Saç Dökülmesi

Saçlı deride ortalama 100.000 saç teli bulunur. Doğumdan sonra hayat boyu yeni kıl folikülü oluşmaz. Saç günde ortalama 1 milimetre uzar. Kıl yapım siklusu anagen (aktif büyüme,2-6 yıl), katagen (regresyon,15 gün) ve telogen (dinlenme,3 ay) evreden oluşur. Bu siklus, hayat boyu 10-30 kez tekrarlanır. Erişkinde günde ortalama 50-100 tel saç dökülmesi normal kabul edilir. Sağlıklı bir insanda saç dökülmeleri 2 aya kadar sürebilmektedir. Yılda 3 kez tekrarlanan saç dökülme süresinin 2 ayı aşması ise bazı hastalıkların habercisi olabileceği için uzman yardımı alınmasını gerektirebilir. Saç dökülmesi genellikle tetikleyici faktörden 3-4 ay sonra başlamakta ve bu faktörler tedavi edildikten 6-12 ay sonra normale dönebilmektedir.

Saç dökülmesi sebepleri arasında genetik yatkınlık başta olmak üzere, psikolojik ve fiziksel stres, yetersiz ve düzensiz beslenme, hormonal faktörler, kullanılan bazı ilaçlar (hormonlar, zayıflama ilaçları, doğum kontrol hapları ve bazen de bu hapların kesilmesi, A vitamin türevleri gibi), kansızlık, guatr, romatizmal hastalıklar, demir, çinko, folik asit, B12, D vitamin eksikliği, saç düzleştiriciler, fön, renk açıcı boyalar gibi dış faktörler yer alır. Saç dökülmeleri kalıcı (skatrisyel) ve geçici (non-skatrisyel) saç dökülmesi olarak gruplandırılır. Skatrisyel alopesi genellikle bir dermatolojik hastalık ile ilişkilidir ve daha nadir görülür. En çok görülen saç dökülmesi, erkek tipi dökülme yani androjenik alopesidir. Orta ve ileri yaş kadınların %50’sini, erkeklerin ise %70’ini etkiler. Bu tip saç dökülmesi kroniktir, sinsi bir dökülmedir ve yıllar içinde tablo oturur. Bazen hastalar saç dökülmesinden ziyade saçının inceldiğini daha çok fark eder. Temel olarak saçın tepe kısmında saçların inceldiği görülür ve saçın arka kısmına göre bir seyrelme fark edilir. Yaş ilerledikçe kellik gelişir ve sonunda saç ekimini gerektirebilir. Erken yaşlarda başlanan destek tedavileri, mezoterapi ve PRP tedavisi dökülme hızını yavaşlatarak kelliğe gidecek süreyi uzatır veya geçici olarak durdurabilir.

Kadınlarda görülen erkek tipi saç dökülmesi de özellikle genetik yatkınlık zemininde gelişir. Geçtiğimiz yıllara oranla günümüzde bu tip dökülme daha erken yaşlarda görülebilmekte ve aşırı stres, dengesiz beslenme, uzun süreli aç kalma ve hormonal problemler temel nedenleri oluşturmaktadır. Saç dökülmesi ile beraber adet gecikmeleri ya da düzensizlikleri, tüylenmede artış, akne, kilo alımında hızlanma gibi bulgulara da rastlanabilir. Adetin 2 ya da 3’üncü günü yaptırılacak kan tahliliyle altta yatan sebepler araştırılmalıdır.

   Kadınlarda, doğumlardan 2-3 ay sonra başlayan yoğun saç dökülmesi aslında fizyolojik yani normal kabul edilen bir dökülmedir. Hamilelik boyunca dökülmesi gereken ama dökülmemiş saçların aniden hep birlikte dökülmesinden kaynaklanır. Uzman kontrolünde yapılacak takviyeler bu konudaki rahatsızlığın giderilmesinde katkıda bulunur.

   Alopesi areata; aniden ortaya çıkan, değişik çaplarda, bir ya da birkaç tane, yuvarlak, tamamen saçsız alanlarla karakterize sık gözlenen bir hastalıktır. Halk arasında “saçkıran” adı ile bilinir ancak adının çağrıştırdığının aksine mantar hastalığı değildir ve bulaşıcı özelliği yoktur. Sadece saçta değil, sakal bölgesinde ve kıl olan her bölgede görülebilir. Genellikle birkaç ay ya da yıl içinde tedavi ile geriler ancak tekrarlayıcı olabilir. Sıklıkla genetik yatkınlık olan kişilerde aşırı stres ile ortaya çıkar.

   Kozmetik alışkanlıkların artması mekanik, kimyasal ve fiziksel saç dökülmelerine neden olan diğer faktörlerdir. Yani saçları sıkı bağlamak, iç boneler, aşırı ısıya maruz bırakılan fön işlemleri, saç rengini açmak için kullanılan boyalar, açıcılar, düzleştirici yöntemler saça dışarıdan zarar vererek saç kaybına neden olmaktadır. Bu durumda tek tedavi, saçların bu uygulamalara maruz kalmasını önlemektir. Saçlar için gerekli destek ve bakım işlemlerini uygulamak yeniden istenilen görünüme kavuşulmasını sağlar.

   Aşırı stres her hastalığa olduğu kadar saç dökülmesine neden olan diğer bir sebeptir. Depresyon, anksiyete, psikozlar ve de bunların tedavisinde kullanılan ilaçlar saçı etkileyip dökülmesine neden olabilmektedir.

   Çocuklarda Saç Dökülmesi

   Saç dökülmesi her ne kadar ileri yaşlarda görülse de, stres ve bazı hastalıklar nedeniyle çocuklarda da görülebilir. Çocuklarda saç dökülmesi genellikle halk arasında ‘’saç kıran’’ ismiyle bilinen  ‘Alopesi Areata’ nedeniyle oluşur. Hem kız hem de erkek çocuklarda görülebilen bu rahatsızlık, ergenlik boyunca da devam edebilir. Ailesinde saç dökülmesi görülen çocuklarda kalıtsal saç dökülmesi de görülebilir. Kız çocuklarında sıklıkla görülen; saçları sıkıca toplama, sıkıca örgü yapmak, sertçe taramak da saçların zayıflamasına ve dökülmesine neden olabilir. Bunların yanı sıra “saç koparma” hastalığı olarak bilinen ‘trikotillomani’ de çocuklarda saç dökülmesine neden olabilir. Psikolojik bir rahatsızlık olan saç koparma, uzman yardımlarıyla giderilebilmektedir. Yetişkinlerde olduğu gibi çeşitli vitamin eksiklikleri, hormonal düzensizliklerle birlikte bazı hastalıklar da çocuklarda saç dökülmesine neden olabilir. Altta yatan sebep araştırılmalı ve saptanan bir neden varsa tedavi edilmelidir.

   Saç Dökülmesi Nasıl Önlenir?

   Saç dökülmesi tedavisinde öncelikle tanı doğru yapılmalıdır. Saç dökülmesinin nedenlerini ve dökülme tipini öğrenmek gerekir. Dökülmeye yol açan faktörler belirlenerek uygun tedavi planlanır. Saç dökülmesi yaşayan kişilerin saça ve saç derisine zarar verebilecek saç bakım ürünlerinden kaçınmaları gerekir. Özellikle proteinden zengin bir beslenme düzenine geçmeleri çok önemlidir. Dökülme, vitamin eksiklikleri nedeniyle oluştuysa mutlaka eksik vitamin yerine konulmalıdır. Tiroid ya da farklı bir hastalığa bağlı oluşan saç dökülmelerinde ise öncelikle hastalığın tedavisine yönelik bir yol izlenmelidir.

   İlaç tedavisi saçların inceldiği ve zayıfladığı bölgelerde, yeni başlamış hafif-orta derecede saç dökülmesini önlemek için yararlı olabilir. İlaçların etkisi; saç sayısını artırma, incelmiş saçları kalınlaştırma ve saçların daha fazla dökülmesini engelleme şeklinde olmaktadır. Saç mezoterapisi saç dökülmesinde kullanılan bir tedavi yöntemidir. Saçın sağlıklı büyüyüp gelişebilmesi için gerekli olan vitamin, antioksidan, mineral ve dolaşım düzenleyici maddelerin mikroiğneler yardımı ile saçlı deriye doğrudan enjekte edilmesi sürecini içerir. Saç dökülmesi sorunu yaşayan kişilerin kullandığı yöntemlerden biri de PRP işlemidir. Hastanın kendi kanının alınıp belirli işlemlerden geçirilmesi ile elde edilen trombositlerden zengin plazmanın, şikayet olan bölgeye enjekte edilmesi işlemidir. Saç mezoterapisi, PRP ile kombine uygulanabilir.

   Saç dökülmelerini önlemek, saçların sağlıklı uzaması ve canlı görünmesini sağlamak için rutin alışkanlıklarda bazı düzenlemeler yapmak gerekir. Örneğin; bilinçsizce yapılan diyetlerden uzak durulmalıdır. Diyet, doktor kontrolünde yapılmalıdır. Protein ağırlıklı beslenmek faydalıdır. Vitamin eksikliği varsa takviye edilmelidir. Çinko, B12, bakır, folik asit içeren besinler tüketilmelidir. Antioksidan yiyeceklere (sebze, meyve gibi) yer verilmelidir. Fast food tarzı beslenme alışkanlıklarından uzak durulmalıdır. Düzenli uyku önemlidir. Stres, sigara ve alkolden uzak durulmalıdır. Uzman kontrolü dışında saç sağlığı için önerilen ilaçlar kullanılmamalıdır.