Sempatik Sinir Sistemi Aktive Olduğunda Bedenimiz

Vücudumuzda otonom sinir sisteminin bir parçası olarak iki ana bölümden biri olan sempatik sinir sistemi özellikle stres altında olduğumuz zamanlarda ortaya çıkan bir sistemdir. Bu sistemin diğer parçası parasempatik sinir sistemidir. Otonom sinir sistemi sinir sistemimizde çevresel sistemin bir parçası olarak vücudumuzdaki düz kasları ve salgı bezlerinin yani vücudumuzun istemli kontrolü dışında organların ve diğer iç sistemlerin düzenlenmesinden sorumludur. Sempatik sinir sistemi vücudumuz stres altında olduğu zamanlarda parasempatik sinir sistemi dinlenme dönemlerinde aktif olan sistemlerdir. Bu iki sistem arasında bir denge bulunmaktadır. Otonom sinir sistemi eş zamanlılığın ürünü olarak bedenin hızlandırıcısı sempatik, fren sistemi de parasempatik sistem olarak söylenilebilir.

Sempatik sinir sistemi savaş ya da kaç tepkisi de dahil olmak üzere uyarılmalardan sorumlu olan kısımdır. Romalı hekim Galen tarafından ortalama 2000 yıl önce duygularla aktive olduğundan dolayı sempatik (sympathos) adı verilmiştir. Genellikle hareket halinde fiziksel aktivite sırasında, stresli bir durum ile karşı karşıya kalındığı zamanlarda ya da herhangi bir tehlike algılandığında ortaya çıkarak kalp atışını hızlandırma, solunumu artırma, tükürük salgılama, göz bebeklerinde büyüme gibi fizyolojik tepkilere neden olmaktadır. Sempatik sinir sistemi kanı kaslara taşıyarak kalp atışlarını hızlandıran ve kan basıncını artıran adrenalinin artmasına neden olur.

Herhangi bir tehlike algıladığında kendiliğinden devreye giren sempatik sinir sistemi sayesinde vucüt adrenalin salgılar ve bu sayede kan damarlarındaki basınç artığından dolayı bedenimizin genel uyarılmışlık düzeyi artar.

Kalp atış hızı artar bu sayede daha fazla oksijen ve besin taşınır, kalp damarları daralır ve bu durum kan basıncının yükselmesini sağlar, kalp güçlü bir şekilde kasılır ve atardamarlar genişler, nefes hızlanır, solunum daha derin ve hızlı olur böylece daha fazla oksijen alınmış olur, görme hassasiyetini artırmak için göz bebekleri büyür, böbreküstü bezlerinden adrenalin salgılanır, karaciğerde depolanan glikojen kana salınır ve hızla enerji sağlar, sindirim sistemindeki geçici olarak yavaşlayabileceği için, mide bulantısı, karın ağrısı, hazımsılık , şişkinlik gibi bedensel belirtilerin yanı sıra, tükürük salgılamada azalma meydana gelir, deride nemlenme (terleme) , kas tonunda artış olur. Tüm bu belirtiler karşı karşıya olunan tehlike ile baş edebilmek için vücudumuzu hazır hale getirmek için meydana gelmektedir. 

Sempatik sinir sistemi aktivitesi hayatta kalma modu olarak da ele alabileceğimiz savaş ya da kaç sistemi olarak ilkel zamanlarda aslandan, kaplandan, ceylandan korunmamıza ya da bugün bir köpeğin saldırısından kaçmamızı sağlayarak hayatta kalmamızı sağladığı gibi kaygı olarak algıladığı diğer birçok sistemde de bu fizyolojik belirtileri aktive edebilir. Belki ilkel dönemin aslanı ya da kaplanı bugün, sınavlar, sunumlar, sokaklar, işyerinde performansı gibi birçok kaygı unsuru olabilir. Otonom sinir sistemi herhangi bir tehlike ile karşı karşıya kaldığında sempatik sinir sistemini aktive ettiğinde kaygı durumunda olan kişi tüm bu bedensel belirtiler ile panik deneyimi yaşayabilir. 

Herhangi bir tehlike algıladığında kendiliğinden devreye giren sempatik sinir sistemi sayesinde vucüt adrenalin salgılar ve bu sayede kan damarlarındaki basınç artığından dolayı bedenimizin genel uyarılmışlık düzeyi artar.

Kalp atış hızı artar bu sayede daha fazla oksijen ve besin taşınır, kalp damarları daralır ve bu durum kan basıncının yükselmesini sağlar, kalp güçlü bir şekilde kasılır ve atardamarlar genişler, nefes hızlanır, solunum daha derin ve hızlı olur böylece daha fazla oksijen alınmış olur, görme hassasiyetini artırmak için göz bebekleri büyür, böbreküstü bezlerinden adrenalin salgılanır, karaciğerde depolanan glikojen kana salınır ve hızla enerji sağlar, sindirim sistemindeki geçici olarak yavaşlayabileceği için, mide bulantısı, karın ağrısı, hazımsılık , şişkinlik gibi bedensel belirtilerin yanı sıra, tükürük salgılamada azalma meydana gelir, deride nemlenme (terleme) , kas tonunda artış olur. Tüm bu belirtiler karşı karşıya olunan tehlike ile baş edebilmek için vücudumuzu hazır hale getirmek için meydana gelmektedir. 

Sempatik sinir sistemi aktivitesi hayatta kalma modu olarak da ele alabileceğimiz savaş ya da kaç sistemi olarak ilkel zamanlarda aslandan, kaplandan, ceylandan korunmamıza ya da bugün bir köpeğin saldırısından kaçmamızı sağlayarak hayatta kalmamızı sağladığı gibi kaygı olarak algıladığı diğer birçok sistemde de bu fizyolojik belirtileri aktive edebilir. Belki ilkel dönemin aslanı ya da kaplanı bugün, sınavlar, sunumlar, sokaklar, işyerinde performansı gibi birçok kaygı unsuru olabilir.

TEHLİKE ANINDA DEVREYE GİREN SEMPATİK SİNİR SİSTEMİN ADI KADAR SEMPATİK OLMAYAN AMA HAYATTA KALMA MODUMUZU AÇAN BİR TAKIM BEDENSEL BELİRTİLERİ OLDUĞUNU BİLİYOR MUYDUNUZ?

Klinik Psikolog Didem ÇENGEL