Şaşılık Nedir?

Şaşılık, gözlerin paralelliğinin bozulduğu ve farklı yönlerde olduğu bir göz rahatsızlığıdır. İki gözden biri veya her ikisi birden içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir. Kayma daimi veya ara ara ortaya çıkabilir. Şaşılık, bebeklik-çocukluk döneminde daha sık görülmekle beraber erişkin yaş grubunda da görülebilmektedir. Şaşılık görme bozukluklarından, kas anomalilerinden ve kası etkileyen sinir felçlerinden meydana gelebilir.

Gözün hareketini gözün dışına yapışan kaslar sağlar. Her bir gözde göz hareketlerini sağlayan 6 adet göz dışı kas bulunmaktadır. Bu göz kaslarının göz hareketlerine etkisi oldukça büyük olup bu kaslarda yaşanabilecek bir sorun şaşılığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Şaşılığın oluşmasında tek bir neden yoktur. En sık sebep göz bozukluğu yani kırma kusurlarıdır. Hamileliğin nasıl geçtiği, doğumun problemli olup olmadığı, çocuğun gelişimi, geçirdiği hastalıklar şaşılık için risk faktörü oluşturabilir. Kafa travmaları, geçirilmiş kazalar, beyin tümörleri, hidrosefali gibi beyin ve sinir yolları ile ilgili problemler, şeker hastalığı hipertansiyon gibi sistemik rahatsızlıklar da etken olabilmektedir. Şaşılık için genetik yatkınlık söz konusudur yani ailede gözünde kayma olan varsa ortaya çıkma şansı daha fazladır.

Şaşılığın belirtileri arasında gözde paralelliğin kaybolması, göz ağrısı, baş ağrısı, çift görme, üç boyutlu görmenin kaybolması, baş pozisyonunun normalden farklı olması sayılabilir. Şaşılık çeşitleri ise genel itibariyle doğuştan ve sonradan şaşılık olarak ayrılmakla birlikte; içe şaşılık, dışa şaşılık, yukarıya şaşılık, aşağıya şaşılık olarak sayılabilir. Ayrıca bu klinik tabloların dışında gizli şaşılık vardır. Gizli şaşılıkta gözler normalde paralel olmakla beraber gözlerden biri kapatıldığında şaşılık ortaya çıkması durumudur.  Göz yorgunluğu ve baş ağrısına neden olabilir.

Halk arasında yalancı şaşılık olarak bilinen durum ise burun kökünün basık olması, yüz asimetrisi, göz kapağı anomalileri nedeni ile gerçek şaşılık olmadığı halde kayma varmış gibi görünmesi durumudur. Yalancı şaşılık tanısının göz hekimlerince şaşılık muayenesi sonrası konulması uygundur.

Normalde her iki göz aynı noktaya bakar ve beyinde birleştirerek üç boyutlu görüntü  ve derinlik algısı oluşturulur. Eğer küçük bir çocukta şaşılık mevcutsa , beyin kayan gözden gelen görüntüyü ihmal eder ve sadece normal, iyi gören gözden gelen görüntüyü algılar. Böylece çocuk üç boyut hissi ve derinlik algısını kaybetmiş olur.  Erişkinde kayma meydana geldiğinde genellikle çift görme ortaya çıkar, bunun sebebi beyin her iki gözden gelen görüntüleri görmeye alışmıştır ve kayan gözden gelen görüntüyü ihmal edemez.

Şaşılık tedavisi şaşılığın tipine göre değişmekle beraber günümüzde gözlük, ameliyat ve botoks tedavisi uygulanmaktadır. Bazı tip şaşılıklarda kapama tedavisi ve/veya gözlük kullanımı ile kayma düzelebilir. Şaşılık hastalarında cerrahi ile kayma düzeltilebilmektedir. Hangi tür şaşılıkta hangi tedavi uygulanacağına takip eden göz hekimi karar verir.

Şaşılık sadece estetik bir sorun olmayıp, göz tembelliği ve psikolojik sorunlara yol açabilir. Şaşılık, hem görüş kalitesini düşüren hem de dış görünüşü olumsuz etkileyen bir durumdur. Tedavi için öncelikli yapılması gereken detaylı bir göz muayenesidir. Bu nedenle ailelerin rutin göz kontrollerinin dışında şaşılık şüphesi varlığında hastaları vakit kaybetmeden göz hekimine muayene getirmeleri önem arz etmektedir.