Peritoneal Karsinomatoz – Karın Zarı Kanseri – Karın Zarına Metastaz

Kanser hücrelerinin karın zarı ve karın boşluğundaki organ ve yapılara yayılmasına peritoneal karsinomatoz denir. Kanser karın boşluğu içerisinde sınırlı bir alana yayılabileceği gibi daha yaygın bir hale gelerek tüm karnı da tutabilir. Peritoneal karsinomatoz maalesef ilerlemiş kanser hastalığının bir göstergesidir ve tedavi edilemediğinde hastanın yaşam süresi belirgin olarak azalır.

Kanser hücrelerinin büyümesi karın içindeki diğer organlarda da fonksiyon bozukluklarına neden olabilir. Özellikle bağırsaklarda daralma ve tıkanma sonucu bulantı, kusma, yemek yiyememe ve kilo kaybı, karında şişme şeklinde yakınmalara neden olur.

Peritoneal karsinomatoz nasıl tedavi edilir?

Hastaların büyük bir kısmı sıklıkla ileri evre ve yaygın hastalıkla başvurmaktadırlar ve bu aşmadan sonra tedavi seçenekleri kemoterapi ile sınırlı kalmaktadır.

İlk önce geniş kapsamlı ve özellikli bir ameliyat ile karın içindeki görülen kanserli bölgeler kanserden temizlenir. Gerekirse kanserle tutulan organlar da alınır. Bu ameliyatta sıklıkla karın zarı, ince bağırsakların bir kısmı, kalın bağırsaklar, dalak, kadınlarda rahim ve yumurtalıklar alınabilmektedir. Ardından karın içindeki gözle görülmeyen kanser hücreleri hedef alınır ve onları da yok etmek için sıcak kemoterapi (HİPEK) uygulanır.

Her hasta ameliyat (sitoredüktif cerrahi) ve sıcak kemoterapi (HİPEK) ile tedavi edilebilir mi?

Hasta ve hastalık hakkındaki bilgiler detaylı bir şekilde bu alanda deneyimli Genel Cerrahi, Onkoloji, Radyoloji, Nükleer Tıp, Patoloji ve Kadın Doğum uzmanlarının yer aldığı konseyde değerlendirildikten sonra tedavi şekline karar verilir. 

 

Karın zarına yayılan hangi kanserlerde uygulanır?

Kalın bağırsa (kolon ve rektum)

Kör bağırsak (apendiks)

Yumurtalık (over)

Rahim (endometrium)

Pseudomiksoma peritonei

Mezotelyoma

Primer peritoneal karsinomatoz

Meme, mide, pankreas ve diğer bazı kanserlerin karın zarına yayılmasında da çok sık olmamamkla birlikte uygulanabilmektedir.

 

Sıcak kemoterapi - HİPEK nedir?

Cerrahi ile bütünleşmiş bir tedavidir. Ameliyat ile karın içi yayılmış olan kanser temizlendikten sonra gözle görülmeyen kanser hücrelerini yok etmek için sıcak kemoterapi (HİPEK) uygulanır. 

Özel bir cihaz aracılığı ile hastanın karın boşluğu içerisine yaklaşık 42 dereceye ısıtılmış serum içinde hasta için özel olarak belirlenmiş ilaç yine o hasta için hesaplanmış uygun dozda karın içerisine verilir.

 

Daha az tıbbi terim kullanarak bir benzetme yapmak gerekirse:

Karın içi yayılmış kanseri kirli bir yemek tabağı olarak düşünelim. Tabaktaki yemek artıklarının sıyrılması ve çeşme suyu ile iyice yıkanıp temizlenmesini ameliyat ile karın içi kanserin temizlenmesine benzetebiliriz. Ardından bu tabağın bulaşık makinesine konarak sıcak su ve bulaşık deterjanı ile yıkanıp gözle görünmeyen mikroplardan arındırılmasını da sıcak kemoterapi – HİPEK uygulaması ile gözle görülmeyen kanser hücrelerinin öldürülmesine benzetebiliriz.

 

Neden kemoterapi sıcak bir şekilde uygulanıyor?

Isı hem kemoterapi ilacının kanser hücresi içerisine girmesini arttırmakta hem de kendisinin kanser hücrelerini öldürme etkisi bulunmaktadır. Bu nedenle medikal hipertermi olarak tanımlanan yaklaşık 42 derece ısı ile sıcak kemoterapi – HİPEK uygulanmaktadır.

 

Ne kadar süre ile uygulanıyor?

Ameliyathanede hasta anestezi altında uyurken 30-90 dakika sürede uygulanmaktadır.

 

Ameliyat olmasam sadece sıcak kemoterapi uygulansa olur mu?

Sıcak kemoterapi – HİPEK ile verilen kemoterapi ilaçları boyutları en fazla 2-3 mm olan kanserlerin içine girebilmektedir. Bu nedenle daha büyük kanserli bölgeler ameliyat ile çıkarılmadan sadece sıcak kemoterapi – HİPEK uygulanması yeterli olmayacaktır. 

Ancak ameliyat ile tedavi şansı olmayan bazı hastalarda karın içinde yaygın sıvı – assit olması durumunda bu sıvıyı azaltmak için sıcak kemoterapi - HİPEK açık ya da laparoskopik ameliyat ile uygulanabilmektedir.

 

Damardan verilen kemoterapilerden farkı nedir?

Damardan verilen kemoterapi organlara damar ağı aracılığı ile ulaşabilmekte ve etkili olmaktadır. Ancak karın zarı ve karın boşluğundaki kanserli alanların çoğunun kendi damar yapıları olmadığı için damar ağı ile dağılan kemoterapi bunlara yeteri kadar ulaşamamaktadır. Daha fazla ulaşması için doz artışı yapıldığında ise bu sefer de başlıca karaciğer, böbrekler, kemik iliği olmak üzere birçok organ ve yapıda yan etkilere neden olmaktadır. Oysa sıcak kemoterapi –HİPEK uygulaması ile kemoterapi ısıtılarak direk karın boşluğuna ve kanserli hücrelerin üzerine verildiği için etkisi kemoterapinin damardan verilmesine göre çok daha yüksek olmaktadır. Karın boşluğundan kemoterapinin emilerek organlara geçişi de az olduğu için yan etki aynı dozda damar yolu ile verilen kemoterapiye göre daha az olmaktadır. Bu nedenlerle de karın içi sıcak kemoterapi –HİPEK uygulanırken verilebilen kemoterapi dozu damar yolu ile verilene göre daha yüksek olarak planlanmaktadır.

 

Hastalığım ameliyat (sitoredüktif cerrahi) ve sıcak kemoterapi – HİPEK için uygun değil ancak karın içi hastalığımın ilerlemesini geciktirmek için damardan kemoterapi dışında bir seçenek var mı?

Seçilmiş hastalarda karın içerisindeki kanserin ilerlemesini geciktirmek, barsak tıkanması ve karında şişme –assit gibi şikayetlerin gelişmesini ötelemek, hastanın yaşam süresini uzatmak için PIPAC (Pressurized IntraPeritoneal Aerosol Chemotherapy) - basınçlı aerosol kemoterapi uygulanabilir. Bu yöntem ameliyathanede hasta anestezi altında iken uygulanmaktadır. Hastanın karnına laparoskopi yöntemi ile 5-10 mm boyutlarında iki delik açarak ulaşılır ve özel bir cihaz yardımı ile kemoterapi basınç altında aerosol şekline getirilerek uygulanır.

Hastalarımızın daha kolay anlamasını sağlamak için bu yöntemi de bir benzetme ile açıklamak istedik: bahçelerdeki böcek ve sineklerin öldürülmek için kimyasal ilacın basınç ile püskürtülerek çok geniş alanlara uygulanması. Bura kemoterapi ilacının basınç ve aerosol şekilde uygulanması kanserli dokuların içerisine girmesini arttırmaktadır.

 

Sıcak kemoterapi – HİPEK sadece tedavi edici bir yöntem mi? Koruyucu/önleyici olarak da uygulanabilir mi?

Kalın bağırsak ve mide kanserli hastalarda ilk ameliyat sırasında karın içerisine yayılmış hastalık – peritoneal karsinomatoz saptanmasa da bazı hastalarda diğerlerine göre ileriki yıllarda hastalığın karın içi tekrarlamasının ve peritoneal karsinomatoz gelişme riskinin daha yüksek olabileceği öngörülmektedir. 

Aşağıdaki özellikleri olan hastalarda peritoneal karsinomatoz gelişme riski yüksek olacaktır:

• Kanser nedeni ile bağırsağın tıkanması ya da barsak delinmesi olması

• Ameliyat sırasında karın boşluğunda assit adı verilen sıvı saptanması

• Patoloji raporunda kanserin pT4 olması ve lenf bezlerini tutuğunun gösterilmesi

Peritoneal karsinomatoz açısından yüksek riskli olan bu hastalarda kanser ameliyatı yapılırken ya da ameliyattan belirli bir süre sonra peritoneal karsinomatoz henüz gelişmeden önlem amaçlı sıcak kemoterapi – HİPEK uygulanabilir.