Psikanaliz ve Mitler

Psikanaliz sadece insanın ruhsal bozukluklarıyla değil aynı zamanda, insanın duygu, düşünce ve davranışlarının anlamlarıyla da ilgilenen bir sanattır. İnsanlık tarihine bakıldığında, ihtiyaç duyulmayan hiçbir keşif ve icat bulunmamaktadır. İnsanın keşfettiği ya da icat ettiği her nesne bir ihtiyacın doyurulmasına hizmet etmektedir. Duygu ve düşünceleri ifade etmek için geliştirilen dilden önce duyguları ve düşünceleri dışa vurmak adına sanat keşfedilmiştir. Sanat, kişilerin duygu düşünceleri aktarmak için ihtiyaç duydukları “Dil”‘den sonra dahi önemini kaybetmeksizin insan hayatında var olmaya devam etmektedir. Sanat ilk andan günümüze kadar sözel ya da davranışsal olarak aktarılması zor durumların dışa vurumu için kullanılan bir araçtır. Sanat, hiçbir zaman bir amaç olmamış, her zaman insanın ihtiyaçlarına karşılık gelen araç olmuştur. Kimi zaman müziksel ifadeyle kişilerin duygularını aktarmış, kimi zaman resim, kimi zaman ise yazıyla…

Psikanalizin kurucusu Sigmund Freud’un terminolojiye kazandırdığı “libido” kavramı sanatçıların sanat yapma motivasyonunun tek sebebidir. İnsanın eylemlerine yön veren libido kavramı, sanat içerisinde de bir doyum sağlamaktadır. Çoğu zaman sanat eseri üzerinden anlatılandan çok daha fazlası bilinçdışı olarak tatmin edilmektedir.

Bireysel olarak ele alınan birçok kavramı toplum için de ele almak mümkündür. Bireysel olarak ihtiyaç duyulan, arzu edilen, tatmin arayan duygu, düşünceler toplum için de geçerlidir. Bireysel olarak kaleme alınmış eserlerin yanında yazarı belli olan ya da yazarı belli olmayan ancak bir toplum tarafından benimsenmiş ve ortak değerler yüklenmiş yazılı eserler de vardır. Toplumun psikolojisini anlamak adına bu tarz yazılı eserler önem arz eder. Bu yazıların başlıcası olan, fıkralar, karakterler, mitler toplumun tıpkı bireyler gibi doyum arayan arzularını yansıtır.

Psikanaliz ve Noel Baba

Noel baba hikayesi hemen herkesin malum olduğu Finlandiya ülkesine ait bir mit olarak ortaya çıkmıştır. Kuzey Avrupa’dan doğan Noel Baba hikayesi bütün dünyaca kabullenilen bir karakter olarak bilinirliği ve kabullenirliği artmıştır. Noel baba hikayesinin herkes tarafından benimsenmesi, başka mitlerin toplumlara özgü kalmasında tüm insanların ortak arzularına yönelik bir doyum olmalıdır. Çocuk hikayesi olarak bilinen Noel Baba hikayesinde, psikanalitik metalara rastlamak mümkündür.

Noel Baba çocukların çok sevdiği, onlara hediyeler getiren bir amcadır. Ancak çoğu zaman çocuklar uykudayken, bacadan eve girerek, yılbaşı için hazırlanmış çam ağacının altına hediyeleri bırakır. Hikayenin bu kısmında, bir adam çocuk uykudayken bacadan girerek ağacın altına hediye bırakmaktadır. Baca psikanalitik bakış açısında, vajina yolu olarak tanımlanabilir. Toprak ve ağaç uzun yıllardır insanlar için üretkenlikleri ( doğurganlıkları ) itibari ile kadını çağrıştırmaktadır. Toprak ana şeklinde kalıpların oluşması toprağın bu özelliğinden süregelmektedir. Vajinadan girerek anne rahmine bırakılan hediye muhtemelen bilinçdışı olarak bir çocuğun habercisidir. Burada birey için kaygı verici iki olay canlandırılmaktadır. Baba ile annenin birlikteliğinden kaynaklanan kaygı, ve kardeşe sahip olunmasının verdiği kaygı. İnsanların baskıladığı kaygıların terse çevrilmesi ile heyecan ve mutluluk verici bir olaya evrilmiştir. Muhtemelen tüm insanlığın Noel Baba hikayesini benimsemesin sebebi evrensel kaygıları yaşantılandırmasıdır.