Ortodontide kullanılan apareyler

Ortodontik tedavide kullanılan apareyler; ağız dışı ve ağız içi apareyler olmak üzere iki gruba ayrılabilir

AĞIZ DIŞI APAREYLER

1)Headgear (enselik): Üst çene gelişiminin aşırı olduğu olgularda, hem üst çene gelişimini frenlemek hem de üst dişleri geriye hareket ettirmek amacıyla kullanılır. İskeletsel etki elde etmek için büyüme gelişim döneminde kullanılmalıdır. 
 

 
2)Reverse headgear, Face mask(yüz maskesi): Üst çene gelişiminin yetersiz olduğu olgularda üst çeneyi ve üst dişleri öne almak amacıyla kullanılır. İskeletsel etki elde etmek için en uygun dönem 9-11 yaşları civarıdır. Üst çene genişletilmesiyle birlikte uygulandığında daha etkili olduğu düşünülmektedir.
 

3)Chin cup (çenelik): Alt çene gelişiminin aşırı olduğu durumlarda büyümeyi yavaşlatmak ve geriye doğru yönlendirmek amacıyla kullanılır. Alt çenenin büyük olduğu fark edildiği andan itibaren kullanılmaya başlanmalıdır. Ancak aşırı olgularda çok etkili değildir.
 

 

AĞIZ İÇİ APAREYLER

Bu apareyler, hareketli apareyler, fonksiyonel apareyler, hızlı genişletme apareyi ve retansiyon apareyleri olarak sınıflandırılabilir.

1)Hareketli apareyler: Genellikle karma dişlenme döneminde basit diş hareketleri elde etmek amacıyla kullanılırlar. Yavaş genişletme apareyi, cross apareyi, distalizasyon apareyi bunlara örnek olarak verilebilir.
 

2)Fonksiyonel apareyler: Büyüme gelişim döneminde çenelerin büyümesini yönlendirmek amacıyla kullanılırlar. Hareketli ve sabit olanları mevcuttur. 

2.1)Hareketli fonksiyonel apareyler: Hasta tarafından takıp çıkarılabilmeleri dezavantajdır. Ancak bu apareyler ile sabit olanlara nazaran daha çok iskeletsel etki elde edilir.
Monoblok: Alt çenenin geride olduğu veya çene kayıklığı bulunan olgularda kullanılan ve tek parça halinde olup her iki çeneyi kavrayan bir pareydir.
 

Twin Blok: Alt çenenin geride olduğu vakalarda, alt çenenin öne alınması amacıyla kullanılan ve iki parçadan oluşan bir apareydir.
 

2.2)Sabit fonksiyonel apareyler: Sabit olmaları avantaj olmakla birlikte iskeletsel etki elde etmek daha zordur.

Forsus fatigu: Aktif elemanı yay olan sabit fonksiyonel apareydir. Alt ve üst arkta bulunan teller vasıtasıyla uygulanır.
 

Herbst: Piston sisteminden oluşan rijit bir apareydir. Dişlerin kronlanmasıyla uygulanır.
 

Jasper Jumper: Esnek yaydan oluşan bir sabit fonksiyonel apareydir.
 

Hızlı genişletme apareyi: Üst çenenin dar olduğu olgularda üst çeneyi iskeletsel anlamda genişletmek amacıyla kullanılır. 9-15 yaşları arası apareyin en etkili olduğu dönemdir. Daha ileriki yaşlarda da kullanılabilmekle birlikte yaş ilerledikçe iskeletsel etkiden ziyade dişsel etki elde edilmektedir.
 

Retansiyon apareyleri: Ortodontik tedavinin ardından dişlerin eski poziyonlarına dönmesini engellemek amacıyla kullanılırlar.
Lingual Retainer (LR): Dişlerin arkasına yapıştırılan sabit tellerdir. Temizlenebilirliği zordur ancak hasta kullanımına bağlı olmaması avantajdır. En az 5 yıl ağızda kalması gerekmektedir, ömür boyu kalması da uygundur.
 

Hawley: Akrilden yapılan hareketli plaktır. Sabit olmaması temizlenebilirliğini kolaylaştırır ancak hasta kooperasyonu gerektirir. Genellikle tedaviden sonra 2 yıl kullanımı uygundur. İlk 8 ay; tüm gün (24 saat), sonraki 8 ay; geceleri (12 saat), son 8 ayda da; 2 gecede 1 (12 saat) kullanımı uygundur.
 

Essix Plak: Essix maddesinden yapılan şeffaf plaktır. Yapımı kolay, estetik, hasta kooperasyonuna bağlı apareylerdir. Şeffaf olmasından ötürü hastalar tarafından tercih edilmektedir.
 

Positioner: Özellikle fonksiyonel tedavilerin pekiştirmesinde kullanılan bir apareydir. Tek parça halinde olup her iki çeneyi kavrayan şeffaf plaktır.