Oyun ve Çocuk

“Mesleği oyun olan kişiye çocuk denir” tanımından hareketle oyun oynamak çocuğun duygusal ve zihinsel gelişimleri için büyük önem taşımaktadır.

Çocuk, oyun sürecinde ruhsal durumunu gözler önüne seriverir. Oyun çocuğun gerçek dünyası ile hayal dünyası arasındaki bir geçiş alanıdır. (Winnicott) Gerçek yaşamda sergileyemediklerini ya da yaşadıklarını, oyun sürecinde tamamlamaya, değiştirmeye ya da anlamlandırmaya çalışır.

Genellikle aileler çocuklarının oyun oynarken eğlenceli vakit geçirmeleri gerektiğini düşünür. Ancak oyun; çocuğun birçok beceriyi öğrenmesine, psikolojik, sosyal ve fiziksel, iç dünyasını tekrar yapılandırmasına, yaşamsal beceriler kazanmasına ve tecrübe edinmesine yardımcı olur. Oyun, kendiliğinden çocuğun o an ihtiyacı olan olgulardan dolayı ortaya çıkan ve hedefi olmayan, mutluluk getiren serbest bir etkinliktir. 

Çocuklar oyun yolu ile bir sürü beceri kazanır. Bunlardan başlıcaları; içinde yaşadığı dünyayı, çevresindeki insanları tanımak ve anlamak, düşünmek ve deneyim kazanmak, taklit yeteneğini ve hayal gücünü geliştirmek, gerçek yaşama alışmada beceri kazanmak, özgüven kazanmak, kişiliğini geliştirmek, kendini tanımak, paylaşmayı öğrenmek, empati duygusunu geliştirmek, duygularını doğru bir şekilde anlamlandırmak ve onlarla baş etmeyi öğrenmek, duygularını ifade etmek ve dili doğru bir şekilde kullanmayı öğrenmektir.

Çocukların yaş gruplarına göre oyun tercihleri

0-1 Yaş:

0-1 yaş arası bebeklerde oyun faaliyeti, temel olarak, çevresindeki insanlara bakmak ve yakınındaki objeleri yakalamaktır, oyuncak ve objeleri çekerek ve çarparak onları keşfetmeye çalışmaktır. 

2-3 Yaş:

2 yaştan itibaren çocuklar kültür ve günlük yaşamlarını canlandırabilecekleri dramatik oyunlara yönelirler. Bunlar evcilik, meslek gruplarını taklit gibi, kişileştirme ve objeleri kullanmaya yönelik oyunlardır. 

2-4 yaş arası aynı zamanda Paralel oyun dönemidir. Bu dönemde çocuklar aynı ortamda, aynı oyuncakları kullanırlar fakat birbirlerinden bağımsız olarak oynarlar. Paralel oyunda çocukların sosyal etkileşimleri az olmasına rağmen birbirlerinden oyuncak istemek için etkileşime girme bu yaş döngüsünde ortaya çıkar.

4-6 Yaş:

Çocuklar bu dönemde, cinsiyet rollerinin farkına varmaya başlarlar. Bu sebeple bu yaş döngüsünde oyun, kız çocuklarında daha çok bebeklerle oynama ve evcilik, erkek çocuklarının oyunları ise grup oyunları ve daha erkeksi oyuncaklara yönelmiştir. Böylece, kimlik oturtmayı oyunlarda deneyimlemeler başlamıştır.

Oyun oynarken nelere dikkat etmeliyiz?

Bahsettiğimiz gibi, oyun oynamak çocuklar için eğlenceli vakit geçirmekten çok daha fazla olguya sahip bir süreçtir. Bu sebeple, çocuklarınız oynarken onları gözlemlemeniz önemlidir. Zaman zaman çocuklarınızla birlikte onların istediği şekilde oyun oynamanız da çocuklarınızla aynı dili konuşabilmeniz ve çocuklarınıza “ben seni anlıyorum” mesajını hissettirebilmeniz açısından önemlidir. Zaman dilimleri belirleyip çocuğunuzun koyduğu kurallarla onun istediği oyunu oynamak önemlidir. Ama nasıl? 

Onun istediği yerde onun istediği rollerde… Unutmayın! Burada oyunun sahibi çocuk, bir şeyleri tahmin etmenize ya da leb demeden leblebiyi anlamanıza hiç gerek yok. Çocuk size öğretebildiğini ve oyunun bir parçası olarak sizleri yönetebildiğini hissetmeli. Örneğin, size soru yöneltiyorsa; hemen cevaplamayın ve genelde ilk cevaplarınız yanlış olabilir… böylece çocuk sizin yanlışlarınızı da düzelttiğini hissedecektir ve özgüvenini desteklerken motivasyonunu arttıracaktır. 

Peki, ebeveynler hiç oyun başlatmamalı mı ya da kurmamalı mı? 

Tabii ki hayır. Sizler de oyunlar kurarak ve bir çerçeve belirleyerek çocuklarınıza sınırları öğretirken aynı zamanda eğlenceli vakit geçirebilirsiniz. 

Oyun Önerileri

- Hikaye Anlatma

- Gazete Oluşturma

- Sinema Günü

- Bilim Dergileri Üzerine Konuşmak ve Deney Etkinliği

- Evdeki Malzemelerden Oyuncak Yapma

- Mutfak Etkinlikleri

- Faaliyet Oyuncakları

- Müzik Oyuncakları

- Yapbozlar

- Şekillendirilebilen Oyuncaklar (Hamur, Kil, Kinetik Kum, Çamur, gibi)

- İnşa Oyuncakları

- Evcilik Oyunları