Psikolojik Travma Nedir?

Hayatın düzgün akışı içerisinde ilerlerken aniden meydana gelen, insan yaşamını alt üst eden, kişinin fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü, ruhsal dengesini tehdit eden ve duygusal anlamda üstesinden gelmekte zorlandığı olaylar, yaşantılar ve deneyimlerdir. Bunlar kişide dehşet, korku, endişe ve çaresizlik yaşatan durumlardır. Eğer kişi gerçek bir tehlike ile veya tehditle karşılaştığını algılamışsa, bundan da fiziksel zarar gördüyse veya tanık olduysa bu esnada da aşırı derecede korku, çaresizlik ve dehşet hissetmişse bu durum kişi için “travmatik” bir yaşantı olarak tanımlanır.

Travma, hiç beklenmedik bir anda ne yaparsak yapalım hazırlıklı olamayacağımız bir şekilde varlığımızı yasladığımız hayat referanslarımıza inen ani bir darbedir. Bizi geçmiş ve geleceğimizden (şiddetine bağlı olarak) belli bir süre için koparan bir zamansızlık halidir.

Bir olayın travmatik etki oluşturup oluşturmaması tamamen kişinin bu olayı algılayış biçimine ve bu olayın hayatını, duygularını ve düşüncelerini ne kadar olumsuz etkilediğine bağlıdır. Bu anlamda travma kişisel bir deneyimdir ve farklı insanların farklı olaylara farklı tepkileri olur. Olaylar kişileri farklı şekillerde etkileyebilir. Bir kişi için travmatik olan bir olay, başka birisi için olmayabilir. Bu nedenle yaşanan bir olayın travmatik olup olmadığından öte bu olayın kişiyi duygusal anlamda nasıl etkilediğine bakılması gerekir.

Genel olarak psikolojik travma oldukça stres oluşturan durumların kişinin yaşamının, sevdiklerinin, inanç sistemlerinin güvende olma duygusunu zedeler ve kişide çaresizlik, yalnızlık ve tehlikeli bir dünyada her an zarar görebileceği zarar göreceği hissi uyandırır ve onları tehlikelere açık hale getirir.

SEBEPLERİ

• Aile içi şiddet

• Ayrılma ve boşanma

• İş kaybı

• Tecavüz

• Trafik kazası

• Ani hastalık

• Fiziksel, duygusal, cinsel istismar

• Fiziksel ve duygusal ihmal

• Doğal afetler

• Savaş

• Terör

• Ekonomik krizler

BELİRTİLERİ NELERDİR?

1. Kişinin yaşadığı travmayı zihninde tekrar tekrar yaşıyor olması

1. Flashbackler (geçmişi gösteren sahneler)

2. Kabuslar

3. Travmayla ilgili gün içerisinde zihne gelen ve durdurulamayan düşünceler

2. Kaçınma davranışları gösteriyor olması

1. Travmatik olaya dair konuşmalardan ve anılardan kaçınma

2. Travmatik olayla bağlantılı olan aktivitelerden, yerlerden ve kişilerden uzak durma

3. Travmatik olayla ilgili önemli bir parçayı hatırlayamama

4. Günlük aktivitelere olan ilginin ve katılımın azalması

5. Diğer insanlardan kopmuş olma, farklı ve içine kapalı hissi

6. Duygu göstermekte zorlanma, hissizleşme

7. Ani ağlama krizleri, kendini çaresiz ve umutsuz hissetme

8. Sevdiklerini aşırı koruma, onlar için korkma ve güvenceye alma hissi

3. Fiziksel olarak uyarılma belirtileri gösterme

1. Travmatik olay hatırlanınca vücudun tetikleniyor olması

2. Aşırı uyarılmışlık hali

3. Uyku problemleri (insomnia)

4. Öfke, endişe, suçluluk

5. Konsantrasyon güçlüğü

Travma sadece zihinde, davranışta ya da duyguda kodlanmaz. Bedenimizde travma yaşandığı anda nasıl tepki verdiğini hatırlar. Bazı durumlarda zihnimiz tarafından bastırılmış, hafızamız tarafından getirilmekte zorlanan sahneler, anlar veya yaşantılar bedenimiz tarafından hatırlanır. Bedenimizin verdiği tepkilere dikkatlice bakmak, bize yaşadığımız travma ve sonrası hakkında oldukça önemli bilgiler verir.

   Mesela çocukluk dönemlerinde fiziksel ve duygusal istismara uğramış bir kız çocuğu, yetişkinlikte kendisini aynı şekilde istismar eden ilişkiler yaşayabilir. Kendisini sözel olarak taciz eden, döven ya da umursamayan veya değer vermeyen kişileri sevgili veya eş olarak seçebilir. Aslında çocukluğunda bu tür olaylara maruz kalmış bir kişinin yetişkinlikte bunun tam tersi insanlara yöneleceğini düşünürüz., fakat durum genellikle tersi olur. Bunun nedeni kişinin kendi hikayesinin sonunu farklı yazma ve geçmişte yaşadığı istismarla halleşebilme arzusu ve dürtüsüdür. Kişi kendisini eskiden yaşadığına benzer travma ve istismar döngülerinin içine sokarak, eskiden sağlayamadığı kontrolü sağlama ve bu sefer bu döngüye son verebilme çabası içerisindedir. Kişi geçmişteki travmalarına bağlı olarak geliştirdiği “güvende değilim” ve “yeteri kadar iyi değilim” gibi inançları da yeni travmalarda test eder. Bu nedenle aynı travmayı  yeni durumlarla ve yeni kişilerle yaşar.

BAŞETME ÖNERİLERİ

KENDİM İÇİN NELER YAPABİLİRİM?

• Kendinize biraz aman tanıyın

• Güçlü yönlerinizi düşünün (güçlü gözükmek için çaba harcamayın)

• Aile, arkadaş ve yakınlardan destek isteyin

• Küçükte olsa kendinize gerçekleştirebileceğiniz hedefler koyun

• Önceliklerinizi belirleyerek enerjinizi ve kaynaklarınızı bu öncelikler için kullanın

• Dinlenmek için kendinize zaman ayırın ve fiziksel rahatlama egzersizleri yapın

• Normal bir olaya normal bir tepki verdiğinizi düşünün (siz değil, yaşadığınız durumun anormal olduğunu düşünün)

• Yalnız olmadığınızı unutmayın

• Bir uzmandan yardım almak için başvurun

• Kendinizi asla ihmal etmeyin ve iyi beslenin

Travmatik olaylar kültürümüzde bir hayli yaygındır ve insanlar arasında ayırım yapmaz. Bu yüzden travmaya hem kadınlar, hem de erkekler, her yaştan, her ırktan, her sosyal sınıftan, her dinden ve bütün ülkelerden insanlar maruz kalabilir.

NE ZAMAN YARDIM ALMALI?

• Gerçek bir tehditle karşı karşıya kalıp zarar görmüş veya buna doğrudan tanık olmuşsanız ve bu esnada aşırı derecede korku, çaresizlik ve dehşet hissettiyseniz

• Olayla ilgili anıları sık sık hatırlıyor ve yeniden oluyormuş gibi davranıyorsanız

• Her şeye karşı önemli bir ilgi azalmanız varsa

• İnsanlardan uzaklaşıyor ve yabancılaşma hissediyorsanız

• Bu belirtiler kişisel, sosyal ve mesleki hayatınızda bozulmalara sebep oluyor ise

• Bu belirtiler 1 ay geçtikten sonra da devam ediyor ise

Siz bu girdaplardan, bu olumsuzluklardan kurtulabilirsiniz. Hemen size yardımcı olabilecek bir profesyonelden  randevu alın.