Şeker Hastalığı (Diyabet) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?

Günümüzün yaygın hastalıklarının başında gelen şeker hastalığı (diyabet) sinsi olması ve oluşturduğu komplikasyonlar açısından büyük önem arz etmektedir. Hastalığın tam adı olan Diyabetes Mellitus; Yunancada şekerli idrar anlamına gelmektedir. Bu hastalık insülin salgılanmaması veya yetersiz salgılanması ile oluşur. İnsülin kandaki şekeri dokulara taşıyarak kan şekeri düzeyini düşüren hormondur.

Sağlıklı bireylerde açlık kan glukoz düzeyi 70-100 mg/dL aralığındadır.Diyabet kan şekeri düzeyinin 126 mg/dl üzeri olması ile tanınır. Kan şekeri düzeyinin100-126 mg/dl arasında olması ise halk arasında gizli şeker olarak bilinen bozulmuş açlık glukozudur. Diyabetin organ hasarları (kalp, böbrek, göz, beyin, damarlar) bu evrede başladığından erken tanı ve tedavi bu aşamadan itibaren büyük önem taşır.

Çok su içme, çok idrara çıkma, gece idrara çıkmak için uyanma, sık acıkma ve çok yemek yeme, halsizlik, yorgunluk, yemekten sonra uyuklama, sebebi bilinmeyen kilo kaybı, bulanık görme, sık enfeksiyon geçirme, cinsel fonksiyon bozuklukları Ayaklarda uyuşma ve karıncalanma şeklinde rahatsızlık hissi, yaraların normalden daha geç iyileşmesi, ciltte kuruluk ve kaşıntı diyabetin belirtileridir. Ailede diyabet hastalığı olanlar, şişman ve obezler, kronik hastalık öyküsü (hipertansiyon, hiperlipidemi, kalp damar hastalığı vb.) olanlar, iri bebek doğuran anneler, gebelik şekeri saptanan kişiler diyabet açısından risk altındadır ve bu kişiler herhangi bir şikayeti olmasa da yılda bir kere diyabet açısından tarama yaptırmalıdırlar. Uluslararası Diyabet Federasyonu'nun sağlamış olduğu istatistiki verilere göre her 11 yetişkinden biri diyabet hastalığına sahip olmakla birlikte her 6 saniyede 1 birey diyabet kaynaklı sorunlar nedeniyle hayatını kaybetmektedir.

Şeker hastalığı nedenleri konusunda yapılan birçok araştırmanın neticesinde, diyabet hastalığında genetik ve çevresel nedenlerin birlikte rol aldığı sonucuna varılmıştır. Temelde Tip 1 Diyabet ve Tip 2 Diyabet olarak iki türü bulunan şeker hastalığında hastalığa neden olan etmenler bu türlere göre farklılık göstermektedir. Tip 1 Diyabet nedenleri arasında genetik faktörler rol oynamakla birlikte kan şekerinin düzenlenmesinde görev alan insülin hormonunu üretimi yapan pankreas organına zarar veren virüsler ve vücut savunma sisteminin çalışmasındaki aksaklıklar da hastalığa sebep olan etmenler arasındadır. Bunun yanı sıra şeker hastalığının daha yaygın görülen türü olan Tip 2 diyabetin nedenleri arasında şu şekilde belirtilebilir: Obezite (aşırı kilo), ebeveynlerde diyabet öyküsünün bulunması, hareketsiz yaşam tarzı, stres.

Tedavinin en önemli basamağı yaşam tarzı değişiklikleri ve sağlıklı beslenmedir. Kalori alımının kısıtlanması ve günlük aktivite artışı (asansör yerine merdiven kullanılması, otobüsten bir iki durak önce inmek, uygun durumlarda market alışverişine yürüyerek gitmek, düzenli spor yapmak vb.) bunlara örnek verilebilir. Diyet, egzersiz ve ilaç tedavisi de herbiri diyabet tedavisinde çok önemli birer basamaktır.

Diyabette ilaç tedavisi, hastalığın türüne göre farklılık gösterir. Tip 1 diyabette insülin tedavisi ile birlikte tıbbi beslenme tedavisi titizlikle uygulanmalıdır. Hastanın diyeti doktor tarafından önerilen insülin dozu ve planına göre diyetisyen tarafından planlanır. Besinlerin içerdiği karbonhidrat miktarına göre insülin dozunun ayarlanabildiği karbonhidrat sayımı uygulaması ile birlikte Tip 1 diyabetli bireylerin hayatı oldukça kolaylaştırılabilmektedir. Tip 2 diyabetli bireylerde ise tedavi beslenme düzeninin sağlanmasının yanı sıra genellikle hücrelerin insülin hormonuna duyarlılığını artırmaya veya doğrudan insülin hormonu salınımını artırmaya yönelik oral antidiyabetik ilaçların kullanılmasını içerir. Ayrıca insülin tedavisi yine Tip 2 diyabetli hastalarda kullanılabilen önemli bir tedavi seçeneğidir.

Diyabetten korunmak için basit şekerlerden kaçınmalı, uygun miktarda sebze ve meyve tüketilmeli, beyaz ekmek yerine esmer ekmek kullanılıp tüketimi sınırlandırılmalıdır. Sigara mutlaka bırakılmalı, düzenli egzersiz yapılmalı, fazla kilo olması durumunda kilo verilmelidir.