Rektum Kanseri

Rektum, kalın bağırsağın son 15cm kısmına verilen isim olup burada gelişen kanserlere rektum kanseri denmektedir.

Zorlu dışkılama, makattan (rektal) kanama, dışkı çapında incelme, ishal ya da kabızlık atakları, tam boşalamama hissi gibi belirtiler verse de bazı hastalarda tarama amaçlı kolonoskopilerde ya da başka bir amaçla çekilmiş tomografi, MR ya da PET-CT gibi tetkiklerde de saptanabilir.

Temel tanı yöntemi kolonoskopik incelemedir. Kolonoskopide tümör dokusundan biyopsi yapılarak (parça alınması) patolojik inceleme için doku örneği sağlanır.

Ayrıca, tümörün çok erken evrede olup olmadığı anlaşılabildiği gibi kalın bağırsağın diğer bölümlerinde eşlik eden lezyon varlığı ya da ailesel polipozis sendromu olup olmadığı görülebilir.

Rektum kanseri tedavisini planlamadan önce her kanser hastasında olduğu gibi evrelendirme yapılmalıdır. Rektum kanseri evrelemesinde:

• Pelvik manyetik rezonans (MR) görüntüleme (rektuma yönelik özel açıyla çekilmeli),

• Üst abdomen MR

• Toraks (akciğer) tomografisi çekilmelidir.

PET-CT rektum kanseri evrelendirmesinde rutin olarak önerilmemekte, sadece metastaz (yayılım, sıçrama) şüphesi olan hastaların değerlendirilmesi için önerilmektedir. 

İleri evre hastalığı olmayan (erken evre) hastalarda tümörün rektum duvarında yayılımını değerlendirmek açısından endorektal ultrason (EUS/ERUS) ile yöntemine başvurulabilir.

CEA ve Ca 19-9 olarak kodlanan kan değerlerinin de evrelendirmede kullanılmasa da hastalığın seyrini tahmin etmede ve tedavi sonrası tekrarlama durumunu takip etmek açısından ilk tanı anında çalışılması önerilmektedir. 

Rektum kanseri tedavisi her gastrointestinal tümörde olduğu gibi tümör evresine göre planlanmaktadır. Aşağıda evrelere göre başlıca tedavi seçeneklerini görebilirsiniz:

Evre1: 

-Kolonoskopik müdahale (endoskopik submukozal diseksiyon - ESD)

-Transanal minimal invaziv yaklaşım (Cerrahi aletlerle görüş altında anal kanaldan müdahale)

-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)

Evre2:

- Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)

-Radyoterapi sonrası cerrahi

Evre 3: 

-Radyoterapi ± Kemoterapi --  Kolorektal cerrahi -- Kemoterapi 

Evre 4: (Uzak organ metastazı)

- Kemoterapi

Metastazın geliştiği bölgeye göre ek tedaviler düşünülebilir. Sadece akciğer ya da sadece karaciğer metastazı olan hastalarda tamamı çıkarılabiliyorsa eş zamanlı ya da farklı zamanlarda rektum cerrahisi ve metastazların çıkarılması planlanabilir. Periton (karın zarı) metastazı olan hastalarda kemoterapi sonrası ya da tanı sonrası hemen sitoredüktif cerrahi ile birlikte HİPEK (sıcak kemoterapi) uygulanabilir. Birçok bölgede eş zamanlı metastaz olması halinde dahi cerrahi girişimler planlanabilir.

Tüm evrelerde tedavi planlaması kolorektal cerrah, tıbbi onkoloji, radyasyon onkolojisi, patolog, radyolog ve ilgili diğer branşların katıldığı multidisipliner onkoloji konseyinde hastanın ve tümörün özellikleri göz önünde bulundurularak ve güncel bilimsel veriler ışığında kararlaştırılmalıdır.

Rektumun pelvis (kalça kemiği) içinde yerleşimi rektum kanserlerinin cerrahisini zorlaştıran bir faktördür. Rektum önünde mesane, prostat, yanlarda genital ve üriner sistemi besleyen damarlar ve sinirler, idrar yolları (üreter), arkada ise kalça kemiğinin önünde yer alan çok sayıda damar bulunmaktadır. Bu yapılardan uzak durulma çabası olası yaralanmaları engellerken rektum kılıfının yırtılarak onkolojik cerrahi kuralların bozulmasına yol açabilir. Diğer yandan rektum kılıfını korumak için çok uzaktan kesmek çevre yapıların yaralanmasına, dolayısıyla ek ameliyatlara, hayatı tehdit edebilecek ciddi kanamalara ya da cinsellik ve işeme ile ilgili fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. 

Bu cerrahi kuralların tümüne uyulmak şartıyla rektum kanseri ameliyatı geleneksel (açık) yöntemle, laparoskopik ya da robotik yolla gerçekleştirilebilir.