PSİKODİNAMİK ve BOWEN AİLE TERAPİLERİ

Terapötik müdahalenin odak noktası; bilinç ve bilinçaltı süreçlerdir. Ailenin yaşamındaki tarihsel ve
sosyal bilgiler önemlidir. Araştırma ve uygulamalarla geliştirilen teknikler kullanır. Kişnin geçmişteki ilişki
kurma yolu, onların kendilerini nasıl algıladığını ve davrandığını etkiler. Değişim hakkındaki düşünceleri
aşamalıdır. Kaynak ve zaman yatırımı, çok sıkı çalışma gerektirir.

Psikodinamik teoristler aile içindeki işlevsel olmayan ilişkileri açıklamak için;

evlilik bölünmesi

evlilik çarpıklığı

sahte karşılık

Bowen aile terapistleri,
farklılaşma

birleşme

duygusal kapanma

PSİKODİNAMİK AİLE TERAPİSİ

Şamaroğlanı
Savunmaları gıdıklamak
Bütünleyici
Güçleri üzerine odaklanmak
Birbirine bağlanan patoloji
Akıl sorunları,
çocukların cezaya yol açabilecek temel dürtülerini ifade etmeyi öğrenmesi veya yanlış öğrenmesiyle
ortaya çıkar. Sorunların çözümü için;

1) çatışmalı isteklere karşı savunmaları kuvvetlendirme

2) Biraz neşeye izin vermek için yeterince rahatlatılmalıdır.

Birbirine bağlanan patoloji

Aile üyelerinin nasıl işlevsiz kaldığı açıklanır. Interlocking pathology ( birbirine bağlanan patolojide),
bilinçaltı süreçleri aile üyeleri arasında onları birlikte tutan bir yer alır. Üyeler yazılı olmayan aile
kurallarını bozarsa; aileden ayrılma kararı alarak daha sağlıklı hale gelebilir diğer üyelerle birlikte benzer
aile örüntüsünün içine geri çekilerek , az da olsa işlevini devam ettirir. Doğumdan itibaren insan varlığı
nesne arayışında temel motivasyona sahiptir. Nesiller arası ilişkileri açıklayabilir. Çocuklar büyüdükçe,
sıklıkla içlerindeki nesnelerin iyi ve kötü karakteristiklerini özümser. Zaman geçtikçe diğerleriyle,
özellikle yakın olduğu kişilerle olan kişiler arası ilişkilerini nasıl değerlendirdiklerinin ve nasıl etkileşime
geçtiklerinin temelini oluşturur.

Ayrılma

Değerlendirme süreci, bilinçaltı prosedürünün en düşük seviyesinde meydana gelir. Ayrılmada nesne
temsilleri ya hep iyidir ya da hep kötüdür. Sonuç kişinin çevresindeki kişilere iyi ve kötü özellikleri
yansıtmasıdır

Transferans
Rüya ve Hayal Analizi
Yüzleştirme
Dayanıklılığa(Güce) Odaklanmak
Hayat Hikâyesi
Bütünleme
Transferans, duyguları, davranışları veya arzuları terapistin üzerine yansıtmaktır. Transferans
oluştuğunda; ailedeki danışanlar terapistle bir bağ oluşturur terapiste karşı sanki sorunları yaşadıkları
kişilere karşı davrandıkları gibi hareket ederler. Danışanlara hapsedilmiş duyguları göstererek ve
kendilerini – keşfetme, içgörü kazanmasını sağlamak ve birbirlerini etkileyecek yeni yollar öğrenerek
yarar sağlarlar.

Aile üyelerinin rüyalarını ve hayallerini tartışmanın amacı aile içinde karşılanmayan ihtiyaçların analiz
edilmesidir. Rüya ve hayal analizleri bazı aileler için dikkat gerektiren alanları görmesine yardım etmede
hayli yararlı olabilir.

Yüzleştirme

Yüzleştirme prosedürlerinde, terapist ailelerin davranışlarının nasıl çeliştiğine veya ifade ettiği isteklerle
davranışlarının nasıl uyuşmadığına dikkati çeker. Yüzleştirmenin arkasındaki fikir, aile üyelerinin ne
yaptıklarıyla ilgili farkındalığını kazandırmak ve baş etme stratejilerini değiştirmek ve işlevsel hale
gelmeye yardım etmektir.

Dayanıklılığa(Güce) Odaklanmak

Psikodinamik aile terapistleri; ailelerin, kendilerindeki ve ailelerindeki zayıflıklarla uğraşmaları ve bu
sorunları algılamalarına odaklandıkları için tedaviye geldiklerinin farkındadırlar. Güçlerine konsantre

olarak, aile terapistleri ailenin odağını değiştirmeye yardım eder. Ailenin hayat hikâyesini alarak ve
değerlendirerek Psikodinamik aile terapisti aile içindeki şimdiki ve geçmişteki etkileşim örüntülerini
anlatabilir. Bu süreç ayrıca aile üyelerine geçmişlerine aldırış edilmeksizin kabul edildiklerini ve değerli
olduklarını bildirir.

Aile yaşam hikâyesini almak terapiste olan güveni arttırır ve ayrıca aile üyelerine içgörü sağlar. Bu
hikâye; öykü veya kısaltılmış formda yazılabilir

Bütünleme

Bütünleme aile rollerinin uyuşmasının ahenk (uyum) derecesidir. Terapistin bir işi, aile üyelerinin
ilişkilerinden doyum alması ve sağlamasına yardım etmektir. Bu üyelere ne istediklerini ve karşılığında
ne yapmaya istekli oldukların sorma anlamına gelebilir.

Terapist: Öğretmendir. Aile üyelerinin; geçmişin etkilerinin özellikle bilinçaltının şu anda üzerinde etki
yarattığını anlamaları önemlidir. Bu yüzden, aile üyelerinin temel Psikoanalitik terimlerini öğrenmeleri ve
bu terimlerin kişisel ve kişiler arası temelde nasıl kullanıldığını öğrenmeleri gereklidir.

Terapistin ikinci rolü, yeterince iyi anneyi ( good enough mother) oynayabilmeleridir. Yeterince iyi anne,
bebeğinin sevildiğini ve ilgilenildiğini hissettiği ve güveni ile kendilikle ilgili gerçek duyguyu
geliştirebildiğidir. Terapistin son rolü, ailenin yaşayan alanına girmek ve etkileşimi çıkarmak için katalizör
rolü oynamaktır. En önemli amacı, aile üyelerinin bilinçaltı kayıtlarını serbest bırakmaktır.

Eğer bu amaç kazanılırsa, sonuçlar genellikle farklılaşma terimiyle tanımlanan değişimler içinde ortaya
çıkar. Aile teorisi, özellikle nesne ilişkisi kişilerin nasıl bağlanma oluşturduklarını ve sonuç olarak aile
üyelerinin nasıl işlev gördüğünü açıklamaya yardım eder. Bir birim olarak sıkıntılı zamanlar süresince
nasıl hareket ettikleriyle ilgili ailenin geçmiş yollarını keşfederek ailenin sıkıntılı sorunlarına yardım
edebilirler. İşlevsizliklerin tarihsel kökenine ve kişilerin ve ailelerin etkilendiği tedavilere vurgu
yapmasıdır. Psikodinamik yaklaşım temel savunma mekanizmalarını ve aile ilişkilerinde oynadıkları
parçayı açıklar. Evlilik ve aile yaşamındaki gibi kişiler arası ve içsel ilişkileri bilinçaltının nasıl etkilediği
odaktır. Bu tedavi metodu, aile üyelerinin anne ve babalarına görünmez bir bağlılıkları olduğu gibi kendi
içlerinde ve başkalarındaki güçlerin onları hem birbirine yakınlaştırdığı hem de onların uzaklaşmasını
nasıl etkilediği ile ilgili farkındalıklarını arttırır.

Psikodinamik aile terapisi;

doğrusaldır; neden-sonuç ilişkilerine odaklanır. para ve zaman yönünden daha masraflı olmasıdır. genel
olarak ortalama entelektüel yeterlilikten daha fazlasını gerektirmesi olabilir. Bilinçdışı süreçler aileleri
birleştirir, bireyleri kiminle evlenecekleri konusunda etkiler. Bilinçdışı güçler baştan sona çalışılmalı ve
kenetlenir. Aile içindeki birey yada bireyler tedavinin parçalarıdır.

AMAÇ Aile içindeki bilinçdışı süreçlere dayanan işlevsiz etkileşimleri kırmak ve bireysel işlevsizliği
çözmek.

TEKNİKLER Transferans, rüya analizleri, yüzleştirme, dirence ve hayat hikayesine odaklanma. enmiş
patolojiler ayrılmalıdır. Koşulların bir özelliği olarak öğreticidir. “Yeteri kadar iyi anne yada ebeveyn” ve
deneyimlerin yorumlayıcısıdır. Koşulların bir özelliği olarak öğreticidir. “Yeteri kadar iyi anne yada

ebeveyn” ve deneyimlerin yorumlayıcısıdır. Bilinçdışı sınırlamalar ile çalışılmalı Güncel gerçeklikler
temelinde, birbirlerini etkilemesi için aile üyelerine yardımİnsan davranışını etkilemede bilinçdışının gücü
Savunma mekanizmaları ve bunların aile ilişkilerindeki rolü Problemlerin gelişimine derinlemesine ve
tarihsel bir bakış açısı

İşlevsizliğin tam tedavisi
İnsanların “şeylere” bağlanması (örneğin birine)
Bireyden çok aileye, daha sınırlı ve doğrusal tedavi sunar.
Zaman ve para açısından pahalı bir tedavidir
Çabuk sonuç isteyen ve somut düşünenler için uygun değildir.
Geleneksel deneysel araştırmaya gereksinim duyar, tarihsel vaka ve raporlara güvenir.

Bowen Aile Terapisi

Bowen aile terapisi, ilk olmanın üstünlüğüne sahiptir. Ailelerle çalışmayı, sistemli bir şekilde temel
almıştır. Odağı ailenin geçmişi olsa da aynı zamanda şimdiki zamanla da ilgilenir. Terapi ve kuram aynı
yapının bölümleri gibidirler ve birbirlerinden ayrılamazlar. Temel olarak Bowen, bireyselliği ele alarak ve
geçmiş kuşaklardan gelen örüntüleri düzenleyerek kuramını ifade etmiştir. Bowen aile terapisinin
anahtar öğesi; “kronik kaygı” dır. Aileler ve toplumdaki kronik kaygı ve duygusal süreçleri belirlemek için,
8 Temel Kavramdan bahsetmiştir.

Farklılaşma
Duygusal Sistem
Kuşaklar Arası Aktarma Süreci
Çekirdek ailenin duygusal sistemi
Ailenin Yansıtma Süreci
Üçgenler
Kardeş Konumu
Toplumsal Gerileme
Farklılaşma : İnsanların benliklerinin intrapsişik ve kişiler arası boyutlarını dengelemelerinin yanında,
ailelerinin kökeninin duygusal ve entelektüel düzeylerinin farkına varmalarını gerektirir. Benliğin
farklılaşması, bir ucu “özerklik” -olaylar üzerinde açık ve net bir konum alma yetisi- ve bir ucu
“farklılaşmama (undifferentiation)” –aile bireylerine, uzakta olsalar da duygusal bağımlılık- olan,
devamlılık gösteren bir süreçtir.

Bir insanın farklılaşma düzeyini en az 4 durum etkiler:

duygusal tepkisizlik,

duygusal kesinti,

diğerleriyle kaynaşma

“Ben Pozisyonu” nu alma yeteneği

Dengelenen iki kuvvet vardır:

birliktelik
bireysellik
Aile bireylerine karşı geliştirilen duygusal olarak bağımlı ilişki tarzı, birleşme (being fused) ya da
“farklılaşmamış aile ego kitlesi olarak adlandırılır. Bireylerin ve ailenin farklılaşması terapi sürecinde
gerçekleşir. “Kuşaklar Arası Aktarma Süreci” Kaygı veren durumlarla başa çıkma stratejileri ve stresle
baş etme örüntülerinin kuşaktan kuşağa aktarılmasını ifade eder. Semptomlar, kuşaktan kuşağa aktarılır
ve aktarılırken şekillenir; sorun yaşayan aileler, önceki kuşakların taşıdıkları ve şekillendirdikleri bu
semptomların gücünden etkilenir. Evliliklerde, bireyler kendi farklılaşma düzeylerine yakın olan bireyleri
seçme eğilimindedirler. İki farklılaşmamış birey birbirlerini arar, bulur ve bir çift olurlar. Daha önceki
neslin işlevsel olmayan aile dinamikleri bu anlaşmayla kuşaktan kuşağa geçer. Çekirdek Ailenin
Duygusal Sistemi (nuclear family emotional system); evlilik anlaşmasıyla şekillenir. Yüksek derecede
farklılaşmış eşler, açık bir şekilde kimliklerini sergileyebildikleri -kendi duygu, düşünce, algı ve
hareketlerinin sorumluluğunu kabul ettikleri- bir sistem kurar ve bunu sürdürürler. Bu sistemde duygusal
yakınlık, olgunluk ve duygusal yoğunluk vardır. Düşük farklılaşma düzeyinde, eşler arasında yakınlığı
kurma konusunda zorluklar yaşanır; çünkü, onlar “sözde kimliklere ” sahiptirler. Kişiler arası ego sınırları
kalkmış, yok olmuş, bireysellik kaybedilmiş ve “ortak benlik ” oluşturulmuştur Ailenin Yansıtma Süreci”,
düşük düzeyde farklılaşmış ebeveynlerin kendi olgunlaşmamış yapılarını başkalarına, özellikle
çocuklarına yansıtmalarıdır. Kendilerini kaygıdan kurtarabilmek için birbirlerine duygusal olarak uzak
dururlar. Kaygı fazlaca yükseldiğinde, bu, genellikle şu şekillerde ortaya konur:

Evlilikle ilgili çatışma
Eşlerden birinde fiziksel ya da duygusal rahatsızlık
Problemin çocuğa yansıtılması
Üçünün kombinasyonu
Üçgen”, herhangi bir duygusal sisteminin temel taşı ve ilişki sisteminin en küçük ve sabit parçasıdır.
Bowen aile terapistleri çiftlerle çalışırken üçgenlere bakarlar. Üçgenler, kişiler arasında ya da kişi ve
nesneler arasında olabilir. Üçgenler sabit iki insan sistemi ve dışarıdaki bir başka kişiden oluşur, sağlıklı
veya sağlıksız olabilirler. Üçgenler, kaygı ile baş etmede kullanılan ve iki kişinin yaşadıkları gerilimi
üçüncü kişi üzerinden yansıtabildikleri parçalardır. Genellikle ebeveyn ve çocuklar arasında kurulur.

Kardeş Konumu: Kişilik özelliklerinin gelişiminde önemlidir ve bireyler evlenirlerken önemli bir yer tutar.
Örneğin, en küçük oğul ile en büyük kız evlenirlerse her iki taraf da bundan fayda sağlar. Çünkü, erkek
bakılmaktan zevk alırken, kız bakmaktan zevk alır.

Toplumsal Gerileme: Bowen, aile ile toplum arasında bir bağlantı kurmuştur. Aile üyeleri süreçte geçmişi
anlayarak iç görü kazanır ve şimdi ne yapacaklarına özgürce karar verebilirler. Aynı şekilde, toplumsal
olarak da bir perspektif kazanırlar. Fakat, toplumda yoğun bir stres bulunuyorsa (nüfus artışı, ekonomik
bunalım) Toplumsal Gerileme olur. Çünkü, yaşanılan fazlaca olumsuz durumlar farklılaşmanın
başarılmasını olumsuz etkiler.

Genogram”: Ailenin, iş, sağlık, evlilik ve kişiler arası ilişkileri hakkındaki bilgilerini içeren ve en az üç
kuşağı kapsayan, geometrik şekiller, çizgiler ve kelimeler kullanılarak oluşturulmuş soy ağacını ifade
eder. Genogramın oluşturulması, bireylerin, tekrarlayan aile örüntülerini görmelerine, anlamalarına,
karşılıklı güven ve toleransın artmasına yardım eder. Genogramdaki bilgiler, 1. tekrarlanan örüntülerin
(örn.,üçgenler, duygusal yoksunluk vb.) 2. olayların tarihlerinin rastlantısallığının (semptomların kişilerde
ortaya çıkış yaşı, ölümler vb.) 3. yaşam döngüsündeki beklenmeyen olaylarının (evlilik, ölüm, doğum vb.)
görülmesine yarar.

Eve Tekrar Dönüş Terapist, bireyden ya da aile bireylerinden, aile kökleri hakkında daha çok şey
öğrenmeleri için eve geri dönmelerini ister. Bu bilgilerle birey, daha açık bir şekilde farklılaşabilir. Süreç,
kişinin aile bağlamı içerisindeki yerini incelemesine izin verir.

Üçgenin Bozulması : Bu kavram, ilişki içinde olmak ve duygusal olarak ayrılabilmeyi ifade eder. En az iki
aşamada gerçekleşir: Birey, ailedeki olaylar üzerinden yaşadığı kaygıları çözer ve duygularını diğer
üyelere yansıtmaz.

Terapist, ailede kaygı ve tansiyon yükseldiğinde, bireylerin bu gerilimin odağında bulunmaktan kendilerini
ayırmalarına yardımcı olur. Bireyler, kaygıyla baş etmeye çalışan diğer bireylerin suçunu üstlenen kişiler
ya da hedefler olmazlar. Genellikle, üçgenin üçüncü parçası olan birey, duygusal stres anında olayların
içine girmezse diğer iki kişinin dikkatini üzerine çekmez. Her iki aşamada da bireyler ve aileler kaygılarını
dile getirmede ve yeni davranış biçimlerini denemede serbesttirler. İki aile üyesi birbirleri hakkında
konuşurlarken, kendilerine ait olmayan sorunlar yada üçüncü kişilerden bahsetmezler.

Benlik farklılaşması;

Duygusal ve zihinsel süreçlerin birbirinden ayrılması ve bireyler tarafından erişilen olgunluk düzeyidir.
Kişinin bu ayrımı yapamaması birleşme ile sonuçlanır. Bowen terapistlerinin ana aracıdır tüm teknikler
için temel teşkil eder. Bireyler sorular sorarak, aile üyelerinin tepkilerini daha iyi anlamayı öğrenir. Kendi
aile köklerinden farklılaşmalı ve danışanlarının farklılaşmasına yardımcı olmalıdır İlk önce kendi,
duygusal bir değişime maruz kalmalıdır

Cesaretlendirici ve öğretici olarak,
kendi denetimlerini sağlamayı öğretir
Geçmişteki örüntüleri ele almak için genogramdan faydalanır
Teori, terapi yani uygulama için bir taslıktır
Eşler ve bireylerle kapsamlı bir şekilde kullanılır
Aile sistemleri bakış açısından bireysel işlevselliği anlatan en kapsamlı teoridir
Bireylere ya da çiftlere uygulanabilir
Şimdiki olaylarla ilgilenmez
Geçmiş aile örüntülerinin, bireylerin davranışları üzerindeki etkisine dikkate alır
Yüksek düzeyde para ve zaman gerektirir
Teori ve terapi aynıdır.
Aile örüntülerinin tekrarı olasıdır.

Birinin aile kökünden diğerini ayırmak önemlidir.
Kontrol edilemeyen anksiyete, ailenin işlevsizliği ile sonuçlanır.
Üçgenin yapısı, kontrol edilemeyen anksiyetenin anahtar belirtisidir.
Aile içindeki birey yada eşler tedavinin parçalarıdır.
Üçlemeyi önlemek ve eş-bireylere daha çok bilişsel bağlantı kurmak konusunda yardım etmek.
Aile ilişkilerinin tekrarlayıcı, işlevsiz, nesilden nesile geçen örüntülerini yıkmak
TEKNİKLER

Genogram, eve tekrar dönüş, üçgenin bozulması, benlik farklılaşması, soru sorma, kişiler arası ilişkiler.
Koç, öğretmen gibi rol yapan ayırıcı bir kişidir. Aile üyelerinin etkileşimlerinde daha akıcı ve
farklılaştırılmış olmalarına yardım eder. Terapide, aile üyelerinin daha bilişsel olmaları ve nesiller arası
örüntülerini daha iyi Nesiller arası ilişkilerin ve de tekrarlayıcı örüntülerin doğası Aile ilişkilerinin derin
teorisi Sürecin somut değerlendirmesini veren bilişsel ve sistematik bir teori. anlamalarına yardım eder.
Geçmişin öneminin üzerinde durur, bu şekilde aileleri ve aile üyelerini hikayesini anlatmak için
cesaretlendirir. Şuan ki durumlarla çalışmaz, ana değinmez. Araştırmak için zordur. Zaman ve para
açısından pahalı bir tedavidir