Sezaryen Doğum

Sezaryan nedir?

Sezaryan; fetus, plasenta ve membranlarının karın duvarı ve rahime kesi yapılarak doğurtulmasıdır. Dünyada en çok yapılan operasyon, sezaryendir.Sezaryen anestezi gerektiren bir ameliyattır.

Sezaryan nedenleri nelerdir ?

En sık sezaryen nedeni; bir önceki sezaryen, sefalopelvik uygunsuzluk,fetal kalp atımının bozulması ve makat geliş (ters geliş)' tir.

Bebek ve doğum kanalı arasındaki uyum ne zaman değerlendirilir ? nasıl değerlendirilir ?

Sefalopelvik uygunsuzluk: Doğum kanalının doğuma uygun olup olmadığı pelvik muayene ile anlaşılır. Ancak kesin karar için, doğum eyleminin başlaması beklenmelidir. Doğum ağrıları başlayınca; rahim ağzı yumuşar ve açılmaya başlar. Bu zaman diliminde bebeğe ulaşmak kolaylaşır ve doğum kanalı ile uyumu daha net değerlendirilir. Bebeğin başı ile doğum kanalı uygun olmadığında sezeryan yapılmalıdır.

 

Doğumun ilerlemediği nasıl anlaşılır ?

Önceden doğum yapmış olmak veya olmamak ile değişecek şekilde doğumun ikinci evresinde rahim ağzında açılma olmaması, açılmanın durması yada yavaşlaması ve inişin yavaşlaması ya da durması halinde  bebek ve doğum kanalı arasında uyumsuzluk düşünülerek sezaryan yapılmalıdır.

 

Doğumda bebeğin kalp atımları düştüğünde ne yapılır?

Doğum eylemi sırasında bebeğin kalp atımları NST' de aralıklı olarak takip edilir. NST' de kötülük hali tespit edildiğinde; sezaryan yapılmalıdır. 

 

Myom ameliyatı geçirmiş olmak, sezaryan nedeni midir? Neden?

Myom ameliyatı; rahime kesi yaparak, rahim kası ( miyometrium) içinden  myom dokusunun çıkarılmasıdır. Myom çıkarıldıktan sonra kalan doku aynı anatomiye uygun olarak dikilir. Fakat iyileşen doku daha zayıf olur. Doğum sancılarının devam ettiği zaman sürecinde eski dikilen yerden rüptüre ( açılma) olur. Rüptür ile birlikte olan kanama anne ve bebek hayatını ciddi derecede riske atar.

Önceden sezaryen olmakta aynı mekanizma nedenli, sezaryen sebebidir.

 

Gebelik zehirlenmesi ( preeklampsi) sezaryan nedeni midir ?

Preeklampsi; tanısı konduktan sonra kesin tedavi doğumdur. En hızlı şekilde bebek, plasenta ve membranlar çıkarılmalıdır. Eğer annenin klinik durumunda aciliyet yok ise, tansiyonları kontrol edilebiyor ise karar için rahim ağzı muayenesi yapılır.

BİHOPS sakalası: rahim ağzının yalancı sancılar ile yapmış olduğu doğuma hazırlık derecesi. Puanlama yapılarak; normal doğuma yatkınlığın kararı verilir. Karar olumlu ise suni sancı yapılır. Negatif ise sezaryen kararı verilmelidir. Tansiyon yüksekliğine bağlı herhangi bir komplikasyonda sezaryena alınmalıdır.

 

Plasenta previa sezaryen nedeni midir ?

Plasenta previa: bebeğin plasentasının rahim ağzına yerleşmesi yada rahim ağzına yakın yerleşmesidir. Rahimde gerçek sancılar başladığında ters armut şeklinde olan rahmin alt tabakasının çapı genişlemeye başlar. Plasentanın bir kısmı buraya yapışıksa, rahimde kasılmalar olduğunda,  tutunduğu yerden ayrılacak ve anne ve bebek hayatını etkileyecek ciddi kanamalara yol açacaktır. Bu nedenle; plasenta previa kesinlikle sezaryen nedenidir.

 

Kordon sarkması neden olur ? hemen sezaryen mi yapılmalıdır ?

36. haftadan sonra bebeğin içinde bulunduğu amnion ( su)  artık artmaz. Bebek büyümeye devam eder. Çoğunlukla baş pozisyonunda olan bebeğin kafası doğum kanalına doğru yönlenir. Kafa büyük olduğu için doğum kanalının girişini doldurur ve çoğunlukla yanlardan kordun aşağıya doğru sarkmasına izin vermez. Amnionun fazla olduğu durumlarda, kafa pelvisi tam dolduramamaz ve amnion zarı birden açıldığında göbek kordu kafanın yanından aşağıya sarkar. Göbek kordunun içinde bebeği besleyen kan akımının devamı gerekir. Fakat sarkma durumunda; kafa ile doğum kanalı arasında göbek kordonu sıkışır ise kan akımı durur. Göbek kordonu korunarak hemen sezaryana alınmalıdır. Bebeğin ters olması, ikiz gebelik vb kord sarkmasına yol açabilir.

 

Dekolman plasenta ( ablasyon plasenta) sezaryen nedeni midir ?

Doğumda önce bebek çıkar, sonrasında plasenta ayrılır. Bebek doğmadan bebeği besleyen plasentanın bir kısmının, beslendiği rahim duvarından ayrılmasına dekolman plasenta denir. Bu durumda bebeğin kan akımı düşebilir. Annede kanama başlayabilir. Anne ve bebekte ortaya çıkan komplikasyonlar varlığında sezaryan yapılmalıdır.

 

Rahimde myom olması sezaryan nedeni midir ?

Kadınların çoğunda irili ufaklı çok fazla sayıda myom olabilir. Doğum kanalını kapatmadığı sürece myom sezaryen nedeni değildir.

 

Herpes enfeksiyonu sezaryen nedeni midir ?

Aktif Herpes enfeskiyonlarında sezaryen yapılmalıdır.

 

HPV enfeksiyonlarında sezaryen mı yapılmalıdır ?

Aktif olarak annenin genital bölgesinde siğil var ise sezaryen yapılabilir. Bu aktif dönem bebeğin gıtlağında solunumu zorlayacak siğillere yol açabilir.

.

Tüp bebek hastaları sezaryen mi olmalı ?

Tüp bebek hastalarının normal doğum ve sezaryen tercihlerinde bir farklılık yoktur.

 

Sezaryen hazırlığında neler yapılmalıdır ?

Ultrason muhakkak  yapılmalıdır. Bebeğin pozisyonunun ( ters, transvers) farklı olduğu durumlarda rahime kesi sonrası, bebeği çıkarmak için farklı manevralar gerekebilir. Öncesinde pozisyon farklılığını bilmek, sezaryene başlarken daha çok kontrol sağlıyacaktır. Plasentanın yerini bilmek önemlidir. Rahime yapılacak kesinin hemen arkasında plasenta var ise bebeğin daha hızlı çıkarılmasını gerektirebilir. Özellikle ikiz gebeliklerde; bebeklerin pozisyonlarının farklı olma ihtimali yüksek olacağı için, öncesinde ultrason yapmak, ikinci bebeği çıkarmayı kolaylaştıracaktır. 

 

Sezaryan kaçıncı haftada yapılmalıdır ? Sezaryan doğru zamanlamanın anne ve bebek açısından faydaları nelerdir ?

Sezaryan öncesi en önemli karar; sezaryan tarihine karar vermektir. İlk kez sezaryan olacak bir hasta ise; sezaryan nedenine göre değişmekle birlikte 39. hafta dolmalıdır. Son adet tarihi ile yumurtlama zamanı uyumu var mı ? çok iyi değerlendirilmelidir. İlk kez sezaryan olacak hastanın bir süre ağrı çekmesi sezaryan için kolaylıklar sağlayacaktır. Armut şeklinde olan rahmin 36. haftadan sonra yalancı sancıların etkisi ile alt çapı genişleyecektir. Bu genişleme; aslında rahim ağzı hazırlığının bir sonucudur. Bu süreçte bu alt kısma yaptığımız kesi daha büyük olacaktır ve bebeğin kafasını rahimden çıkarmak daha kolay olacaktır. Yine daha alttan açılan kesi; sezaryan sonrası yapışıklık riskini azalatacaktır. 39 haftayı beklemek yada rahim ağzı hazırlığını beklemek; bebek açısından ne kazandırır ? Bebek doğmak için hazır olduğunda; bebeğin böbrek üstü bezinden bir hormon salgılanır. Bu hormon bebeğin akciğerlerinin nefes almak için hazır olduğunu gösterir. Rahim ağzının olgunluğunu bekleyerek; doğum zamanını kararını yine bebeğe bırakmış oluruz. 

 

Sezaryan öncesi kan hazırlığı gerekir mi ?

Aktif kanama, HELLP sendromu, preeklampsi, plasenta previa gibi durumlarda kan hazırlığı yapılmalıdır.

 

Sezaryan öncesi neler yapılır ?

Sakinleştici verilmez. Damar yolu açılır. Sezaryan öncesi 1000 cc serum vermek, bölgesel anesteziye bağlı, sezaryen sonrası olabilen baş ağrısını azaltır. Cerrahi alan temizliği ( traş) yapılabilir.

 

Sezaryen için bölgesel anestezi mi ? genel anestezi mi tercih edilmeli?

Rejyonel ( bölgesel) anestezi tercih edilir. Bebeğe anestezi geçmediği için bebek daha aktif çıkar ve solunumu hemen başlar. Anne ve bebek teması daha erken sağlanır. 

 

Sezaryan nasıl yapılır ?

Gerekli cerrahi alan temizliği yapıldıktan sonra; cilt phannensteil insizyonla kesilir. Cilt altı kesilir. Karın duvarı fasyası aynı paralelikle kesilir. Karın duvarına konrtollü bir şekilde girilir. Rahime ulaşılır. Ters armut şeklindeki rahmin dar olan kısmın ortasından bir kesi yapılır (kerr). Rahmin kenarlarına doğru, rahmin iki yanındaki rahim damarlarına parellel olacak şekilde kesi genişletilir. Sağ el bebeğin kafasının altına konur, rahmin mideye yakın olan kısmına ( fundus) itici güç sağlayarak bebek doğurtulur. Kafa gelişi olmayan durumlarda çeşitli manevralar gerebilir. Bebek çıktıktan sonra; acele etmeden, rahime masaj yaparak plasentanın ayrılması sağlanır. Bu bekleme süreci gereksiz kanamayı azaltacaktır. Birdenbire plasentanın ayrılması kanamayı arttırır. Plasenta ayrıldıktan sonra, rahmin içi plasenta ekleri ve amnion zarları açısından kontrol edilir. Daha sonra rahim, tüp ve yumurtalıklar karın dışına alınarak devam edilir. Rahmi karın dışına çıkarmak; dikimi kolaylaştırır ve hiçbir zararı yoktur.  Serviks açıklığı kontrol edilir. Açıklık yok ise rahim ağzı açılır. Eğer açılmaz ise rahimdeki kan içeride birikip, rahimi gerer ve rahmin kasılıp kanamayı durdurmasını engeller. Rahim kesisi tek yada çift kat dikiş kullanılarak dikilir. Rahim karın duvarına tekrar atıldıktan sonra tüm katlar tekrar dikilir. 

 

Sezaryan sırasında myom ameliyatı da yapılabilir mi ?

Gebeliklerin % 0,3-7 arasında myom olabilir. Myom;  saplı şekilde, rahim tabakalarının dışında ise; sapı kesilerek hiç kanama olmadan alınabilir. Fakat rahim kası içindeki myomların alınması çoğunlukla önerilmez. 9 ay boyunca rahim büyüdükçe kan akımı artar. Kan akımı artıkça rahim içindeki myomların da kan akımı artar ve myomlar büyür. Bu myomların alınması damarlanmaları çok arttığı için, fazla kanamaya yol açar. Aynı zamanda doğum sonrası myomlar gebelik öncesi boyutlarına geri döner.Sezaryan ile eş zamanlı myomektomi kararı doğru alınmalıdır.

 

Sezaryan sırasında tüplerin bağlanması ameliyat süresini uzatır mı ? Tüp bağlanmasının tıbbi yönden zararı var mıdır ?

En fazla 5 dakika uzatır. Tıbbi yönden hiç bir sakıncası yoktur.

 

Sezaryan sırasında bebekte kesi oluşabilir mi ?

Sezaryen sırasında rahime kontrolsüz bir kesi yapılır ise bebeğin zedelenme ihtimali vardır. Tüm sezaryenlerin % 0.2' sinde görülebilir. En sık yanakta oluşur. Rahim kesisi yapıldıktan sonra dikkatli olmak ve kesiyi parmak ile genişletmek bu kesi riskini azaltır. 

 

• Sezaryen sonrası pıhtı olmaması için önlem olarak neler yapılabilir ?
• Sezaryen sonrası pıhtı olduğunda nasıl şikayetler olur ?
• Pıhtı kimlerde daha sık olur ?

Tüm ameliyatlar sonrası hareketsizlik ve cerrahi nedenli pıhtı riski artar. Sezaryan sonrası pıhtı riski;  hareketsizlik daha fazla olduğu için ve sezaryen bir operasyon olduğu için normal doğumdan daha yüksektir. İleri yaş, kilolu olma, hareket kısıtlılığı ve çok sayıda doğum yapmak sezaryen sonrası pıhtı riskini arttırır. Sezaryen öncesi dizüstü varis çorabı giymek, sezaryen sonrası hareketlenene kadar varis çorabını çıkarmamak, sezeryan sonrası 6-8 saat sonra yürümek pıhtı riskini azaltır. Pıhtı çoğunlukla tek bacakta olur. Pıhtı olan bacakta şişlik, kızarıklık ve hassasiyet olur. Şikayetleri olan hastaya çift bacağa venöz doopler ultrason yapılır. Pıhtı olduğunda kan sulandırıcı başlanır.

 

Sezaryen sonrası neden barsaklar çalışmaz ?

Sezaryende karın içi organlarından barsaklarda geçici kısmi felç olur. Yapılan ağrı kesiciler barsak hareketlerini azaltır. Hareketsizlik de barsak hareketlerine  negatif etkili olur. Bunu engellemek için sezaryen sonrası 6-8 saat sonra hareketlenmek gerekir. 6 saat sonra günde 3 lt su içmeye başlanamak faydalı olur. Barsakta gaza yol açan mercimek, bulgur, süt ürünleri ve muz gibi besinlerin kullanımı geciktirilmelidir. Gerekli olduğu durumda barsak hareketlerini artıran şuruplar  ve laksatifler kullanılabilir.

 

Sezaryan sonrası ne zaman yemek yenir ?

6 saat sonra sıvı, 8 -12 saat sonra katı gıdalar başlanır. Barsak hareketlerini yavaşlatan gıdalar az kullanılmalıdır.

 

Sezaryan sonrası ne zaman ayağa kalkılır ?

8-12 saat sonra yürümeye başlanmalıdır. Hem barsak hareketlerini arttırır, hemde bacakta pıhtı riskini azaltır.

 

Sezaryan sonrası neden cilt altı enfeksiyonu olur ? tedavisi nasıldır ?

Cilt altı yağ dokusu kalın hastalarda cilt altının kanlanması az olduğu için enfeksiyon riski artar. Acil sezaryenlerde, sezaryen sonrası cildin nemli bırakıldığı durumlarda, diyabet hastalığı olanlarda yara yeri enfeksiyonu riski daha yüksektir. Sezaryan öncesi tek doz antibiyotik yüksek oranda sezaryen sonrası tüm enfeksiyonları azaltır. Sezaryan sonrası dikiş yerinin nemli bırakılmaması da enfeksiyon riski azaltılmasında çok etkildir.

 

Sezaryen sonrası ne zaman duş alınmalıdır ? pansuman nasıl olmalıdır ?

24 saat sonra duş alınabilir ve pansuman açılabilir. Sonrasında pansumana gerek yoktur.

 

Sezaryen devam ederken neden bulantı olur ?

Diyafram basısı ( bebek çıkarılırken basılmanın etkisi), tansiyonun düşmesi, barsak hareketlerinin kısmi felce uğraması bulantıya yol açar. Bulantıya yönelik ilaçlar verilir.

 

Sezaryen sonrası neden göğüs ağrısı olur ?

Barsak hareketleri tekrar normale dönene kadar, barsaklarda fazlaca gaz olur. Barsak hareketleri sağlanamadığı sürece; bu süreç uzar ve artar. Karnın zamanla şişmesi; diyaframa bası yaparak göğüs ağrısına yol açar.

 

Sezaryen sonrası iyileşme nasıl hızlandırılır ?

Sık sık yürümek, barsak hareketlerinin normale getirilmesi sezaryen sonrası iyilişmeyi hızlandırır.

 

Sezaryen sonrası dikiş yerinde hissizlik neden olur ? ne kadar sürer ?

Sezaryende cilde yapılan kesi sinirlerin de kesilmesine neden olur. Erişkin dönemde sinir hasarı geri dönüşümsüzdür. Hissizlik ve dönem dönem kaşıntı yapar. 

 

İkinci sezaryen daha mı zordur ?

Sezaryenin 1., 2., 3. olması sezaryen ağrısında farklılık yaratmaz. Zamansal algılama farkı ve barsak hareketlerinin geri dönmesindeki zaman farklılığıdır.

 

İki sezaryen arasında ne kadar zaman olmalıdır ?

6- 8 ayda rahimdeki kesi iyileşir. Fakat bir sonraki gebelikte plasentanın aşağı yerleşmemesi ve vücut depolarının tekrar sağlanması için ortalama 2 yıl gerekir.

 

Sezaryen sonrası vajinal kanama ne kadar sürer ?

Sezaryen sonrası kanama; 25-40 gün arasında sürer.

 

Sezaryen sonrası ne kadar süre sonra adet düzeni normale döner ?

Emzirme yok ise 2. ayda yumurtlama geri döner. Emzirme var ise kişiden kişiye değişecek şekilde 6 ay-2 yıl arasında yumurtlama ve adet düzeni tekrar başlar.

 

Sezaryen sonrası spinal baş ağrısında neler yapılmalıdır ?

Günde 3-4 lt su içmek, 3-4 bardak kola ve kafeinli içecekler tüketmek, yatarken başın vücutla aynı seviyede olması, başın yukarda olmaması, kafaya sağa sola herketler yaptırmamak spinal baş ağrısını azaltır. Spinal baş ağrısı sezaryen sonrası 3-10. günler arasında olur.

 

Sezaryen ne kadar sürer ? bebek ne kadar sürede çıkar ?

Sezaryen 20-25 dakika sürer. Bebek ilk kesiden itibaren 5-10 dakika sonra çıkartılır.

 

Sezaryen sonrası korse ne zaman giyilir ? spor ne zaman yapılır ?

Sezaryen sonrası 4. ay bitiminde korse giyilebilir. 6. aydan sonra karın egzersizleri de yapılabilir.