.

• Uykusunu alan çocuklar daha olumlu ruh halinde olurlar.

 

Okul Öncesi Çocuklarında En Sık Rastlanan Uyku Sorunları ve Çözümleri

Uyku saatinde ağlama, uykuya geçmede direnme, geceleri sık sık uykudan uyanma, yataktan çıkma ve anne babanın yatağına girmek isteme bu sorunların başında yer alır. Siz de çocuğunuzda bu tür sorunlar yaşıyorsanız endişelenmeyin, yalnız değilsiniz. Şunu unutmayalım; her 3 çocuktan 1’i belli dönemlerde bu tarz sorunlar yaşar ve bu sorunlar genellikle geçicidir. Diğer yandan çocukla

yaşanan bu tür sorunlar ailedeki herkesin stres düzeyini artırıp ailenin huzurunu kaçırabilir.

 

Çocuğunuz zamanında yatmamak için direniyorsa neler yapılmalıdır ?

• İlk olarak uyku alışkanlığı edindirmek istediğiniz çocuğunuzu karşınıza alın ve artık bazı yeni kararlar aldığınızı, evinizde uyku düzenini oluşturmak istediğinizi açıkça ifade edin.

• Uykuya geçmek için net ve değişmeyen bir saat belirleyin. Örneğin, saat 21:30 uykuya geçme saatiniz olsun ve

çocuğunuz bunu bilsin. Saat 21:00 gibi uyku saatinin

yakınlaştığı sinyalini verin. Çok önemli bir durum olmadıkça saati değiştirmeyin, esnetmeyin.

• Unutmayalım ki bedenimizin işleyişinde de bir düzen var. Her gün düzenli bir saatte yatmak çocuğun biyolojik saatinin ayarlanmasını sağlar ve böylece her gece aynı saatte

çocuğun uykusu gelir.

• Çocuğun uyuma saati geldiğinde, evdeki gürültüyü minimuma indirmeye çalışın. Evdeki herkesin eğlendiğini, sohbet edip keyifli şeyler yaptığını düşünen çocuğun,

uyumak istemeyeceğini unutmayın.

• Uyku öncesi için bir rutin belirleyin; diş fırçalamak, pijamaları giymek, tuvaletini yapmak, masal

okumak/anlatmak gibi. Uyku için yatağa girmeden önce bunları yapmak çocuğun zihinsel ve fiziksel olarak uykuya geçişini kolaylaştıracaktır. Bu rutini kendi özel şartlarınıza göre uyarlayabilirsiniz.

• Uykudan önce oynanan aktif oyunlar çocukların zihinlerini uyarır uykuya dalmalarını güçleştirir. Bu noktada özellikle bilgisayardan/telefondan/tabletten bahsetmekte yarar var. Sürekli bunlarla oynayan, ilgilenen çocuklar, beyinleri aşırı uyarıldığı için uyumakta zorluk çeker. Daha bilimsel ifadeyle; beyindeki uyku merkezi, bilgisayar veya televizyondan gelen sürekli ışıkları “gündüz daha bitmedi” diye algılayarak uyku sinyalleri göndermez ve uykuya geçme isteği oluşmaz.

• Özellikle 4 yaştan sonra çocuğun yatma saati geç saatleri

buluyorsa öğlen uykusu sınırlandırabilirsiniz.

 

• Uykuya dalmada güçlük bazen de kaygı ve korkuların bir sonucu da olabilir. Okul öncesi çocuklarının bazıları ayrılma kaygısı yaşamakta ve anne babaları kendilerini yalnız

bırakacağı için yatma zamanı da onlara güç gelmektedir. Bazı çocuklar da karanlıktan korkar veya televizyonda, filmlerde ya da bilgisayar oyunlarında tanık oldukları görüntüler nedeniyle korkuya kapılır. Böyle durumlarda genellikle en iyi çözüm anne-babanın güven vermesi olmaktadır. Ayrıca çocuğun odasında gece lambası bulundurmak da faydalı olur.

• Uyku eğitiminde uyuma saati kadar uyanma saatine de

önem verilmeli. Uyku düzeninin oturması için çocuk her gün aynı saatte, çok geç kalmayacak şekilde uyandırılmalıdır.

• Zamanında uyuma ve zamanında uyanma alışkanlığına ilişkin olarak bir çizelge oluşturup, her hafta sonu bu çizelgeye

uyduğu takdirde bir hediye, ödül de alabilirsiniz. Başarıları özendirmek, her zaman önemlidir.

 

Çocukların kendi yatağında yatmaları neden önemli?

• 4 yaştan sonra çocuklar anne babalarıyla, anne babalarının odasında uyuması onların bireyselliklerini kazanma, özgüven ve kimlik gelişimi konularında sorun oluşturabilir.

• Çocuğun odasını benimsemesi önemlidir. Şartlar dahilinde kendine ait örtüsü, yastığı, yatağı olması onun odasını ve

yatağını benimsemesini kolaylaştıracaktır.

• Çocuğunuz tek başına odasında uyumuyorsa, çocuğun yatağının yanına koyulan sandalyede oturulur. 15 dakika

kitap okuyup, sohbet edilebilir. Sonrasında ışık kapatılır ve sözel iletişim bitirilir. Çocuğunuz konuşmaya devam etmek için direttiğinde “Şimdi uyku vakti. Ben yanındayım”

demeniz yeterlidir. Bu konuda zorlanan çocuklar için aşama aşama ve yumuşak bir şekilde geçiş yapılmalıdır. Bir süre sonra yatağından daha uzak bir yerde oturulmalı, sonraki

gecelerde odanın kapısında beklenmeli ve son aşama ise kitap okuyup, iyi geceler dileyip odadan çıkılmalıdır.

 

• Gece uyanıp anne-babanın yanına geldiğinde, tekrardan yatağına götürülmeli, çocuğu yanınıza almamalısınız.

Gerekirse bir süre onun yanında oturarak kendi yatağında uyuması gerektiğini tekrar hatırlatmalısınız.

UNUTMAYALIM; Bir davranışın kazanılmasının, bir alışkanlığın oturtulması zaman alan bir süreçtir ve en önemli etken tutarlı, uygun, doğru ebeveyn tutumlarıdır.