Şeker Hastalığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Şeker hastalığı tıbbi adı ile diyabet hastalığı yüksek kan şekeri ile seyreden ve vücutta çeşitli organlara zarar veren kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Şehir tarzı hareketsiz yaşam tarzının yaygınlaşması ve hazır gıdaların giderek daha fazla oranda tüketilmesi sonucunda Dünya’da son 10 yılda %100 artmıştır. Adı sempatik gibi görünse de hastalığın tehlikeleri oldukça korkutucu boyutta. Dünya’da her 6 saniyede bir kişi şeker hastalığından dolayı hayatını kaybediyor. Türkiye’de ise yaklaşık 7 milyon şeker hastası var ve bu sayı giderek artıyor. İlginç olarak hastaların yarısı şeker hastası olduğunun farkında değil.

Hastalık nasıl gelişir?

Kan şekerini düşürmekle görevli olan pankreas bezinden salgılanan insülin hormonudur. İşte bu hormonun yeteri kadar salgılanmadığı durumda Tip 1 diyabet, yeteri kadar salgılandığı, hatta fazla salgılandığı ancak dokularda kan şekerini düşürücü etki gösteremediği durumlarda da tip 2 diyabet gelişmektedir. Tip 1 diyabet genç yaşlarda görülürken tip 2 diyabet daha ileri yaşlarda görülmektedir. 

Belirtileri nelerdir?

Diyabet hastalığı Hipokrat döneminden beri bilinmektedir. Eski hekimler bu hastaların çok su içip, çok idrara çıktıklarını gözlemlemiş ve idrarlarının şekerli olduğunu fark etmişlerdir. Aradan geçen yüzlerce yıldan sonra, bu bulguların yüksek kan şekerinin neden olduğu böbrek hasarına neden olan durumlar olduğu anlaşılmıştır. Diğer bulgular arasında aşırı açlık, açıklanamayan kilo kaybı, yorgunluk, sinirlilik, bulanık görme, yavaş iyileşen veya iyileşmeyen yaralar, sık görülen enfeksiyonlar vardır. 

Şeker hastalığı hangi organlara zarar verir?

Temel olarak damar hasarına yol açtığından aslında az çok her organ diyabet hastalığından etkilenir. En çok etkilenen organlar göz, böbrek ve kalptir. Gözlerde retina hasarı görme bozukluklarına yol açabilir, böbreklerde protein kaçağı ila başlayan süreç böbrek yetmezliğine kadar gidebilir, kalp damarlarında tıkanıklıklar görülebilir, özellikle ayaklarda iyileşmeyen yaralar görülebilir. Ayrıca cinsel fonksiyonlarda bozulma da görülebilir.

Şeker hastalığı nasıl önlenir?

    Tip 1 diyabet hastalığını önlemenin maalesef bir yolu yoktur. Tip 2 diyabette ise hastalık ortaya çıkmadan önce prediyabet denilen insülin direncinin ön planda olduğu bir evre vardır. Bu evrede vücut normalden fazla insülin salgılayarak kan şekerini dengede tutar. Bu evrede beslenme alışkanlığını değiştirmek, egzersiz yapmak ve fazla kilolar varsa kilo vermek tip 2 diyabetin gelişmesini engelleyebilir veya geciktirebilir. Bu evrede bir takım ilaçlar da kullanılabilir. İnsulin direnci hastalarında diyet yapmak maalesef oldukça zordur.  Yüksek insülin seviyesine bağlı olarak normalden fazla acıkma görülür ve metabolizma depolamaya eğilimlidir. 

Şeker hastalığının tedavisi

Tip 1 diyabette insülin tedavisi uygulanabilir.

Pankreas nakli üzerinde çalışmalar devam etse de verici bulmak en büyük problemi oluşturmaktadır. 

Tip 2 diyabet yeni tanı aldığında ilaç tedavileri ve yaşam tarzı değişiklikleri ilk tedavi yaklaşımıdır. Diyabete yönelik beslenmenin düzenlenmesi ve ilaçlar ve gerektiğinde insülinler ile kan şekerinin düzelmesi hedeflenir. Bu tedavi yaklaşımının başarılı olduğu hastalarda hastalığın organlara zarar vermesinin önüne geçilebilir. Ne var ki bu tedavi yaklaşımı, yüksek düzeyde hasta uyumu gerektirmesi nedeniyle birçok hastada başarılı olmamaktadır. Kan şekerini düşürmeye yönelik verilen ilaçlar genelde hastanın aşırı acıkmasına neden olmakta, bunun sonucu olarak hastalar diyete uymakta zorluk çekmekte ve kilo almaktadırlar. Kilo alınca ilaçların dozu yetersiz gelip ilaç dozu arttırılmaktadır. 

Metabolik Cerrahi nedir, kimlere uygulanır?

Metabolik sendrom içinde tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, kolesterol problemleri, karaciğer yağlanması, kalp damar tıkanıklıkları gibi hastalıkları barındıran bir durumdur. Metabolik sendromlu hastalara yönelik olarak uygulanan ameliyatlara metabolik cerrahi adı verilir. Bu ameliyatların ortak noktası mide küçültülür ve bu küçültülmüş olan mideye ince bağırsaklar bağlanır. Metabolik cerrahi sonrası ince bağırsaklardan, vücudun insülinini kuvvetlendiren birkaç çeşit hormon salgılanır. Böylelikle hastanın hem kilo vermesi, hem de kan şekerini daha etkin olarak kontrol etmesi sağlanır. İlaçlara uyum sağlayamayan, diyete uyum sağlamakta zorluk çeken, ilaçlara rağmen kan şekeri kontrolsüz olan hastalarda diyabetin organlara hasar vermesini engelleyecek tedavi, cerrahi tedavi olabilir.