Otizmde Tedavi Yöntemleri

Otizm; iletişim kurmayı reddetme, sosyal ilişkiler, iletişim ve yaratıcı etkinliklerde yetersizliğin olduğu yaşam boyu devam eden gelişimsel bir bozukluktur. Otizmin tedavisi öncelikle ailede başlamaktadır. Tedavi sürecinde ailenin durumu kabullenmesi büyük önem taşır. Çünkü bazı aileler çocuklarına otizm teşhisi koyan uzmanları suçlamakta ve tedavi sürecinden kaçmaktadırlar.

Her bir otistik çocuğun kendine ait bireysel farklılıkları vardır ve bu nedenle öncelikli olarak çocuğun uzman kişilerce yetenekleri ve gereksinimleri doğrultusunda bireysel özel eğitim programları hazırlanarak uzman kişiler tarafından uygulanması gerekir. Çocuğun almış olduğu özel eğitim programlarında; göz teması kurma, yerinde oturabilme ve komut alabilme gibi davranışları gelişebilmektedir. Çocuğun alacağı özel eğitimin amacı, gelişimsel olarak mümkün olabildiğince akranları seviyesine ulaşmasını sağlayabilmektir.

Otizmin tedavisinde birçok yöntem kullanılmaktadır. Aşırı hareketliliği olup, sinirlendiği zaman kendisine ve karşısındakine zarar veren, komut alamayan çocuklara ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Uygulanacak olan ilaç tedavisi  otizme eşlik eden semptomların (hiperaktivite, kendine zarar verme, epilepsi, dikkat problemleri vb.) azaltılmasına yönelik olmaktadır. Kullanılan ilaçlar yalnızca çocuğun düzenli takibini sağlayan nörolog, psikiyatr veya konu ile ilgili doktor tarafından önerilmiş olmalı ve kullanım süresi boyunca da doktor kontrolünde olmalıdır.

Davranışçı yöntem (uygulamalı davranış analizi), PECS (görsel iletişim sistemi), müzik terapisi, sanat terapisi, aromaterapi, refleksoloji, yunuslarla terapi, duyu bütünleme terapisi, atlı terapi (hippoterapi) otizmde kullanılan diğer yöntemler arasındadır.

Uygulamalı davranış analizinde her bir davranış öğretilirken o davranış, onu oluşturan alt davranışlara bölünerek basit hale getirilmekte, sözel açıklama ve yönergelerle hedeflenen davranış çocuğa kazandırılmaktadır. Bireysel eğitim ile sosyal davranış, öz bakım becerileri, dikkat ve dil kullanımı gibi becerilerin arttırılması, kendisine zarar verici davranışları  azaltılmaya çalışılmaktadır.

PECS görsel iletişim sisteminde iletişimi çocuk başlatır ve lider olur. Bu yöntem çocuğa istediği bir nesneyi elde etmesi için, o nesneyi resmiyle değiş tokuş etmeyi öğretir. Örneğin, çocuk içecek bir şey istediği zaman onun resmini bir büyüğüne verip o kişiden içeceğini almasını öğrenir. Yapılan çalışmalar sonucunda bu yöntem ile çocukların konuşmayı da öğrenebildikleri, kendilerine göre kolay bir iletişim yöntemi kullandıkları için çocukların daha sakin ve mutlu bir şekilde oldukları görülmüştür.

Müzik terapisi, müzik eşliğinde terapistler tarafından uygulanan bir yöntemdir. Müziğin hafızaya olumlu katkıları, vücut hareketlerini motive edebilmesi, sözel ve bedensel iletişimi ortaya çıkarması bu yöntemin faydaları arasındadır.

    Sanat terapisi, aktif şekilde bir nesne ile uğraşılması, risk almak ve kişinin kendini ifade edebilmesi için uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntem ile cesaretlenip, teşvik edilerek iletişim yolu açılır.

    Aromaterapi yöntemi, değişik bitkilerden elde edilen bitki özlerini içeren yağların çeşitli formlarda koklanıp vücuda uygulanması ile yapılan bir yöntemdir. Bu yağlar özelliklerine göre uyarıcı, dinlendirici ve sakinleştirici bir etki yaratabilirler.

    Refleksoloji, parmaklar ve elleri kullanarak ayak tabanındaki çeşitli noktalara basınç uygulanarak yapılan bir yöntemdir. Bu yöntem, enerji akımını tüm vücuda yayarak gerginlikleri giderir ve vücudun kendini iyileştirmesini  hızlandırır.

    Yunusla terapi, yunuslarla insanlar arasındaki fiziksel kontağın kullanılmasıyla uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemde, çevresindeki dünya ile iletişim kuramayan çocukların yunuslarla kolay bir şekilde iletişim kurdukları görülmüştür.

    Duyu bütünleme terapisi, otizmli çocuklarda duyu organlarının sağlamış olduğu bilgileri algılayış, işleyiş ve anlamlandırma yeteneğinde bazı problemler olduğunu varsayar ve bu sorunları gidermeye çalışıp, duyusal bütünleştirme yeteneğini geliştirerek zihinsel işlevleri arttırıp, davranış sorunlarını azaltmayı hedef alır.

    Atlı terapi, insanlar ve hayvanlar arasındaki pozitif ilişkinin tedavi edici olarak kullanılmasıyla yapılan bir yöntemdir. Otistik özelliklere sahip olan çocuklarla yapılan ata binme programlarını yürüten merkezlerin pek çok ülkede yararlı çalışmalar yaptıkları görülmektedir. Çocuklarda konuşma ve dil gelişimi, ince ve kaba motor gelişimi, kısa ve uzun dönem hafıza gelişimi bu yöntemin faydaları arasındadır.

          Yapılan çalışmalar sonucunda uygulamalı davranış  analizi otizmde kullanılan diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında, başarısını deneysel araştırmalar ile bilimsel olarak gösterebilen etkili bir yöntem olduğu görülmektedir. Yürütülen deney çalışmaları neticesine göre iki yıl süre boyunca uygulamalı davranış analizine dayalı eğitim alan çocuklarda önemli derecede zeka ve sosyal gelişim kazanımları görülmüştür.