Polikistik Over Sendromu

POLİKİSTİK OVER SENDROMU NEDİR?

Bu sendromda altta yatan birkaç farklı faktörün neden olduğu veya yönlendirdiği bir dizi semptom vardır. Bu semptomlar;

Akne

Yağlı cilt ve saç

Yüzde ve vücutta aşırı kıllanma

Kafada saç incelmesi veya dökülmesi

Kilo alımı veya kilo vermede zorluk

Koyulaşmış cilt yamaları

Düzensiz adet görme veya adet görmeme

Hamile kalma zorluğu 

POLİKİSTİK OVER SENDROMU’NU TEŞHİS ETMEK 

1) Kan testinde ölçülebilen yüksek androjen seviyeleri (erkeklik hormonları) 

2) Androjen seviyesinin yüksekliğiyle birlikte belirgin yüz kılı ve çenede sivilce. Ayrıca androjen  fazlalığının diğer nedenleri de dışlanmış olmalıdır. 

Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise şudur; 

Ultrason polikistik over sendromunu (PKOS) teşhis etmek için yeterli değildir. 

GERÇEKTEN POLİKİSTİK OVER SENDROMU MU? 

Polikistik yumurtalıklar, düzensiz adet dönemleri veya hiç adet görememe olduğu halde bile androjen  fazlalığı yoksa PKOS tanısı konulmamalıdır. PKOS sıklıkla Hipotalamik Amenore adı verilen başka bir  şey için yanlış teşhis edilebilir. Hipotalamik amenorede, yetersiz beslenme ve/veya aşırı egzersiz  nedeniyle adet durabilir ve PKOS'a benzer şekilde hafif akne, aşırı kıllanma ve ultrasonda polikistik  over görünümü ile kendini gösterebilir. İki durumun tedavisi çok farklı olduğu için bu yanlış teşhis  sorunludur. 

PKOS ile hipotalamik amenore arasındaki temel fark, LH:FSH oranı olarak bilinen orandır. PKOS'ta  luteinize edici hormon (LH), yaklaşık 1:1 oranında olması gerekirken, folikül uyarıcı hormondan (FSH)  2-3 kat daha yüksek olabilir. Ancak hipotalamik amenorede bunun tersi doğrudur ve LH, FSH'den çok  daha düşük olabilir. 

POLİKİSTİK OVER SENDROM TİPLERİ 

PKOS tedavisi için sadece kilo verme ve doğum kontrol hapları kullanılırdı. Ama bu tedavi yötemleri  PKOS’u tamamen tedavi etmekten ziyade semptomları azaltmak için kullanılırdı. Yapılan son  araştırmalara göre 4 farklı PKOS tipi olduğu görülmüştür. PKOS tedavisi için hangi tip olduğunu bilmek  gerekir. Bu tiplere göre de tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Bu tipler şunlardır;  

1. İnsülin dirençli PKOS 

2. Hap sonrası PKOS 

3. İnflamutuar PKOS 

4. Androjen PKOS 

1) İNSÜLİN DİRENÇLİ PKOS 

İNSÜLİN DİRENCİ EVET İNSÜLİN DİRENÇLİ PKOS

Glikoz seviyesi tek başına kan şeker seviyesiyle ilgili bilgi vermez. İnsülin seviyesini öğrenmek için  açlık insülin testi yapılması gerekir. Normal açlık insülin seviyeleri 10 mIU/L'den (60 pmol/L)  düşüktür. 

İnsülin dirençli PKOS, polikistik over sendromunun görülen en yaygın tipidir. PKOS’lu kadınların  yaklaşık %70’inde görülür. İnsülin direncinde, temel olarak vücutta normalden daha yüksek  insülin seviyeleri mevcuttur. Bu tip PKOS'ta, kilo verme zorluğu yaşanır ve bu kilolar genelde mide/karın çevresinde toplanmıştır. Tatlı ihtiyacı ve ayrıca yorgunluk veya beyin sisi gibi  semptomlar da görülebilir. Fazla saç, erkek tipi saç dökülmesi ve akne gibi sorunlara neden olan  androjen seviyelerini yükselten yüksek insülin seviyeleridir. 

Bu PKOS tipini tedavi etmek için insülin duyarlılığını artırılmalıdır. Bunun için; 

∙ Gün boyunca düzenli egzersiz ve hareket, vücudun yağ yakmasına, kas yapmasına ve  insüline duyarlılığınızı artırmasına yardımcı olur. 

∙ Yüksek şekerli yiyeceklerden kaçınmak ve kan şekerini dengelemek için protein ve yağ  açısından da zengin olan daha düşük karbonhidratlı bir diyete sahip olmak. 

∙ Uykuya öncelik vermek ve stresi azaltmak da kan şekeri ve insülin seviyelerini yönetmeye  yardımcı olabilir. 

∙ Magnezyum, krom, NAC, inositol ve berberin gibi temel besinlerin takviyesi de son  dereceyardımcı olabilir. Bunları kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. 

2) HAP SONRASI PKOS 

HAP KULLANMADAN ÖNCE  ADET DÜZENİ NORMAL MİYDİ? EVET HAP SONRASI PKOS 

Hap sonrası PKOS, bazı kişilerde doğum kontrol hapı almayı bıraktıktan sonra ortaya çıkar. Bu  tipte sivilce, düzensiz adet görme ve aşırı kıllanma gibi belirtiler hap kullanmadan önce görülmez.  Ginet, Yasmin ve Yaz gibi oral kontraseptifler, kullanılan sentetik progestinlerin türü nedeniyle  sıklıkla bu tip PKOS'a dahil olur. 

Hap sonrası PKOS tedavisine yardımcı olmak için: 

∙ Sabırlı olmak gerekir. Çünkü bu geçici bir durumdur. Zamanla androjen seviyeleri normale  dönecektir. 

∙ Magnezyum, E vitamini, B6 vitamini, çinko gibi besinlerin yanı sıra saf ağaç ve şakayık gibi  spesifik bitkiler yumurtlamayı desteklemek ve aşırı androjenleri azaltmak için yardımcı  olabilir. Bunları kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. 

∙ Uyku ve stres yönetimine öncelik verilmelidir. İnsülin direnci PKOS gibi, genel hormonal  dengeyi desteklemek için kaliteli bir uyku almak ve stres düzeylerini azaltmak için  önemlidir. 

3) ADRENAL PCOS 

SADECE YÜKSEK DHEA-S  SEVİYESİ EVET ADRENAL PCOS

Tipik olarak DHEA-S (adrenal bezlerden gelen başka bir androjen türü) tek başına yükselir  ve yüksek testosteron ve androstenedion seviyeleri görülmez. Bir endokrinolog veya başka bir  uzmandan geçilmediği sürece, bu tür androjen ne yazık ki sıklıkla test edilmez. 

Adrenal PCOS tedavisine yardımcı olmak için: 

∙ Stres yönetimine öncelik verilmelidir. Yoga, meditasyon, mindfulness ve günlük tutma  gibi aktivitelerle stres seviyesini azaltmak, sinir sistemini ve hormonları desteklemeye  yardımcı olacaktır. 

∙ Düzenli ve yeterli uykuya öncelik verilmelidir. Stres seviyesi ve iyileşmeyi desteklemek  için her gece en az 8 saat uyku uyumaya özen gösterilmelidir. 

∙ Yüksek yoğunluklu egzersizden kaçınılmalıdır. Aşırı ve yüksek yoğunluklu antrenman  sınırlandırılmalıdır. Çünkü bu, adrenallere daha fazla baskı uygulayabilir. 

∙ Kahve, çay ve gazlı içecek gibi kafein içeren içeceklerden kaçınılmalıdır. 

∙ Withania, rhodiola ve meyankökü gibi spesifik otlar, vücudun strese uyum sağlamasına ve  stresten kurtulmasına yardımcı olabilir. Magnezyum, B5 vitamini ve C vitamini gibi  besinler de adrenal bezleri ve sinir sistemini desteklemek için önemlidir. Özellikle şifalı  bitkiler söz konusu olduğunda, doğru dozlar ve hangi takviyeleri alma konusunda mutlaka  doktora danışılmalıdır. 

4)İNFLAMATUAR PKOS 

KRONİK İNFLOMASYON BELİRTİLERİ  VAR MI? EVET İNFLAMATUAR PKOS

İnflamatuar PKOS'ta kronik inflamasyon, yumurtalıkların aşırı testosteron yapmasına neden  olarak fiziksel semptomlara ve yumurtlama sorunlarına neden olur. Bu tür PKOS'ta iltihaplanma  belirtileri baş ağrısı, eklem ağrısı, açıklanamayan yorgunluk, egzama gibi cilt sorunları ve IBS gibi  bağırsak sorunlarını içerir. Tipik olarak, bir kan testinde yüksek CRP (C reaktif protein) 5'in  üzerinde olması gibi artmış inflamatuar semptomlar görülebilir. Açlık glikozu ve insülin gibi diğer  testler normal aralıktadır, ancak iltihaplanma bunları etkileyebileceğinden bazen etkilenebilir.  

İnflamatuar PCOS tedavisine yardımcı olmak için: 

∙ Bağırsak sağlığı ele alınmalıdır. Sızdıran bağırsak dokusunu onarmak, bağırsak  bakterilerini dengelemek, sindirim enzimlerini iyileştirmek ve patojenik bakterileri  ortadan kaldırmak, genel iltihaplanmayı azaltmak için önemli adımlardır. 

∙ Gıda tetikleyicileri kaldırılmalıdır. Potansiyel gıda hassasiyetlerini ele almak ve iltihaplı  gıdaları ortadan kaldırmak, iltihabı ele almaya yardımcı olmak için hayati bir adımdır.  Hangi gıdaların iltihaplanmaya neden olduğunu anlamak bazen oldukça zor olabilir, bu  nedenle bu konuda yardımcı olabilecek bir diyetisyen ile çalışmak en iyisidir. 

∙ Zerdeçal, omega 3 yağ asitleri gibi doğal antienflamatuarlar ve NAC gibi antioksidanlar bu  tür PKOS'u desteklemeye yardımcı olabilir. Bunları kullanmadan önce mutlaka doktora  danışılmalıdır. 

Polikistik over sendromu çözülmesi zaman alabilen karmaşık bir hormonal bozukluk olduğu  unutulmamalıdır.