Prokrastineyşın: Bir Savsaklamama Rehberi

“Eğer bu kitabı okuyorsanız, büyük olasılıkla savsaklama alışkanlığınız canınızı sıkıyordur.” diye başlıyordu Pychyl Prokrastineyşın kitabına. Haklıydı. Hayatımın nispeten yapılması gereken işlerle dolu olduğu bir döneminde kitabı aldığımda da, okumaya başladığımda da aklımda şu düşünce vardı: “Yapmam gereken o kadar şey varken – gerçekten – kitap mı okuyacağım?!” Cevap basitti: Tabii ki işlerimi yapmak yerine kitap okumayı tercih edecektim! Kitabın yapacaklarımızı nasıl ertelememeliyiz üzerine oluşu ertelediğim işle ilgili vicdanımı biraz rahatlatıyordu neyse ki…

Uzun yıllar prokrastineyşın (procrastination: ertelemecilik) üzerine çalışmalar yapan yazar Timothy A. Pychyl, bu kitabında savsaklamanın aslında ne olduğundan bahsediyor ve birtakım alıştırmalarla savsaklama alışkanlığının önüne geçmeyi amaçlıyor. O kadar ki; kitabını okumayı da ertelemeyelim diye söyleyeceklerini oldukça kısa tuttuğundan söz ediyor!

Kitabı okumayanlar ve okumayı erteleyenler içinse işte 9 adımlık savsaklamama rehberini sıralıyorum.

• Günlük hayatınızda yapmayı ertelediğiniz şeylerin listesini çıkartın ve bunların size ne hissettirdiği, düşündürdüğü üzerine düşünün. Ertelediğiniz bu işler arasında ortak bir özellik var mı? Sadece bunu yapmak bile, ertelenen işler arasındaki örüntüyü keşfetmek açısından inanılmaz bir farkındalık yaratıyor.

• “Bu işleri ertelemek bana nelere mal olacak? Vaktinde halledilirse faydaları ne olur?” ile “Bu  işleri ertelemek bana nelere mal oldu? Vaktinde halledilseydi faydaları ne olurdu?” sorularını  cevaplandırın. 

• Kimse her zaman mutlu olduğu şeyleri yapmıyor, yapmayacak. İşin doğrusu; işlerinizi  halledebilmek için yapmanız gereken şeye %100 motive olmanız gerekmiyor. Bu yüzden,  yapmanız gereken işten mutlu değilseniz, o işi savsaklama isteğinizi yenmek için işinizin  başından kalkmak yerine onun başında öylece durmayı deneyebilirsiniz. Kendinizi iyi  hissettirmek için işinizin başından kalkarsanız, muhtemelen tekrar oturmanız çok uzun bir  zaman alacak.   

• Sonra yapayım diye işinizi ertelediğiniz o yarın hep bir gün ötededir ve hiçbir zaman bugün  haline gelmez. Bu yüzden kendinize karşı dürüst olun ve yapabildiğiniz her koşulda yapmanız  gerekeni ertelemeden “hemen şimdi!” yapın. (Kirli tabakları sonra yıkarım diye kenara dizmek  yerine, direk makineye koyarak buna başlamak fena bir fikir değil gibi sanki?

 • Bir işi ertelemek için kendinize uydurduğunuz bahanelerin listesini çıkartın ve bunları  kendinize söylediğinizi fark ettiğiniz her an “………(bahaneniz) yaptım/söyledim o halde işime  hemen şimdi başlamam gerek.” düşüncesini kendinizde alışkanlık haline getirin.

• Kulağa klişe geliyor ama başlamak gerçekten de bitirmenin yarısı. Yapmanız gereken şeyi  yapmak içinizden gelmiyorsa; bu işi küçük parçalara bölerek planlayabilir, adım adım  gidebilirsiniz. Yapılacak şeyi olabildiğince basit ve somut hale getirmek, küçük parçalara  bölmek önemli. Söz gelimi, bir yazı yazmanız gerekiyorsa ve bunu hiç istemiyorsanız, işe  yazının kapak sayfasını ya da kaynakçasını oluşturarak başlanabilir. Ya da başlığını veya  yazıyla ilgili aklınıza gelen anlık cümleleri kenara not etmek de işe yarayacaktır.  

• Başlamak bitirmenin yarısı olabilir ama bitirmeye yetmez. Bu yüzden dikkati dağıtacak şeyler minimuma indirilmeli ve özdüzenleme becerileri geliştirilmeli. Özdüzenleme becerilerinizi  küçük şeylerden başlayarak geliştirebilirsiniz. Örnek vermek gerekirse, her gün 16.00’da kitap  okuyacağım; sabah kalkınca ilk işim su içmek olacak; dik durmaya çabalayacağım ve  durmadığımı fark ettiğim her an bunu düzelteceğim vb.

• E-molalarınızı da bilinçli bir şekilde planlayabilirsiniz. Her gün belli saatleri (en yoğun mail/ mesaj aldığınız saatler olabilir) e-maillere, sosyal medyaya, mesajlara ayırmak günün geri kalanında bunlara daha az bakmanızı sağlarken, akışınızı kontrol ederken de vicdan azabı  çekmemenizde de rol oynuyor. 

• Değişim bir günde gerçekleşmiyor. Bunun üzerine çalışmak ve pes etmemek gerekiyor.  Dolayısıyla küçük adımlar atıp yavaş ve emin olarak ilerlemek; büyük adımlar atıp çabuk pes  etmekten çok daha iyi. 

İşte savsaklamanın önüne geçmek için Timothy A. Pychyl’ın önerileri bu şekilde. Yine de, bu  adımların oldukça kısaltılmış olduğunu hatırlatmakta fayda var. Konuyla ilgili daha fazla bilgi  edinmek isteyenler ve “Ben artık işlerimi ertelemek istemiyorum!” diyenlerin kesinlikle kitaplığında  olması gereken bir kitap.