Okul Öncesi Dönemde Gelişim Görevleri

0-6 Ay

• Bu dönemde refleksler hakimdir.

• Yüksek sese tepkide bulunur.

• Omuz ve baş kontrolü görülmeye başlar.

• 4. Aylar içinde desteklendiğinde kısa bir süre oturabilir. Başını dik tutabilir. Kollarına dayanarak doğrulabilir.

• İsteklerini ağlayarak anlatır.

• Sevilmekten hoşlanır.

• Memnuniyetini gülümseyerek gösterir.

• Yakaladığı bir hareketi durmadan tekrarlar.

• Çıngırağı hızla salladığında ses çıkardığını fark eder.

• Nesneleri avuç içi ile yakalar.

• Görme ve işitmenin İşbirliği görülür. Sesin geldiği yöne bakar.

• Nesneleri özellikle ağzına götürerek tanımaya çalışır

• Heceleri tekrarladığı görülür (“ba-ba, da-da” vb.).

• Emekleme hareketi görülür.

7-12 Ay

• Beden kontrolü konusunda pek çok kazanım gerçekleşmiştir.

• Destekle oturabilir.

• Çevresini büyük bir merak ve ilgi ile izler.

• Her şeye dokunmak ister.

• Tanıdığı insanları yabancılardan ayırt eder.

• Kahkaha ile gülebilir. Sevgi gösterir.

• Tanıdıklarına olumlu tepkiler verirken, tanımadıklarına ağlama tepkisi verir.

• Özellikle annenin mutlu ve mutsuz ifadelere uygun tepkiler verir.

• Renkli, hareketli nesnelere ilgi duyar, onları tutmaya, yakalamaya çalışır.

• Objeleri bir elinden diğerine geçirebilir.

• Nesneleri fırlatmaktan hoşlanır.

• Topu karışındaki kişiye atma denemeleri yapar.

• Tek kelimelik cümleler kurar.

• Kaşık kullanabilir.

• Bardağını iki eliyle tutup ağzına götürmeyi başarır.

• Yürümeye başlar.

• 1 yaş çocuğu artık yabancılardan da eskisi kadar kuşkulanmaz. Oynamak isteyen her yetişkine kolayca yaklaşır.

• Çevresinde işittiği seslere son derece duyarlı olan bir yaş çocuğu, zaman zaman bunları taklit etmeye çalışır, bu arada henüz anlamı olmayan bir çok ses de çıkarır. Çıkardığı bazı seslerin ise dilsel olarak olmasa da, çocuk ve onun yakın çevresindekilerin anlayabileceği bir anlamı vardır.

• Çıkarabildiğinden daha çok kelimeyi anlar .

13-24 Ay (2 Yaş)

• İki kelimelik cümleler kurar.

• Konuşabildiğinden daha fazlasını anlar.

• Yürüme ile ilgili koşma, sıçrama, geri geri yürüme, merdiven çıkma gibi diğer hareket becerilerini geliştirmeye ve buna bağlı olan itme, çekme, denge de durma, eşya taşıma gibi becerilerde de ustalık kazanmaya başlar.

• Artık hareket edebildiği için daha önce merakla gözlediği eşyalara erişmeyi, onları ellemeyi de başarır.

• Gördüğü eşyaları ellemek onlarla oynamak ister. Kendisine bu fırsat verilmediği ve ya yapmak istediği bir faaliyet engellendiği zaman hayal kırıklığına uğrar, bunu ağlama, tepinme davranışları ile gösterir.

• Son derece meraklıdır, dış dünyada gördüğü her şeye ilgi duyar.

• Çocuk kendi kendine yemeğini yemeğe, kendi kendine yürümeye heveslidir.

• İlgi çekmekten hoşlanır, çok hareketlidir.

• Dikkat süreleri 2-5 dakika gibi çok kısadır. Ancak bir şey onlara çok ilginç gelirse daha uzun bir süre etkinliğe katılabilirler.

• Henüz kendi kendine belirli bir süre oynama konusunda da başarılı değildir.

• Oyuncak seçimi oyuncakla oynama konusunda herhangi bir karalılığa ulaşamamıştır.

• Tuvalet kontrolünü kazanır.

• Hareket ve görme alanı içindeki diğer çocuklara ilgi duyarsa da henüz onları sürekli oyun oynayabileceği arkadaşlar olarak görmez. Daha çok anne baba ile birlikte olmaktan ve oynamaktan hoşlanır.

• Uyku ihtiyacı giderek azalır, ancak hala gündüz bir kez en az bir iki saat, geceleri ise yaklaşık on iki saat uykuya ihtiyacı vardır.

• Sandalye de rahatlıkla oturabilir.

• Elinden tutulduğunda, merdivenleri inip-çıkabilir. Tek ayaküstüne atlayabilir. Atlamada iki ayağını birden kullanamaz.

• Koşabilir; ancak ani dönüşlerde dengesini kaybeder.

• Kitap sayfalarını üçer-beşer çevirebilir; tek tek de çevirmeyi de becerebildiğini zaman zaman, ortaya koyar.

• Bu dönemde çocuklar sık sık “hayır” kelimesini kullanır ve hatta çok hoşlandığı bir şeyi isteyip istemediği sorulduğunda dahi hayır diyebilirler.

• İki yaşın ortalarında olumsuz tepkiler daha sık görülür. Gelişmenin adeta doğal bir seyri olan bu durum bir anlamda çocuğun dış dünyaya karşı çaresizliğinin dile getirilmesi olarak yorumlanabilir.

25-36 Ay (3 Yaş)

• Hareketli, neşeli ve canlıdır.

• Yürüme konusunda ustalık kazanmıştır, yürümeye ilişkin tüm hareketleri kolaylıkla başarabilir.

• Rahatça koşar, ellerini ve kollarını kullanabilir.

• Dili kullanma yeteneği bir hayli gelişmiştir.

• Konuşmayı düzgün bir şekilde başararak çevresi ile sözlü iletişim kurabilir.

• Bildiği kelimeler ifade edebildiklerinden daha fazladır. Bu nedenle hızlı düşünebilir. Ancak bunu sese dönüştürmekte bazı sıkıntılar yaşayabilir. Bu da zaman zaman konuşma kusuru izlenimi verebilir.

• Kendisi ile konuşulmasından, sorular sormaktan hoşlanır.

• Yetişkinlere cevap verebilir, onaylarını ister.

• Kendi başına yemeğini yiyebilir.

• Bazı şeyleri dökmeden taşıyabilir.

• Benmerkezcidir.

• Yaşıtlarıyla kısa süreli oynamaktan hoşlanır.

• Kendi kendine oynamaktan olduğu kadar, anne babası ile birlikte olmaktan, onlarla oynamaktan, konuşmaktan da zevk alır.

• Kendi başına giyinip soyunabilir.

• Hayal oyunları ve hayal arkadaşları üretir.

• Yetişkin giysilerini denemekten ve davranışlarını taklit etmekten hoşlanır.

• Basit ve çok uzun olmayan hikâyeler dinlemekten, basit melodisi olan şarkıları tekrarlamaktan hoşlanır.

• Büyük resimli kitaplara, boya kalemlerine ilgi duymaya başlar.

• Yetişkinle birlikte kitaplardaki resimlere bakmaktan hoşlanır.

• Resimlerin hikâyelerini severek dinler. Hoşuna gidenlerin tekrarlanmasından hoşlanır.

• Henüz çizme konusundaki becerisi çok sınırlı olmakla birlikte renkli kalemlerle kâğıtlara çizmeye de çalışır.

• Koku ve doku farklılıklarını ayırt edebilir.

• Küpleri üst üste koymada ustalaşmıştır. 9-10 küple kule yapabilir. Küpleri yatay kullanma görülür.

• Büyük ölçüde benmerkezcidir. Ancak aile içinde geçerli olan bazı kuralları da fark etmeye başlamıştır.

• Yavaş, yavaş paylaşmayı, beklemeyi, isteklerinin yerine getirilmesi için sabırlı olmayı öğrenmeye başlar.

• Kendisine yakın yaşlardaki diğer çocuklarla birlikte olabilmek için kendisinden istenen bazı fedakârlıkları da yapabilmeyi başarır.

• Dış dünya ve çevresindekilerle son derece ilgili olan çocuk yetişkinlerin giysilerini giymekten onların davranışlarını taklit etmekten, kutular, tekerlekler, toplar, çekiç, düğme resimli kartlar vb. gerçek nesnelerle oynamaktan bunları gruplara ayırmaktan, eşleştirmekten büyük zevk alır.

 37-48 Ay (4 Yaş)

• Kendi kendine hareket edebilen, soru sorabilen, seçim yapabilen, kendisi hakkında bilgiler verebilen bir bireydir.

• Büyük ve küçük kas becerileri artmıştır. Rahatça zıplar, koşar, yürür, her fırsatta hareket etme ihtiyacını belirtir.

• Top yakalamada becerisi artmıştır.

• Üç yaşın sonlarına doğru hareket becerisi üç tekerlekli bir bisiklete binebilecek ve topu atıp tutabilecek düzeye ulaşmıştır.

• Ne? Neden? Niçin? Sorularını sıklıkla kullanır. Kendisine yapılan açıklamaları ilgiyle dinler.

• Yetişkin davranışlarını örnek alır.

• Övülmekten hoşlanır.

• Daha uzun süreli oyun oynar.

• Gerçekle hayal olanı karıştırır.

• Argo kelimeleri kullanmayı dener.

• El ve parmaklarını kullanmada bir hayli ustalık kazanmıştır. Kalem, fırça ve makası başarılı bir şekilde tutup kullanabilir. Büyük boydaki kâğıtlara kalın kalem ve fırça ile resim yapmaktan hoşlanır. 

• İnsan resmini bir baş ve ona bağlı olarak çıkan iki çizgi ile belirterek çizer. Beden bu çizimde yer almaz.

• Diğer çocuklarla birlikte olmaktan daha önceki yaşlara oranla daha fazla zevk almaya başlar. Oyunları 3 yaşta olduğundan daha uzun sürelidir.

• Dil aracılığı ile duygu ve düşüncelerini anlatmakta oldukça başarılıdır. Zaman zaman kendini ifade etmekte güçlük çekse de genellikle kendisini iyi ifade edebilir.

• Yetişkinin isteklerini mantıklı olarak açıklamasını ister kendi davranışını ve başkalarının davranışını belirli standartlara göre eleştirebilir. Hatta bu arada yetişkini de eleştirmekten çekinmez.

• Hala gerçekle hayali birbirine karıştırma konusunda sorunları vardır.

• Yaptıkları konusunda çok kere hayal ürünü olan hikâyeler anlatmaktan hoşlanır.

• Masal dinlemeyi sever dikkat süresi 10-15 dk. arasında değişir.

• 49-60 Ay (5 Yaş)

• Çocuğun çevresine ilişkin yeni keşiflerde bulunduğu, çevresini giderek genişlettiği, yetişkin desteğine daha az ihtiyaç duyarak bazı sorumluluklar almaya hazırlandığı bir yaştır.

• Hızla sosyalleşmektedir (Toplum kurallarını öğrenmek için gayret gösterir).

• Genellikle canlı ve neşelidir.

• Davranışları genellikle kendine güvenli ve dostçadır.

• Bu yaşta gelişme ilk dört yıla kıyasla oldukça yavaşlamıştır.

• Yetişkinleri memnun etmekten hoşlanır.

• Yaptığı için görülüp beğenilmesini ister.

• Koşma, sekme ve atlama da vücut hareketleri tam bir denge içindedir.

• İnsan resmini, baş, bacaklar ve ayaklar olarak çizer. Bedenin bu çizimde yer alması, altıncı yaşa doğru gerçekleşebilir.

• Yetişkinin tüm davranışlarını izler ve onların gerçek hayatta yaptıklarını oyunlarında tekrarlamaktan hoşlanır.

• Sürekli konuşur ve sorular sorar.

• Herhangi bir becerinin kazanılmasında büyük sebat gösterir.

• Duygularını kontrol etmeyi büyük ölçüde başarır.

• Ev içindeki ve dışındaki işlere ilgi duyar.

• Giyinmek, yemek yemek, saç taramak, yıkanmak konusunda artık iyice ustalaşmıştır.

• Uygun fırsatlar verilmişse ayakkabısını giyebilir, basit tokalar takabilir, biraz zorlukla da olsa düğmelerini ilikleyebilir.

• Grup oyunlarından hoşlanır. Grubun dışında kalmak istemez. Arkadaşları ile birlikte olabilmek için bazı fedakârlıklarda bulunması gerektiğini fark eder.

• Resim ve müzikle ilgilenmekten zevk alır.

• Hem yaşıtları hem de yetişkinlerle iyi geçinmeye çalışır.

• İp atlama, bisiklete binme, koşmaca gibi oyunlar oynamaktan zevk alır.

• Hikâyeler dinlemekten ve anlatmaktan hoşlanır.

• Eğer ev ortamı ona imkân sağlayabiliyorsa, artık kitaplara da ilgi duymaya başlar.

• Sayılar giderek daha fazla ilgisini çeker. Bilebildiği sayılarla gördüğü her şeyi sayar.

• Evde ve okuldaki kuralları daha iyi anlar ve uygular. Zaman zaman tedirginlik ve küskünlük gösterirse de, bu tür davranışlar daha çok çocuk yorgun, uykusuz veya hasta olduğunda ortaya çıkar .

61-72 Ay (6 Yaş)

• Çocukluk dönemi gelişiminde özelliği olan kritik dönemlerden biridir. Beş yaşında genellikle rahat, uyumlu ve sakin görünen çocuğun bu yaşın ortalarına doğru değişmeye başladığı, daha hareketli ve uyumsuz bir görünüm almaya başladığı dikkati çeker.

• Süt dişlerini değiştirir.

• Hareketleri koordinelidir.

• Bedenini daha iyi koordine eder.

• Koşmak, kaymak, müzik eşliğinde dans etmek, şarkı söylemekten hoşlanır.

• Kendi kendine giyinip soyunabildiği gibi, kendi kendine tuvaletini yapmayı, hatta kendini temizlemeyi de başarır.

• Oldukça meraklıdır. Öğrenme isteği güçlüdür.

• Yetişkin arkadaşlığından hoşlanır.

• Arkadaş grubu içinde olmaktan hoşlanır.

• Görev almaktan memnun olur.

• Oyun oynadığı gruplar genişlemiştir. Yalnız başına oynamaktan hoşlanır.

• Oyunda kurallar çocuklar tarafından konulur.

• Grup oyunlarında cinsiyet ayrımı gözetir.

• Düşünce açısından realisttir, sık sık doğru mu sorusunu sorar.

• Çocuk kendisine bildirilen kurallar ve ya konulan yasaklar karşısında da sık sık neden sorusunu sorar. 

• Kalem ve fırça kullanmakta ustalaşmıştır.

• Resimlerinde çizdiklerinin neler olduğu daha kolaylıkla anlaşılabilir. Çizgileri daha gerçekçidir. İnsan resmini, baş, gövde, kollar ve bacaklarını belirterek tam çizebilir.

• Oldukça değişken bir özelliğe sahiptir. Bu nedenle zaman zaman ev ve okuldaki davranışları arasında farklılıklar görülebilir.

• Geçmiş, şimdi ve gelecek zaman kavramları, kaba bir biçimde şekillenmeye başlamıştır.

• Zaman zaman duygusal patlamalar gösterebilir.

• Artık yetişkine daha az bağımlıdır, arkadaşlarının beraberliğini daha çok arar.

• Sosyal yönden hala ailesine bağımlılığını sürdürmekle birlikte öğretmenin ve arkadaşlarının önemi de artmayı sürdürür.