Sınırdaki Çaresizlik: Borderline Kişilik Bozukluğu

Borderline kişilik bozukluğu yarattığı ağır işlev bozukluğu ve yüksek intihar riski doğurması nedeni ile karmaşık ve ciddi bir ruhsal bozukluktur. Erkeklere oranla kadınlarda 3 kat daha fazla görülen borderline kişilik bozukluğu, genel popülasyonun %2’sinde görülür.

BKB görülen bireyler dürtülerini kontrol etmekte ve duygularını düzenlemekte güçlük çekerler. Denetimsiz öfke krizleri sergileyebilirler ve bu krizlerin çoğu da kendine zarar verme davranışı ve intihar ile sonuçlanır.

Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri;

• Geçmek bilmeyen sıkıntı hissi ve boşluk duygusu

• Gerçek ya da hayali terk edilme durumundan kaçınma

• Bağlanma sorunları

• Kimlik karmaşası; tutarsız benlik algısı

• En az iki alanda kendine zarar verecek dürtüsel davranışlar (riskli cinsel deneyimler, madde kullanımı, para harcama, tıkanırcasına yeme ya da çıkarma, riskli araç kullanma davranışı ..vb)

• Gergin ve tutarsız ilişki kurma biçimi ( gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelme)

• Yineleyen kendine zarar verme ve intihar davranışları

• Tutarsız ve sürekli iniş çıkış halinde olan duygudurum

• Dönemsel olarak gelip geçici olan kuşkucu düşünce tarzı

Tüm bu belirtilere bakıldığında ‘Borderline Kişilik’ öngörülemeyen, renkli ve tehlikeli ilişkilere yelken açan karmaşık bir kişilik bozukluğudur.

Kimlerde Görülür?

Biyolojik etmenler ve gen-çevre etkileşimi rol oynar. Çoğu borderline bireyin geçmişine bakıldığında travmatik çocukluk deneyimleri vardır.

%50-70´inin çocukluk çağında cinsel, fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kaldıkları ve ihmal yaşadıkları bilinmektedir. Tutarsız ebeveynlik, yetersiz bakım, erken yaşta ebeveyn kayıpları veya ayrılıkları sık rastlanan sebepler arasındadır.  Bebeklik döneminde bakım veren kişiyle güvensiz bağlanma yaşamış olan bireyler de bu kişilik özelliğine yatkın olabilirler.

Ruhsal ve fiziksel temel bakımları çocukluklarında yeterince karşılanmamış olan bu kişiler hayatları boyunca bunların yoksunluğu ile yaşarlar ve bu şemalarını tetikleyen kişilere karşı bir çekim hissederler.

Young´a göre psikolojik olarak sağlıklı olsun ya da olmasın her bireyde belirli şemalar vardır. Ancak borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu şemalardan 5 tanesi aktif modda bulunmaktadır.

Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler genelde hayatlarına ‘kopuk korungan’ modda devam ederler.

Öfkeli Çocuk Modu: Bu modda kişi haksızlığa uğradığına inanır ve ihtiyaçlarının karşılanması için dürtüsel ve asi davranabilir.

Terk edilmiş – Suistimal edilmiş Çocuk Modu: Ona bakım veren kişiler tarafından terk edilmiş olduğunu düşünen veya terk edilen çocuk kendini güvensiz, yalnız ve çaresiz hisseder. Yaşamının ilerleyen zamanlarında da terk edilmemek için iyi olmaya çalışır.

Cezalandırıcı Ebeveyn Modu: Kişi kendisinin ve diğer bireylerin suçlanmayı ve cezalandırılmayı hak ettiğini hisseder. Bu hislerini de kendini suçlayarak, cezalandırarak ya da kötüye kullanan davranışlar sergileyerek besler.

Kopuk Korungan Mod: Bu modda kişi ona acı veren duygulardan uzaklaşmak için ona acı veren kişilerden uzaklaşıp tüm enerjisini kendine yöneltebilir ya da alkol, uyuşturucu gibi maddelere yönelebilir.  Bu mod kişiyi diğer insanlardan ve duygusal bağlardan uzak tutar.

Sağlıklı Erişkin Modu: Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu mod yeterince gelişmediği için terapide bu modu geliştirmek ve erişkin tarafını büyütmek amaçlanır. Sağlıklı erişkin modu kişinin sorunların üstesinden gelmesine ve olumsuz duyguları ile baş etmesine yardımcı olur.

TEDAVİ

Borderline kişilik bozukluğunun tedavisinde uzun süreli psikoterapiler işe yarayabilir ancak sınır kişiliğe sahip olan bireyler tıpkı ilişkilerinde olduğu gibi terapistlerini gözlerinde aşırı büyütebilirler ve sonra değersizleştirme eğiliminde olabilirler. Bu durumda terapiye kararlı ve tutarlı şekilde devam etmelerini zorlaştırabilmektedir. Güven ilişkisi kurulduktan sonra psikoterapi ve ilaç tedavisi eş zamanlı olarak gitmelidir. Son dönemde şema terapi yönteminin de borderline kişilik bozukluğunda oldukça etkili olduğu bilinmektedir.

Bir borderline kolay yetişmiyor. İlmek ilmek işlemek gerekiyor, taze insanın yüreğine travmayı.