Otizmli Çocuklarda Mevsim Geçişlerinin Etkisi

İlk olarak otizm spektrum bozukluğunun ne olduğundan bahsetmek istiyorum. Otizm; genellikle çocuğun yaşamının ilk yıllarında ortaya çıkan, çocuğun çevresi ile sözlü veya sözsüz iletişim ve ilişki kuramamasından kaynaklanan bir gelişimsel bozukluk diyebiliriz.

Otizmli çocukların genelinde görülen belli başlı davranışlar vardır. Bunlar; tekrarlayıcı hareketler ekolali(söylenen kelimeleri tekrarlamak), ekopraksi(davranış tekrarı),göz temasında bulunmamak, oyun kuramamak, hayali oyun arkadaşlarının olmaması gibi durumlar bu belirtilerin sadece bir kısmıdır.

Otizmli spektrum bozukluğu olan çocukların ailelerine genellikle uzmanların önerdiği çocukların hayatlarının belli bir düzende olması gerektiği söylenmektedir. Örneğin; çocukların uyanma, yemek yeme, oyun oynama saati gibi günlük aktivitelerinin sabit ve bir düzende olması gerekmektedir. Aynı zamanda ev içindeki eşyaların yerlerinin değişmemesi ve mümkün olduğunca eve yeni eşyalar alınmaması gerekmektedir. Çünkü otizmli çocuklar evdeki düzene alıştıktan sonra eve yeni bir eşya almak veya günlük rutinde keskin değişiklikler yapmak çocukta bir agresyona yol açacaktır.

Evdeki düzeni ve çocuğun yaşamını düzenleme konusunda ebeveynler dikkatli olurlarsa çocuklar öfke krizleri olmadan yaşamaya devam ederler. Fakat söz konusu kendi ellerinde olmayan bir doğa olayı olduğunda otizmli çocuklarda durum daha farklılığa yol açabilmektedir.

 Mevsim geçişleri otizmli çocuklarda takıntılı hareketlerin artmasına, uyku problemi, öfke, saldırganlık, ağlama krizleri gibi birçok davranışı beraberinde getirir. Otizmli çocukların bazılarında ıslaklık vb. gibi hassasiyet olabilmektedir. Bu yüzden çocuklarımızı mevsim geçişlerinin yaklaştığı dönemlerde bu duruma alıştırmamız gerekmektedir. Mevsim geçişleri dönemine yaklaştıkça o mevsim ile ilgili çocuğunuzu hazırlayıcı öyküler, videolar ve fotoğraflar ile çocuk mevsim geçiş dönemine hazırlanmalıdır.

Çocuğu hazırladıktan sonra bu verileri unutmaması için işitsel ve görsel anımsatıcılar kullanılabilir. Bunun yanı sıra mevsim geçişi yaklaştıkça çocuğa bu zamanın kaç gün kaldığı ile ilgili geri sayım yapabileceği bir etkinlik planı oluşturulabilmektedir. 

Bu konu ile ilgili uzmanların bir önerisi de Otizmli çocukların Duyu Bütünleme seansları almalarıdır. Otizmli çocuklarda ses, ışık vb. durumlara karşı duyusal hassasiyet söz konusudur. Bu yüzden mevsim geçişi döneminde Duyu bütünleme seanslarının düzenli olarak alınması çocuklarda hazır bulunuşluk seviyesinin arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca yapılan bir araştırmada otizmli bir grup çocuğun Duyu Bütünleme seansı almadan önce yapılan AGTE( Ankara Gelişim Envanteri) puanları ile 6 ay düzenli Duyu bütünleme seanslarını aldıktan sonra yapılan AGTE puanlarında bir artış saptanmıştır. 

Mevsim geçişleri her otizmli çocukta bir değişiklik olacağı anlamına gelmemelidir. Her çocuk aynı belirtileri göstermeyebilir.  Bilimsel olarak bunun ile ilgili birçok neden uzmanlar tarafından söylense de nedeni tam olarak bilinmemektedir.

 Bu süreçlerde ailelerin çocuklarını iyi gözlemleyip, bu süreçte neler yapılabileceği konusunda bir uzmandan destek almaları, hem çocuğun hem de ailenin bu süreci en doğru ve güzel şekilde geçirmelerini sağlar. 

Unutulmamalıdır ki  Otizm bir eksiklik değil farklılıktır…