Sağlıklı ve Gür Saçlar İçin Nasıl Beslenmeliyiz?

Saçlarımızın cansızlaşmasına, kırılmasına ve nihayetinde dökülerek seyrelmesine neden olan çok sayıda sebepler arasında beslenme şeklimizdeki yanlışlıklar ve yetersizlikler de azımsanmayacak oranda yüksek öneme sahiptir. Yapılan araştırmalarda günlük 1000 kalori ve altında uygulanan diyetlerde saç dökülmelerinin 1 ile 6 ay içerisinde başladığı gözlenmiştir ve diyetin normale döndürülmesiyle saç büyümesi normale gelmektedir. Proteinden fakir beslenmek negatif nitrojen dengesine yol açarak saç dökülmesine yol açar ve protein alımının arttırılmasıyla dökülme durmakta veya azalmaktadır. Günde 1000 kaloriden düşük diyetle beslenenlerde zamanla bazal metabolizma yavaşlamakta, bu da tiroid bezlerinin çalışmasını yavaşlatmakta ve sonucunda saç dökülmelerine neden olmaktadır.Ayrıca uzun süreli açlık durumlarının erkeklik hormonunun yarı ömrünü uzatarak yıkım süresini uzattığı ve sonucunda erkek tipi kelliğe neden olduğu bildirilmiştir.
Vücudumuzun sentezleyemediği ve diyetle almamız gereken omega3,6,9 denilen esansiyel yağ asitlerinin eksikliği durumda 2-4 ay içinde saçlarda dökülme başlar.Omega-3 içeren besinlerin en çok bilinenleri somon balığı, torik balığı, uskumru balığı, palamut balığı, kabak çekirdeği, keten tohumu ve semiz otudur. Yine topikal omega-6 içeren ürünlerin uygulanmasının saçlı derideki kepeklenme ve kızarıklığı 3 haftada, saç değişikliklerini ise 3 ayda düzelttiği gözlenmiştir.
Demir eksikliği saç kaybı ile ilişkili en çok suçlanan faktörlerin başında gelmektedir. Saç dökülmesi, demir eksikliğinin anemi gelişmeden önce görülen erken bulgularındandır.Demir eksikliğinde depo demir ve doku demirinde azalma anemi gelişiminden önce gözlenmektedir. Sağlıklı bir kıl büyümesinin sağlanabilmesi için depo demiri(ferritin)düzeyinin > 40 mikrogram/ litre olması gerekmektedir. Başlıca demir içeren gıdalar kırmızı et, karaciğer,hindi, tavuk eti, ıspanak ve lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, ton balığı, sardunya, uskumru, mezgit,nohut ve kuru fasülye gibi kurubaklagiller,antep fistığı, ay çekirdeği, kabak çekirdeği, badem gibi kuruyemişler, kuru üzüm, kuru erik, kuru incir gibi kurutulmuş meyveler, yumurta ve pekmezdir.
Çinko minerali, saç köklerinin gelişmesinde önemli fonksiyonları olan çok sayıda enzimin sağlıklı işlev görmesini sağlar.Çinko eksikliğinde saç dökülmesi, saçların beyaz, seyrek, kısa ve kırılgan bir hal alması gözlenir.Karides, istiridye, balık, et, karaciğer, buğday tohumu, kabak çekirdeği, ayçiçeği çekirdeği, tüm tahıllar, ceviz, badem, yumurta, peynir ve süt çinko içeren yiyecekler arasındadır.
Bakır eksikliği özellikle uzun süreli sütten oluşan diyetlerde yetersiz alıma bağlı olarak veya kronik beslenme bozukluğu olanlarda veya bazı genetik hastalıklarda görülür. Saç köklerinin yetersiz gelişimine neden olarak birçok saç anomalisine ve saçların beyazlamasına neden olabilir. Bakır minerali; zeytin, fındık, ceviz, badem, üzüm, arpa, esmer ekmek, brokoli, pancar, pekmez, bal, portakal, pekmez, kuzu ciğeri, fasulye, bezelye gibi gıdalardan alınabilir.
Saç köklerimizin sağlıklı büyümesi için gerekli diğer bir vitamin ise biotin'dir. Eksikliğinde saçlarda seyrelme, kırılma ve dökülmeler başlar.Özellikle yumurta akının fazla tüketilmesinde ya da genetik kökenli bazı hastalıklarda biotin eksikliği gözlenmektedir.Biotin en sık yumurta sarısı, fındık, fıstık gibi kabuklu yemişlerde, baklagillerde bulunur.
C vitamini eksikliğinde de özellikle kıllarda kıvrılmalar başlar ve tirbüşon kıl denilen saçın birçok bölgesinden bükülmeler başlar. Özellikle yaşlılarda, alkoliklerde, sigara içenlerde, kortizonlu ilaçların uzun süreli kullanımında,taze sebze veya meyvelerin yetersiz tüketimine bağlı gelişir.Taze sebze ve meyveler C vitamini içeren besinler olarak gerekli C vitamini ihtiyacımızı karşılarlar. Limon, greyfurt, portakal, çilek, kivi, frenk üzümü, en çok C vitamini içeren meyveler arasındadır. Lahana, domates, kuşburnu, karnabahar, ıspanak, maydanoz, turp, patates, yeşil biber gibi sebzeler en fazla C vitamini içeren sebzeler olarak C vitamini kaynakları arasında yer alırlar.
Bunların dışında dışarıdan almamız gereken L-lizin, L- sistin gibi esansiyel aminoasitlerin eksikliğinde de kuru ve kırılgan saçlar, saç kaybı ve erken beyazlama görülmektedir.
Son olarak yeşil çay tüketiminin saç köklerinde büyümeyi uyardığı ve özellikle erkek tipi kellikte faydalı olduğu gösterilmiştir.
Sonuç olarak beslenme alışkanlıklarımızı bilinçli bir şekilde sağlıklı ve bilimsel temellere dayalı diyetlere göre düzenlemek bile başlı başına saç dökülmesi ve diğer problemlerin birçoğunun önlenmesine yeterli gelecektir.