Şema Terapi Nedir?

Şema terapi psikolojik sorunların sebebinin; çocukken karşılanmamış psikolojik ihtiyaçlar, travmatik anılar ve negatif inançlar olduğunu savunan bir terapi yaklaşımdır.

Şema terapiye göre her insanın sahip olduğu evrensel psikolojik ihtiyaçlar şunlardır: güvenli bağlanma, eğlenme ve spontane olma, duygu ve ihtiyaçları ifade etme, hareket özgürlüğü ve sağlıklı sınırlardır. Çocukken bu ihtiyaçların hiç karşılanmamış olması veya aşırı derece karşılanmış olması duygusal sorunlara yol açar.

Çocukken karşılanmamış ihtiyaçlarla birlikte, travmatik anılar, negatif inançlar ve altta yatan duygular şema adlı yapıları oluştururlar. Şemalar insanların güncel duygusal sorunlarının temelidir. Bu temeller, çeşitli davranış kalıplarıyla kendini tekrarlar ve insanların hayatlarında sıkıntılara yol açarlar. Örneğin çocukken babası tarafından üzücü bir şekilde terk edilen bir kişi için bu terk edilme olayı, travmatik bir anıdır. Bu anıda kişinin güvenli bir şekilde bağlanma ihtiyacı karşılanmamıştır. Bunun sonucunda kişi “Her an terk edilebilirim.”, “Yalnız kalabilirim.” gibi bilinçdışı düşünceler geliştirebilir ki bunlar onun negatif inançlarıdır. Kişi sürekli olarak yalnız, üzgün hisseder ve terk edilmekten korkar. Tüm bu anılar, ihtiyaçlar, inançlar ve duygular şema dediğimiz yapıları oluştururlar. Bu “terk edilme” şemasına sahip kişi hiç farkında olmadan sürekli onu terk eden eşler seçebilir veya eşleri onun telefon mesajlarına geç cevap yazdığı zaman “sen benden ayrılmak mı istiyorsun?” gibi bahanelerle kavga çıkarabilir. Bu şekilde kavga çıkarma veya terk eden eşler seçme, onun tekrarlayıcı davranışlardır ve kişinin terapiye gelmesine sebep olurlar.

Şema terapi yaklaşımı, danışanların sorunlarının temeline iner ve temeldeki hasarları iyileştirerek sorunları giderir. Bu amaçla, bilişsel davranışçı terapi, geştalt terapi ve psikodinamik terapi yaklaşımlarının en işe yarar tekniklerinden faydalanır. Neticede bireyler psikolojik ihtiyaçlarını karşılar, sağlıklı başa çıkma davranışlarına sahip ve hayattan doyum alır hale gelirler. Şema terapinin kişilik bozuklukları, kaygı sorunları ve depresyon üzerinde etkililiği kanıtlanmıştır. Ayrıca çocuk ve ergenlerin sağlıklı kişilik gelişimlerini desteklemek için ve ebeveyn-çocuk ilişkisini geliştirmek için de başarıyla kullanılmaktadır.

Şema terapide kullanılan teknikler nelerdir?

Şema terapi zengin bir teknik ve strateji repertuarına sahiptir. Şema terapide çeşitli bilişsel, davranışsal, yaşantısal ve ilişkisel stratejiler kullanılır. Unutulmamalıdır ki terapi/danışma süreci bir teknikler bütünü değildir. Danışan ve psikolojik danışman arasındaki ilişki her türlü teknikten önce gelir. Diğer bir deyişle karşılıklı anlaşma ve güven olmazsa olmazdır. Diğer uygulamalara/tekniklere ise danışanın ihtiyacına, hazır oluşuna, farkındalığına ve daha pek çok faktöre göre karar verilir. 

*Şema terapi teorisinin tanımladığı 18 adet şema vardır. Bu şemalar hakkında detaylı bilgilere diğer makalelerim arasından ulaşabilirsiniz.